پرسش:
چرا کافران در ناز و نعمتند؟
پاسخ:
اگر خداوند منّان می‌خواست زود عذاب کند، حتی بابت همین نگاهی که در پرسش طرح شده، شدیدترین عذاب‌ها را نازل می‌نمود، چرا که از یک سو انکار عفو، مغفرت و رحمت الهی می‌باشد و از سویی دیگر افترایی بس بزرگ به اوست که مؤمنان را زود سیلی می‌زند، اما کفار و ظالمان و فاسدان را در خوشی قرار داده است!
این افترای بزرگ، در حالیست که خودش به بندگان گناهکارش می‌فرماید: «امیدوارانه بازگردید که من تمامی گناهان را یکجا می‌بخشم؛ چون غفور و رحیم هستم»:
«قُلْ يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنْفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعًا إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ» (الزّمر، 53)
– بگو: ای بندگان من که [با ارتکاب گناه] بر خود زیاده روی کردید! از رحمت خدا نومید نشوید، یقیناً خدا همه گناهان را می‌آمرزد؛ زیرا او بسیار آمرزنده و رحیم است.
*- هیچگاه صورت مسئلۀ نادرست و غلط، به پاسخ درست و صحیح نمی‌رسد! بنابراین، آنگاه که معلوم‌های یک مسأله را بیان می‌داریم تا به پاسخ برسیم و مجهولی را معلوم سازیم، باید به درست بودن آن معلوم‌ها یقین داشته باشیم. در پرسش فوق، تمامی معلوم‌ها نادرست است و پرسش مبتنی بر گزاره‌های نادرست طرح شده است!
●- نه چنین است که ما در برابر گناهانمان زود سیلی می‌خوریم – نه چنین است که آنها سیلی نمی‌خورند – و نه چنین است که آنها خوشند!
یک – اگر قرار بود هر کسی در برابر گناهش زود سیلی بخورد، اولین گناه مستوجب شدیدترین عذاب بود؛ چرا که هر چند گناهکار گناهش را کوچک و سبک بشمارد، اما گناه تمرد از فرمان خداوند متعال و عصیان در برابر اوست. لذا فرمود: «اگر بخواهم بندگانم را به گناهانشان بگیرم، جنبده‌ای روی زمین باقی نخواهد ماند»:
«وَلَوْ يُؤَاخِذُ اللَّهُ النَّاسَ بِمَا كَسَبُوا مَا تَرَكَ عَلَى ظَهْرِهَا مِنْ دَابَّةٍ وَلَكِنْ يُؤَخِّرُهُمْ إِلَى أَجَلٍ مُسَمًّى فَإِذَا جَاءَ أَجَلُهُمْ فَإِنَّ اللَّهَ كَانَ بِعِبَادِهِ بَصِيرًا» (فاطر، 45)
– اگر خدا مردم را به کیفر گناهانشان مجازات می کرد، هیچ جنبنده‌ای را بر پشت زمین وا نمی گذاشت؛ ولی آنان را تا سرآمدی معین مهلت می‌دهد، پس هنگامی که اجلشان فرا رسد [آنان را در قیامت مجازات خواهد کرد]؛ بی تردید خدا [به احوال] بندگانش بیناست.
دو – دقت نماییم که عذاب در ذات گناه است، نه این که کسی گناهی می‌کند و سپس خداوند متعال او را از جای دیگری معذب می‌نماید! فرمود: مال حرام که می‌خورید، آتش به معده می‌ریزید – غیبت که می‌کنید، گویی گوشت جسد برادر مُردۀ خود را می‌خورید و …؛ پس، همین که کسی مرتکب گناه شد، وارد عذابش می‌شود، چه در این دنیا بفهمد و چه اینجا نفهمد و در عالم دیگر با حقیقت گناهش مواجه گردد. لذا فرمود: «کفار از هم اکنون در آتش جهنم هستند»:
«يَسْتَعْجِلُونَكَ بِالْعَذَابِ وَإِنَّ جَهَنَّمَ لَمُحِيطَةٌ بِالْكَافِرِينَ» (العنکبوت، 54)
– آنها شتابزده از تو تقاضای عذاب میكنند، در حالی كه جهنم به كافران احاطه دارد!
سه – خداوند رحمان و رحیم، بسیاری از گناهان بندگانش [اعم از مؤمن یا کافر] را بدون آن که برایش استغفار و توبه‌ای کنند و حتی بدون آن که بفهمند مرتکب گناه شده‌اند و حتی بدون آن که به او و آخرت ایمانی داشته باشند، می‌بخشد:
«وَمَا أَصَابَكُمْ مِنْ مُصِيبَةٍ فَبِمَا كَسَبَتْ أَيْدِيكُمْ وَيَعْفُو عَنْ كَثِيرٍ» (الشوری، 30)
– هر مصيبتی به شما رسد به خاطر اعمالی است كه خود انجام داده‌ايد، و بسياری را نيز عفو میكند.
چهار – خداوند رحمان و رحیم، نه تنها در این دنیا زود عقوبت نمی‌نماید، بلکه از یک سو مهلت می‌دهد و از سویی دیگر دعوت به طلب مغفرت و بازگشت می‌نماید. بدیهی است که این مُهلت، برای بندگان مؤمن، فرصت و نعمت است، اما بندگان کافر و غافل، در این مهلت، بیشتر گناه می‌کنند!
«وَلَا يَحْسَبَنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا أَنَّمَا نُمْلِي لَهُمْ خَيْرٌ لِأَنْفُسِهِمْ إِنَّمَا نُمْلِي لَهُمْ لِيَزْدَادُوا إِثْمًا وَلَهُمْ عَذَابٌ مُهِينٌ» (آل عمران، 178)
– آنها كه كافر شدند، (و راه طغيان پيش گرفتند،) تصور نكنند اگر به آنان مهلت میدهيم، به سودشان است! ما به آنان مهلت میدهيم فقط برای اينكه بر گناهان خود بيفزايند؛ و برای آنها، عذاب خواركنندهای (آماده شده) است!
پنج – خداوند رحمان و رحیم، نه تنها زود گناه را به عقوبت نمی‌رساند، بلکه راه‌کارهای بسیاری برای پاک شدن گناه و از بین رفتن آثار نامطلوب دنیوی و اخرویش قرار داده است و اگر زود به عقوبت می‌رساند، دیگر این راه‌کارها، کارآیی و اثر نداشتند.
از جمله این راه‌کارها، برپایی نمازهای یومیه می‌باشد. «صلاة»، وصل است و سبب اتصال آدمی به رحمت واسعه الهی می‌گردد و پاک کننده است و هم چنین هر کار نیک دیگری برای خدا، از بین برندۀ بدی‌ها و پاک کنندۀ گناهان می‌باشد:
«وَأَقِمِ الصَّلَاةَ طَرَفَيِ النَّهَارِ وَزُلَفًا مِنَ اللَّيْلِ إِنَّ الْحَسَنَاتِ يُذْهِبْنَ السَّيِّئَاتِ ذَلِكَ ذِكْرَى لِلذَّاكِرِينَ» (هود علیه السلام، 114)
– نماز را در دو طرف روز و اوائل شب برپا دار، چرا كه حسنات، سيئات (و آثار آنها را) بر طرف میسازند، اين تذكری است برای آنها كه اهل تذكرند.
شش – خداوند غفار (بخشنده و پوشش دهنده)، آنقدر حلیم و کریم است که نه تنها گناه را می‌بخشد و آثارش را نیز از بین می‌برد، بلکه آن را برای بندۀ تائبش به «حسنه» مبدل می‌سازد:
«إِلَّا مَنْ تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ عَمَلًا صَالِحًا فَأُولَئِكَ يُبَدِّلُ اللَّهُ سَيِّئَاتِهِمْ حَسَنَاتٍ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَحِيمًا» (الفرقان، 70)
– مگر كسی كه توبه كند و ايمان آورد و عمل صالح انجام دهد كه خداوند گناهان اين گروه را به حسنات تبديل میكند؛ و خداوند آمرزنده و مهربان است.
تنبیه و تنبه
اگر آدمی در این دنیا، بابت خطاها و گناهانش، هیچ آسیی نبیند و با هیچ خطری مواجه نشود، هرگز تربیت نمی‌شود و در پی بازگشت و اصلاح برنمی آید. لذا اگر خداوند منّان بندۀ خطاکارش را با آسیبی متوجه ساخت، باید شاکر هم باشد که رها نشده است.
بدترین عذاب در دنیا
بدترین عذاب در دنیا، بیماری، وقایع تلخ، سیل، زلزله و بلاهای طبیعی نمی‌باشد، بلکه رها کردن آدمی در سراشیبی سقوط و غفلتش می‌باشد. در معرفی زیانکارترین‌ها فرمود:
«قُلْ هَلْ نُنَبِّئُكُمْ بِالْأَخْسَرِينَ أَعْمَالًا * الَّذِينَ ضَلَّ سَعْيُهُمْ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَهُمْ يَحْسَبُونَ أَنَّهُمْ يُحْسِنُونَ صُنْعًا» (الکهف، 103 و 104)
– بگو آيا به شما خبر بدهيم كه زيانكارترين (مردم) در کارها، چه کسانی هستند؟ * آنها كه تلاش‌هايشان در زندگی دنيا گُم (و نابود) شده (بی‌حاصل مانده)؛ با اينحال می‌پندارند کارِ نيک انجام می‌دهند!
از این‌رو، بدترین عذاب دنیا، عذاب تدریجی است، بگونه که شخص و جامعۀ معذب، نفهمند که در مسیر هلاکت و عذاب ابدی گام برمی دارند.
«فَذَرْنِي وَمَنْ يُكَذِّبُ بِهَذَا الْحَدِيثِ سَنَسْتَدْرِجُهُمْ مِنْ حَيْثُ لَا يَعْلَمُونَ» (القلم، 44)
– اكنون مرا با آنها كه اين سخن را تكذيب میكنند رها كن و ما آنها را از آنجا كه نمیدانند تدريجا به سوی عذاب پيش میبريم.
خوشی کافران (؟!)
برای برخی «مرغ همسایه غاز است!» – برخی مبتلا به غرب‌زدگی شده‌اند – برخی عادت به خود تحقیری و خودزنی دارند! – برخی نیز با دیدن چند فیلم، سریال، مجلس رقص (شو و پارتی)، یا دیدن چند خانه و خودروی زیبا، گمان دارند که تمامی امریکایی‌ها در ناز و نعمت به سرمی برند و خوشند! اما کافیست گزارشات خودشان را در بارۀ نارضایتی‌ها، ناامنی‌ها، ناامیدی‌ها، خودکشی‌ها، قتل‌ها، تجاوزها [حتی به کودکان]، بی خانمانی‌ها، گرسنگان، بیماران محروم از مداوا، اعتیاد جوانان و سایر بدبختی‌هایشان بخوانند؛ اگر چه همین بسنده نمودن به کمترین حدّ زندگی حیوانی و به سر بردن عُمر شریف در غفلت، خودش بدترین بدبختی و عذاب است.
