پرسش:
در یک بحث سخت فلسفی گیر افتاده‌اییم: شِفا از خداوند است، اما بر اساس نظام علّی، بهبود را در دارو قرار داده و خود کنار کشیده است؛ پس، ضمن سپاس از خدا، دیگر با او کاری نداریم و نیازی به دعا برای شِفا نیست. اسباب کفایت می‌کند.
پاسخ:
آیا چون خورشید را برای روشنایی، حرارت و جاذبه آفریده و در مدار قرار داده، خودش کنار کشیده و دیگر نیازی به ربوبیّت او نیست؟!
آیا هیچ خداشناس و خداباوری می‌گوید: «چون بانک مرکزی و ضرادخانه داریم و پول چاپ می‌کنیم، دیگر نیازی به رزاقیّت خداوند منّان نداریم»
آیا او خود فرموده: «من چون نظام علّی را بر جهان حاکم نمودم، دیگر کنار می‌کشم!» یا کفار و مشرکان می‌خواهند می‌خواهند خدا را از زندگی مردم حذف کنند؟!
بیشتر شبهات، سابقۀ چند هزار ساله دارند که در هر عصری با ادبیات و جمله‌بندی‌های متفاوت و به روزی تکرار و فرافکنی می‌شوند!
این ادعا که چون خداوند سبحان، عالَم و جهان ماده و انسان را آفریده، نظام علّی و علمی را بر آن حاکم نموده و سپس کنار کشیده و دیگر کاری از او ساخته نیست و …، ادعای کفار نفوذی به یهود بود که همچنان تکرار می‌شود و می‌گویند: «خدا هست، اما فقط خلق کرده و در نهایت جمع می‌کند، اما در این بین، کار به خودمان واگذار شده و او دیگر نمی‌تواند کاری «ربوبیّتی» بکند!
«وَقَالَتِ الْیهُودُ یدُ اللَّهِ مَغْلُولَةٌ غُلَّتْ أَیدِیهِمْ وَلُعِنُوا بِمَا قَالُوا بَلْ یدَاهُ مَبْسُوطَتَانِ ینْفِقُ كَیفَ یشَاءُ وَلَیزِیدَنَّ كَثِیرًا مِنْهُمْ مَا أُنْزِلَ إِلَیكَ مِنْ رَبِّكَ طُغْیانًا وَكُفْرًا وَأَلْقَینَا بَینَهُمُ الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَاءَ إِلَى یوْمِ الْقِیامَةِ كُلَّمَا أَوْقَدُوا نَارًا لِلْحَرْبِ أَطْفَأَهَا اللَّهُ وَیسْعَوْنَ فِی الْأَرْضِ فَسَادًا وَاللَّهُ لَا یحِبُّ الْمُفْسِدِینَ» (المائدة، 64)
– و یهود گفتند دست خدا به زنجیر بسته است!، دستهایشان بسته باد و بخاطر این سخن از رحمت (الهی) دور شوند! بلكه هر دو دست (علم و قدرت – جمال و جلال – دهندگی و گیرندگی) او گشاده است هر گونه بخواهد میبخشد، و این آیات كه بر تو از طرف پروردگارت نازل شده بر طغیان و كفر بسیاری از آنها میافزاید، و در میان آنها عداوت و دشمنی تا روز قیامت افكندیم، و هر زمان آتش جنگی افروختند آنرا خداوند خاموش ساخت و برای فساد در زمین تلاش میكنند و خداوند مفسدان را دوست ندارد.
خلقت استمرار دارد
برخی گمان دارند که کار خدا فقط خلقت است و آن را نیز یکبار انجام داده و کنار کشیده است و عالَم هستی بر اساس همان نظم و مقدرات (اندازه‌ها)، مانند یک دستگاه خودکار، کار می‌کند!
البته که کار خداوند سبحان، فقط خلقت نیست، بلکه خلق خود را «ربوبیّت» می‌کند؛ اما اگر فقط به همان «خلقت» نیز توجه شود، معلوم می‌شود که نه تنها یکبار در گذشته نبوده، بلکه در هر چیزی و هر عنصری، هر لحظه و دم به دم ادامه دارد؛ پس ربوبیّت او نیز همچنان و بر هر چیزی ادامه دارد.
ما، تداوم پیوسته خلقت را در تبدیل شدن آب و خاک، به خوراک، خوراک به خون، خون به نطفه … و بالاخره پیدایش جنین انسان یا حیوان و تولدش می‌بینیم؛ چنان که در تبدیل بذر به گیاه می‌بینیم؛ پس چرا گمان شود که پس از آن رها می‌شوند و نوزاد به صورت خودکار رشد می‌کند و یا گیاه همین‌طوری پرورش می‌یابد؟!
«نَحْنُ خَلَقْنَاكُمْ فَلَوْلَا تُصَدِّقُونَ * أَفَرَأَيْتُمْ مَا تُمْنُونَ * أَأَنْتُمْ تَخْلُقُونَهُ أَمْ نَحْنُ الْخَالِقُونَ» (الواقعة، 57 تا 59)
– ماييم كه شما را آفريده‌ايم، پس چرا تصديق نمىكنيد * آيا آنچه را [كه به صورت نطفه – منی] فرو مىريزيد ديدهايد * آيا شما آن را خلق مىكنيد يا ما آفرينندهايم؟!
«أَفَرَأَيْتُمْ مَا تَحْرُثُونَ * أَأَنْتُمْ تَزْرَعُونَهُ أَمْ نَحْنُ الزَّارِعُونَ * لَوْ نَشَاءُ لَجَعَلْنَاهُ حُطَامًا فَظَلْتُمْ تَفَكَّهُونَ» (الواقعة، 63 تا 65)
– آيا آن چه را کِشت می‌کنید، دیده‌اید (در آن انديشيده‌ايد؟) * آيا شما آن را میرويانيد، يا ما میرويانيم؟ * هرگاه بخواهيم آن را تبديل به كاه درهم كوبيده میكنيم به گونهای كه تعجب كنيد!
*- بنابراین چنین نیست که خلقت یکبار اتفاق افتاده باشد و یا در هر موردی یکبار اتفاق بیفتد؛ بلکه دَم به دَم جریان دارد، چنان که حتی گذشتۀ یک ثانیه پیش رفته و اکنونی که نبوده، پدید آمده است.
هر نَفَس نو می‌شود دنیا و ما بی‌خبر از نو شدن اندر بقا
عمر همچون جوی نو نو می‌رسد مستمری می‌نماید در جسد (مولوی)
هوش مصنوعی:
جهان با این عظمت را چه کسی علیمانه و حکیمانه خلق نموده است؟! خداوند سبحان – انسان را کی آفریده و به او عقل شناختی و قدرت کسب علم داده است؟ خداوند سبحان – چه کسی عالم هستی و جهان ماده را خلق نموده و کتاب خلقت را پیش روی انسان گشوده و به او امکان کشف و اشراف علمی داده است؟ خداوند منّان و … .
حال این انسان، با استعدادها و توان‌هایی که خداوند متعال به او داده و هر لحظه می‌دهد، کتاب خلقت خدا را مطالعه می‌کند، عناصری را کشف می‌کند، برخی از قوانین شیمایی و فیزیکی حاکم بر اشیاء را می‌شناسد … و سپس با استفاده از این علوم، در آن چه خدا خلق کرده و بر اساس قوانین حاکم، تجزیه و ترکیب‌هایی می‌نماید و ابزاری می‌سازد. آیا همین که ابزار را ساخت، دیگر نیازی به وجود خودش نیست؟! آیا ابزار، خودشان به خودشان اثر می‌بخشند؟!
از جمله اختراعات و صنایع امروزی بشر، «هوش مصنوعی» می‌باشد. چه کسی آن را می‌سازد؟ چه کسی کارایی هر کدام را تعریف می‌کند؟ چه کسی داده‌های لازم را می‌دهد و در آن ذخیره می‌کند؟ چه کسی به آن انرژی می‌رساند که روشن شود؟ چه کسی آن را روشن و خاموش می‌کند؟ چه کسی این سیستم را مدیریت و ربوبیّت می‌کند …؟ چه کسی می‌تواند آن را نابود سازد یا به چیز دیگری مبدل سازد …؟ انسان. حال آیا عالَم هستی و نظام خلقت، هر لحظه مدیریت و ربوبیّت نمی‌شود؟!
شفا و دارو
انسانی که مواد گیاهی و شیمیایی را می‌شناسد و می‌سازد، مخلوق خداوند متعال است که هر لحظه خلقت جدیدی در او ایجاد می‌شود – این انسان، از خود هیچ علم، قدرت و توانی ندارد که کاری بکند، اگر داشت که نیازی به دارو نیز نداشت – هم چنین قدرتی ندارد که خلق کند و یا به آن چه هست، اثر بخشد؛ حال چه کسی هر لحظه به او قدرت و توان می‌دهد؟! خداوند متعال – جهان و عناصرش را چه کسی آفریده و هر لحظه با تغییرها و تبدیل‌ها، آفرینش جدیدی در آنها ایجاد می‌نماید؟! چه کسی هر چیزی را با اندازه‌های علمی و معین آفریده و می‌آفریند؟! خداوند علیم و حکیم؟! «إِنَّا كُلَّ شَيْءٍ خَلَقْنَاهُ بِقَدَرٍ – ماييم كه هر چيزى را به اندازه (با اندازه‌هایش) آفريده‌ايم» (القمر، 49) – چه کسی عالم هستی را برپا داشته و نگه می‌دارد؟! خداوند قیّوم و … .
●- بنابراین، اگر انسان زنده است و هر لحظه آفرینش جدیدی در او ایجاد می‌شود – اگر انسان عقل و علم دارد – اگر مغز، سلسله اعصاب و اعضا دارد – اگر جهان علیمانه و حکیمانه خلق شده و نظام علّی بر آن حاکم است و این نظام استوار است – اگر آدمی از عناصر موجود در طبیعت و بر اساس اندازه‌ها، دارویی می‌سازد – اگر آدمی بیمار می‌شود – اگر به واسطۀ مصرف دارویی، بهبود می‌یابد (چنان که با نوشیدن آب، تشنگی‌اش بر طرف می‌شود) – اگر آن دارو اثری در بهبودی می‌گذارد و …؛ همه تحت خالقیت و ربوبیّت (صاخب اختیاری و تربیت امور) او انجام می‌گیرد که در هر لحظه حاکمیت و استمرار دارد و انسان به هیچ وجهی و با هیچ ابزاری و به هیچ بهانه‌ای، از او و ربوبیّتش بی‌نیاز نمی‌گردد.
