پرسش :
منبع اولیه درآمد حضرت خدیجه(سلام الله علیها) که با اون شروع به تجارت کردن از کجا بوده؟!
پاسخ :
از آنجایی که منابع تاریخی، گزارش چندانی درباره جزئیات زندگانی حضرت خدیجه(سلام الله علیها)، در دوران پیش از ازدواج با رسول خدا(صلی الله علیه و آله) ارائه نکردهاند، به همین خاطر در مورد منبع اولیه درآمد و سرمایه آن بانوی بزرگوار مطلب مستند و دقیقی نداریم. آنچه معمولا در منابع گفته شده این است که او ثروتمند بود و سرمایه خود را برای تجارت، به کار میگرفت.
البته برخی گزارشات تاریخی اینگونه مطرح می کنند که حضرت خدیجه(سلام الله علیها) قبل از ازدواج با حضرت محمد(صلی الله علیه و آله)، دو بار شوهر کرده بودند و بعد از مرگ شوهرانش اموال آنها به ایشان به ارث رسیده بود. اما این مطلب از دو جهت قابل خدشه می باشد:
1. اینکه آیا حضرت خدیجه(سلام الله علیها) قبل از ازدواج با پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) با مرد یا مردان دیگری ازدواج کرده باشد، اختلافی است و برخی از محققان و بزرگان اهل تحقیق منکر این موضوع هستند. از جمله ابوالقاسم اسماعیل بن محمد اصفهانی از دانشمندان اهلسنت تصریح میکند که حضرت خدیجه (سلاماللهعلیها)، باکره بوده است: «و کانت خدیجه امراه باکره ذات شرف ومال کثیر وتجاره تبعث بها الی الشام فتکون عیرها کعامه عیر قریش؛(1) حضرت خدیجه، زنی باکره، دارای اعتبار و مال بسیاری بود، کاروان تجاریاش را به سوی شام میفرستاد و کاروان او بهاندازه تمام کاروان قریش بود.»
لذا وقتی اصل ازدواجهای آن حضرت قبل از ازدواج با حضرت محمد(صلی الله علیه و آله) قطعی نباشد، ارث بردن از آن شوهران هم قطعی نخواهد بود.
2. عرب جاهلیت مخالف ارث بردن زن بود و تا پای مردی حتی در طبقات بعدی در میان بود، به زن ارث نمیداد. لذا وقتی که آیه ارث (سوره نساء آیه ۷) نازل شد، باعث تعجب عربها شد.
بنابراین آن چه قابل قبول تر است حضرت خدیجه (سلام الله علیها) توانسته با عقل و تدبیر و مدیریت قوی اقتصادی، کاروان تجاری راه اندازد و در فرایند تجارت و طی سالیان متمادی ثروتمند شود.
پی نوشت:
1. اصفهانی، اسماعیل بن محمد، دلائل النبوه، تحقیق: محمد محمد الحداد، ناشر: دار طیبه – الریاض، الطبعه: الأولی،1409هـ. ج1، ص178.