پرسش:
من دانشجو هستم و قصد ازدواج دارم، اما به علت زندگی در مناطق مرزی و محیط روستایی خودم ختنه نشدهام، آیا اکنون لازم است این کار انجام شود؟ آیا اساسا بر والدین واجب است نسبت به ختنه فرزند خود اقدام نمایند؟
پاسخ:
انجام ختنه در مردان، از دستورات دینی بوده[۱] و در احادیث معصومین(ع) از جمله سنتهای واجب شمرده شده است.[۲] حتی در برخی روایات میخوانیم، اگر کافری مسلمان شد، واجب است ختنه کند، اگرچه فردی هشتاد ساله باشد.[۳]
برخی احادیث نیز در صدد نکوهش فردی که ختنه نکرده برآمده و حکمتی را نیز در این زمینه بیان میدارند.[۴]
از امام صادق(ع) نقل شده است: «فرزندان خود را در هفتمین روز تولدشان ختنه کنید؛ این زمان برای آنها بهتر بوده و موجب رشد سریعتر گوشت است. آگاه باشید، زمین از ادرار کسی که ختنه نکرده بیزار است».[۵]
همچنین امام زمان(عج) میفرماید: «زمین تا چهل روز از ادرار کسی که ختنه نشده، ناله میکند».[۶]
اما درباره وظیفه والدین در این زمینه باید گفت، با توجه به اینکه فرزند نابالغ، تکلیف واجبی بر عهده ندارد، اقدام والدین برای ختنه پسر نابالغ نیز، صرفا عملی مستحب خواهد بود. هر چند برخی فقها – با توجه به روایاتی، نظیر آنچه ذکر شد- احتیاط کرده و اقدام به این عمل را از وظایف والدین شمردهاند، ولی اگر پدر و مادر به هر جهت این عمل را انجام ندادند، بعد از بلوغ، انجام آن بر خود پسر واجب است.[۷]
شایان ذکر است، ختنه پسران یکی از شروط صحت طواف در حج و عمره است،[۸] ولی از شروط صحت ازدواج به شمار نمیرود.[۹]
ضمائم:
پاسخ دفاتر مراجع عظام تقلید نسبت به بخش دوم این سؤال، چنین است:[۱۰]
حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):
واجب نیست، ولی احتیاط مستحب است که قبل از بلوغ، ولیّ کودک، او را ختنه کند.
حضرت آیت الله العظمی شبیری زنجانی (مد ظله العالی):
ختنه کردن بچه در روز هفتم توسط ولیّ مستحب است، اما چنانچه ولی کودک میداند اگر بچهاش را ختنه نکند، پس از بلوغ به هر دلیلی ختنه نمیشود، بر وی واجب است او را ختنه کند و اگر ختنه نکرد بر شخص واجب است بعد از بلوغ خود را ختنه کند.
حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):
بر والدین واجب نیست، هر چند مطابق احتیاط بوده و بلکه در روز هفتم مستحب است.
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
از باب امر به معروف و نهی از منکر وظیفه دارند این کار را انجام دهند.
حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):
ختنه در حالت صباوت و قبل از بلوغ بر والدین مستحب است، ولی بعد از بلوغ بر شخص واجب میشود.
حضرت آیت الله هادوی تهرانی (دامت برکاته):
ختنه فرزند بر والدینش مستحب است و اگر والدین تا زمان بلوغ فرزند انجام ندهند، برخود فرزند واجب است این کار را انجام دهد.
لینک به سایت استفتائات
پینوشتها:
[۱]. امام خمینى، سید روح اللّٰه، تحریر الوسیله، ج ۲، ص ۳۱۰، م ۴، قم، مؤسسه مطبوعات دار العلم، اول، بیتا.
[۲]. ابن بابویه، محمد بن على، عیون أخبار الرضا(ع)، ج ۲، ص ۱۲۵، تهران، نشر جهان، چاپ اول، ۱۳۷۸ق.
[۳]. قَالَ امیرالمؤمنین(ع): «إِذَا أَسْلَمَ الرَّجُلُ اخْتَتَنَ وَ لَوْ بَلَغَ ثَمَانِینَ»؛ کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج ۶، ص ۳۷، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
[۴]. جهت آگاهی بیشتر در این زمینه، ر. ک: نمایه ۶۴۳۴ (فایده پوست ختنه گاه پسران) و ۲۸۹۸۱ (تاریخچه ختنه و فلسفه وجوب آن).
[۵]. کافی، ج ۶، ص ۳۴.
[۶]. شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ج ۲، ص ۵۲۰، تهران، دار الکتب الاسلامیة، چاپ دوم، ۱۳۹۵ق. البته دو حدیث اخیر دلالت بر وجوب این عمل ندارد و مستند وجوب ختنه، روایت نخست و نظایر آن است؛ ر. ک: تبریزى، ابوطالب، التعلیقة الاستدلالیة على تحریر الوسیلة، ص ۶۵۲، بیجا، بیتا.
[۷]. ر. ک: امام خمینی، توضیح المسائل (محشّی)، گردآورنده، بنیهاشمی خمینی، سید محمدحسین، ج ۲، ص ۸۳۵، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ هشتم، ۱۴۲۴ق؛ فاضل لنکرانى، محمد، جامع المسائل، ج ۲، ص ۳۸۸، س ۳۶، قم، امیر قلم، یازدهم، بیتا.
[۸]. همان، ج ۲، ص ۹۵۳.
[۹]. ر. ک: سایت رسمی آیت الله مهدی هادوی تهرانی.
[۱۰]. استفتا از دفاتر آیات عظام: سیستانی، شبیری زنجانی، صافی گلپایگانی، مکارم شیرازی، نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.
