پرسش:
چرا امام علی(علیهالسلام) حق حاکمیت را به خداوند نسبت میدهد و این نگاه چگونه بر مفاهیم عدالت اجتماعی و حکومتی در اسلام تأثیر میگذارد؟
پاسخ:
امام علی (علیهالسلام) حق حاکمیت را به خداوند نسبت میدهد زیرا در دیدگاه اسلامی، خداوند خالق و مالک مطلق جهان هستی است و همه چیز به اراده و قدرت الهی بستگی دارد. این نگاه به حاکمیت در قرآن و سنت پیامبر اسلام (ص) نیز تأیید شده است. در واقع، امام علی (علیهالسلام) به عنوان جانشین پیامبر (ص) و امام معصوم، وظیفه اجرای احکام الهی و برقراری عدالت را دارد و حاکمیت خود را بر اساس این اصول استوار میسازد.
این نگاه به حاکمیت تأثیرات عمدهای بر مفاهیم عدالت اجتماعی و حکومتی در اسلام دارد:
عدالت اجتماعی: حق حاکمیت الهی بدین معناست که حکومت باید بر اساس دستورات و احکام الهی اداره شود و عدالت اجتماعی را به صورت کامل برقرار کند. امام علی (علیهالسلام) در دوران حکومت خود تلاش کرد تا حقوق افراد را رعایت کند و با فساد و ظلم مبارزه کند. این نگاه به عدالت اجتماعی، مردم را به سمت رفتارهای اخلاقی و انسانی هدایت میکند و فساد و بیعدالتی را کاهش میدهد.
مسئولیتپذیری حاکمان: در نظام توحیدی، حاکمان نه تنها در برابر مردم، بلکه در برابر خداوند نیز مسئول هستند. این امر موجب میشود که حاکمان با جدیت و اخلاص بیشتری به وظایف خود عمل کنند و از سوءاستفاده از قدرت خودداری کنند. امام علی (علیهالسلام) با مثالهایی از زندگی خود، این مسئولیتپذیری را به نمایش گذاشته و الگوی حاکمان اسلامی قرار داده است.
اولویتبخشی به ارزشهای اخلاقی: در نظام حکومتی اسلامی، ارزشهای اخلاقی و انسانی بر اساس اصول دینی اولویت دارند. امام علی (علیهالسلام) همواره بر اهمیت اخلاق، عدالت و انصاف تأکید داشت و این اصول را در تصمیمگیریها و سیاستگذاریهای خود لحاظ میکرد. این نگاه به حاکمیت موجب میشود که حکومت به جای منافع شخصی و گروهی، به منافع عمومی و رضایت الهی توجه کند.
بنابراین، نگاه امام علی (علیهالسلام) به حق حاکمیت الهی تأثیرات عمیقی بر مفاهیم عدالت اجتماعی و حکومتی در اسلام دارد و الگویی برای حکومتهای اسلامی در طول تاریخ بوده است.
