چکیده
بر اساس شرایط اجتماعی و سیاسی و اسباب متعدد دیگر، ائمۀ اطهار (علیهم السلام) به بیان نکردن حکم واقعی روی آورده و از شیوۀ تقیه در بیان احکام استفاده نمودند. فقها برای اشاره به این رویکرد، از تعابیری همچون «محمول علی التقیه» استفاده نمودهاند.
پیرامون استفاده از حمل بر تقیه و تأثیرگذاری آن بر اختلاف احادیث دو رویکرد حداکثری و حداقلی شکل گرفته است؛ رویکرد حداکثری سخن گفتن بر اساس تقیه را مهمترین سبب اختلاف حدیث میپندارد و نقش تقیه را از دیگر اسباب پررنگتر میداند، در مقابل رویکرد حداقلی و اندیشمندانی همچون شیخ مفید، صاحب جواهر، شیخ انصاری و در میان معاصران آیتالله سید علی سیستانی نقش بهسزا و مهمی برای تقیه در رخداد اختلاف حدیث قائل نشده و این سبب را همانند دیگر اسباب اختلاف حدیث میدانند. در این پژوهش با تبیین اندیشۀ آیتالله سیستانی در ضمن مقدمات و شواهدی، تأثیرگذاری ویژه تقیه در اختلاف حدیث نفی شده است و با تبیین پدیده پالایش مجامع حدیثی از روایات تقیهای، وجود روایات تقیهای در جوامع حدیثی بهصورت حداقلی تبیین شده است.
کلیدواژهها
تقیه، حمل بر تقیه، اختلاف حدیث ، آیتالله سیستانی، پالایش احادیث
