چکیده
مقاله حاضر به بررسی طرح-لایحه تشکیل سازمان ملی مهاجرت در جمهوری اسلامی ایران و چالشهای مرتبط با حضور گسترده اتباع افغان در این کشور میپردازد. با توجه به موقعیت جغرافیایی ایران و ورود میلیونها مهاجر افغان، فقدان قوانین کارآمد در زمینه ساماندهی اتباع بیگانه، به ویژه پناهجویان، به چالشی جدی تبدیل شده است. طرح-لایحه تشکیل سازمان ملی مهاجرت، که در سال 1401 به تصویب کلیات رسید، با هدف ایجاد چارچوبی قانونی و شفاف برای مدیریت مهاجران ارائه شده است. این مقاله با تمرکز بر چالشهای حقوقی و سیاستگذاری، به ارزیابی مفاد این طرح-لایحه پرداخته و نقاط قوت و ضعف آن را بررسی میکند.از جمله چالشهای اصلی، فقدان حاکمیت مؤثر قانون و عدم سیاستگذاری جامع در تعیین وضعیت پناهجویان است. طرح-لایحه با ایجاد شورای هماهنگی مهاجرت و سازمان ملی مهاجرت، سعی در یکپارچهسازی قوانین پراکنده دارد. با این حال، برخی مواد مانند اعطای اقامت موقت و مدتدار، با توجه به شرایط خاص اتباع افغان، چندان کارآمد به نظر نمیرسد. همچنین، توجه ناکافی به تعهدات بینالمللی در زمینه حقوق پناهندگان از دیگر نقاط ضعف است.در نهایت، مقاله پیشنهاد میکند که برای مدیریت بهتر وضعیت مهاجران افغان، همکاری با نهادهای بینالمللی مانند کمیساریای عالی پناهندگان و بهرهگیری از ظرفیت سازمانهای مردمنهاد ضروری است. تشکیل سازمان ملی مهاجرت گامی مثبت در جهت تقویت حاکمیت قانون است، اما نیاز به اصلاحاتی برای افزایش کارآمدی و انطباق بیشتر با تعهدات بینالمللی دارد.
کلیدواژهها
اتباع بیگانه، تابعیت، سازمان ملی مهاجرت، مهاجران افغان
