پرسش :
چرا حضرت معصومه (سلام الله علیها) تاسن ۲۸ سالگی ازدواج نکرد؟ با توجه به اینکه اسلام به ازدواج تاکید داشت.
پاسخ :
در مورد علت عدم ازدواج ایشان نظریات مختلفی گفته شده است، بدین شرح:
1. در تاریخ یعقوبی آمده است که امام کاظم(علیه السلام) وصیت کرده بود که دخترانش شوهر نکنند . برای همین هیچ یک از دختران حضرت شوهر نکردند، جز یکی از دخترانش به نام «ام سلمه» که در مصر به همسری قاسم بن محمد بن جعفر بن محمد در آمد. این ازدواج بدین جهت بود که قاسم می‌خواست با او محرم شود و او را به حج ببرد.(1)
این نظریه را نمی‌توان پذیرفت، چون اوّلاً این وصیت بر خلاف سنّت نبوی است که تأکید بر ازدواج داشتند. ازدواج در اسلام، امری مستحب و در بعضی مواقع، واجب است و این موضوع نمی‌توانست از دید امام کاظم نادیده گرفته شود، مگر این که موضوع خطیری در میان باشد که در تاریخ ذکری از آن نشده است.
دوم: این موضوع با نقل دیگری از امام سازگار نیست، در اصول کافی آمده است که حضرت امام کاظم تولیت ازدواج دخترانش را به پسرش امام رضا(علیه السلام) واگذار کرد و فرمود :
«اگر علی خواست آنان را شوهر می‌دهد. اگر نخواست شوهر نمی‌دهد. جز پسرم علی هیچ کس حق ندارد دخترانم را شوهر بدهد. نه برادران دیگرشان، نه عموهای شان و نه سلطان وقت هیچ کدام حق ندارند در امر ازدواج دخترانم دخالت کنند». (2) بر اساس این روایت، نمی‌توان گفت که امام کاظم وصیت به عدم ازدواج کرده، بلکه وصیت کرده که امر ازدواج دخترانش به امام رضا مربوط است و دیگران حق دخالت ندارند.
2. از دیدگاه برخی، خفقان شدید هارون الرشید باعث شد که دختران امام موسی بن جعفر(علیه السلام) نتوانند ازدواج کنند. در عصر هارون خفقان و استبداد و ستم به جایی رسیده بود که کسی جرأت نداشت به خانه امام موسی بن جعفر رفت و آمد کند . اگر کسی نتواند به خانه امام رفت و آمد داشته باشد، به طور یقین نمی‌تواند خیال دامادی حضرت را در سر بپروراند. (3)
3. به نظر برخی، علت عدم ازدواج، نبودن همتا و کفو است . اگر آنان همتا می‌یافتند، ازدواج می‌کردند.
از بین این سه نظر قول دوم قویتر است.
پی نوشت ها:
1. یعقوبی تاریخ یعقوبی، ترجمه محمد ابراهیم آیتی، تهران ، انتشارات علمى و فرهنگى ، چ ششم ، 1371ش. ج 2، ص 421.
2. شیخ کلینى اصول کافی ، ناشر: اسلامیه. ج1 ، ص 316، حدیث 15
3. مهدی پور، زندگانی کریمه اهل بیت، ناشر:حاذق ، ص150.
