پرسش:
آیا رفتن به کلاس رقص و موسیقی گناه دارد و گوش دادن به موسیقی حرام است؟ لطفاً چرایی را نیز توضیح دهید و احکام مربوطه را بیان نمایید.
پاسخ:
هر چیزی که در اسلام عزیز حرام شده، برای فرد و جامعه مضر است و آسیبهای روحی، روانی، فرهنگی، اخلاقی، رفتاری، جسمی و حتی اقتصادی و امنیّتی را مترتب میسازد.
کمتر انحراف و گناهی وجود دارد که با موسیقی حرام همراه نباشد و البته رقصی نیز بدون موسیقی حرام انجام نمیپذیرد!
متأسفانه موسیقی حرام، نه تنها در جهان، بلکه در ایران و برای مسلمانان نیز به عنوان اصل اولیۀ هر کاری، تبلیغ میشود! آیا هیچ کازینو، کاباره، کافه و حتی رستورانی، بدون پخش موسیقی حرام، کار میکند؟! حتی خودروهای عمومی (تاکسی و …)، تا مسافر سوار میشود، موسیقی پخش میکنند و بسیار اتفاق افتاده که اگر مسافر بگوید: «این را قطع کن»، او را پیاده میکنند! که البته جرم است.
به برنامههای رسانۀ ملی خودمان [صدا و سیما] توجه کنید؛ حتی جشنهای مقدسی چون سوم یا نیمه شعبان را با موسیقی حرام پخش میکنند – هیچ روز عزایی چون دهه محرم و …، وجود نداشته، مگر آن که رسانۀ ملی، یک برنامه خاص جهت شناخت موسیقی، آلات موسیقی، خوانندگی و … نداشته باشد.
اخیراَ دختران نوجوان را میآورند تا در مساجد، در اعتکاف و حتی مسجد جمکران، برای نامحرمان آواز بخوانند و نامش را “سرود” گذاشتهاند! گویی با تغییر نام، حرام خدا حلال میشود!
در رسانۀ ملّی، آیات قرآن مجید، احادیث و سخنانی از بزرگان دینی [به ویژه در ماه مبارک رمضان]، به همراه موسیقی پخش میشود و گاه صدای موسیقی آنقدر بلند است که سخن گوینده به خوبی شنیده نمیشود!
در رسانۀ ملی، هر گاه بخواهند شناختی از عشایر بدهند، زنان را در حال کارهای سخت و مردان را در حال اجرای موسیقی، نواختن ساز، خوانندگی و رقص دستهجمعی نشان میدهند!
تردید ننمایید که این رویکردها، اتفاقی یا از روی نادانی و بیتوجهی نیستند، بلکه بسیار هدفمند میباشند!
●- در هر حال، خداوند متعال به شما نظر لطف دارد که متشرع و مترصد دانستن و رعایت حلال و حرام او میباشید؛ اما قبل از حلال و حرام، توجه و دقت داشته باشید که این عمر شریف، گرانقدر و کوتاه را در امور بی فایده مصرف ننمایید. انسان عاقل و حکیم، قبل از هر کاری، به ضرورت و فواید یا مضرات کوتاه مدت و دراز مدت آن فکر میکند.
حلال یا حرام؟
در مباحث گذشته، توضیح داده شد که مطلق رقص، مطلق موسیقی و حتی مطلق آواز حرام نیست، بلکه رقص محرک، یا مقابل نامحرم – موسیقی طرب و آواز غنا، حرام است.
اگر در بخش جستجو در سایت، کلمات مرتبطی چون موسیقی یا آواز را درج و کلیک نمایید، مطالب مشروحی در اختیارتان قرار میگیرد. اما به طور کلی سعی کنید کارهایی انجام دهید که سبب رشد و تکامل شما و نزدیکی بیشترتان به خداوندِ معبود، محبوب و معشوق حقیقی شود؛ کارهایی که سبب رسیدن به سعادت دنیا و آخرت گردد.
بیتردید اگر کارهایی چون موسیقی و رقص، اندک اثری در رشد و سلامت آدمی داشت، حتماً به آنها توصیه میشد.
محاسبه:
از پیامبر اکرم صلوات الله علیه و آله و هم چنین امیرالمؤمنین علیه السلام نقل شده است که فرمودند:
«حَاسِبُوا أَنْفُسَكُمْ قَبْلَ أَنْ تُحَاسَبُوا وَ زِنُوهَا قَبْلَ أَنْ تُوزَنُوا وَ تَجَهَّزُوا لِلْعَرْضِ الْأَكْبَر» . (وسائل الشيعة، شیخ حر عاملی، ج ۱۶، ص ۹۹)
– پيش از آنكه به حساب شما برسند خود به حساب خويش برسيد، و قبل از آنكه مورد سنجش قرار گيريد خويشتن را بسنجيد، و خود را براى رستاخیز بزرگ آماده كنيد.
امام خامنهای:
«چه خوب است که انسان – در هر مرتبه و در هر شغلی – وقتی به پشت سر خود نگاه میکند، در یک محاسبهی دقیق و سختگیرانه و بدون مسامحه، فهرستی از کارهایی را مشاهده کند که قابل ارائهی به پیشگاه الهی است. » (۸/۳/۱۳۸۶)
کافیست که انسان پیش از رفتن به کلاس رقص، یا رقصیدن، یا گوش کردن موسیقی و آواز حرام، ساعتی نیز برای محاسبه کارهایش با خود خلوت کند، آن چه میخواهد انجام بدهد یا انجام داده را مانند فیلم از نظرش بگذارند و به دور از خودفریبی، از خود بپرسد که امروز چه میخواهم انجام دهم یا انجام دادهام و چرا؟ چه کمالی به خود افزوده یا میافزاید؟ بعد با خود بگوید: اگر یک یا هزاران مخاطب آوازم یا بییندۀ رقصم داشته باشم نیز باید یکی به آنها اضافه کنم که آن هم خدای علیم، حکیم، مالک، ربّ و محبوب من است که مرا برای این کارها خلق ننموده است:
«أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ مَا يَكُونُ مِن نَّجْوَى ثَلَاثَةٍ إِلَّا هُوَ رَابِعُهُمْ وَلَا خَمْسَةٍ إِلَّا هُوَ سَادِسُهُمْ وَلَا أَدْنَى مِن ذَلِكَ وَلَا أَكْثَرَ إِلَّا هُوَ مَعَهُمْ أَيْنَ مَا كَانُوا ثُمَّ يُنَبِّئُهُم بِمَا عَمِلُوا يَوْمَ الْقِيَامَةِ إِنَّ اللَّهَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ» (المجادلة، ۷)
– آيا نديدهاى – ندانستهاى – كه خدا آنچه را در آسمانها و آنچه را در زمين است مىداند؟ راز گفتن هيچ سه تنى نيست مگر آنكه او چهارم ايشان است، و نه هيچ پنج تنى مگر آنكه او ششم ايشان باشد و نه كمتر از آن و نه بيشتر از آن مگر آنكه او با آنهاست هر جا كه باشند، سپس در روز رستاخيز آنان را بدانچه كردهاند آگاه مىكند، كه خدا به همه چيز داناست.
و همچنین فرمود که این عالَم هستی به این عظمت و شما را بیهوده و برای بازی نیافریدهام:
«أَفَحَسِبْتُمْ أَنَّمَا خَلَقْنَاكُمْ عَبَثًا وَأَنَّكُمْ إِلَيْنَا لَا تُرْجَعُونَ» (المؤمنون، ۱۱۶)
– آيا پنداشتيد كه شما را بيهوده آفريدهايم و اينكه شما به سوى ما بازگردانيده نمىشويد.
«وَمَا خَلَقْنَا السَّمَاءَ وَالْأَرْضَ وَمَا بَيْنَهُمَا لَاعِبِينَ» (الأنبیاء، ۱۶)
– ما آسمان و زمين و آنچه را در ميان آنهاست برای بازی نيافريديم.
*- اگر خود را فقط مقابل آینه یا در منظر بینندگان نبینیم، بلکه همیشه و در همه حال، خود را در محضر خدا ببینیم و او را دوست داشته باشیم و شاکر نعماتی که به ما ارزانی داشته باشیم، نه تنها گناه نمیکنیم، بلکه به “عمل صالح” روی میآوریم. و بدیهی است تشخیص این که آیا رقص، موسیقی و آواز، عمل صالح است یا خیر؟ کار دشواری نیست.
استفتائات دربارۀ موسیقی:
س ۱۱۳۰: منظور از موسيقى مطرب و لهوى چيست؟ و راه تشخيص موسيقى مطرب و لهوى از غير آن چيست؟
پاسخ: موسيقى مطرب و لهوى آن است که به سبب ويژگیهايى که دارد انسان را از خداوند متعال و فضائل اخلاقى دور نموده و به سمت بىبندوبارى و گناه سوق دهد و مرجع تشخيص موضوع عُرف است.
س ۱۱۲۸: ملاک تميز موسيقى حلال از حرام چيست؟ و آيا موسيقى کلاسيک حلال است؟ بسيار مناسب است که معيار آن را بيان فرماييد.
پاسخ: هر موسيقى که به نظر عرف موسيقى لهوى و مطرب که مناسب با مجالس عيش و نوش است باشد، موسيقى حرام محسوب مىشود و فرقى نمىکند که موسيقى کلاسيک باشد يا غير کلاسيک. تشخيص موضوع هم موکول به نظر عرفى مکلّف است و اگر موسيقى اين گونه نباشد بخودى خود اشکال ندارد.
س ۱۱۴۷: آيا موسيقى سنّتى که ميراث ملى ايران مىباشد، حرام است يا خير؟
پاسخ: چيزى که از نظر عرف، موسيقى لهوى مناسب با مجالس لهو و معصيت محسوب شود، بهطور مطلق حرام است و در اين مورد فرقى بين موسيقى ايرانى و غير ايرانى و موسيقى سنتى و غير آن نيست.
س ۱۱۲۹: گوشدادن به نوارهايى که توسط سازمان تبليغات اسلامى و يا مؤسسه اسلامى ديگر مجاز اعلام شدهاند، چه حکمى دارد؟ و استفاده از آلات موسيقى مثل کمان، وِيولون و نِى چه حکمى دارد؟
پاسخ: جواز گوشدادن به نوارها منوط به تشخيص خود مکلّف است که اگر تشخيص دهد مشتمل بر غنا و موسيقى لهوى مناسب با مجالس عيش و نوش و خوشگذرانى و همچنين مطالب باطل نيست، گوشدادن به آن اشکال ندارد بنا بر اين تجويز آن توسط سازمان تبليغات اسلامى و يا هر مؤسسه اسلامى ديگر، به تنهايى دليل شرعى براى مباح بودن آن نيست و بکارگيرى آلات موسيقى در موسيقى لهوى مطرب و مناسب با مجالس لهو و گناه جايز نمىباشد، ولى استفاده حلال از آنها براى اهداف عقلايى اشکال ندارد و تشخيص مصاديق هم موکول به نظر خود مکلّف است.
استفائات دربارۀ رقص (رقصیدن یا تماشای رقص)
س ۱۱۶۷: آيا رقص محلى در عروسىها جايز است؟ شرکت در اين مجالس چه حکمى دارد؟
پاسخ: اگر رقص بهگونهاى باشد که باعث تحريک شهوت شده و يا مستلزم فعل حرام يا ترتّب مفسدهاى باشد، جايز نيست و شرکت در مجالس رقص هم اگر به عنوان تأييد کار حرام ديگران محسوب شود و يا مستلزم کار حرامى باشد جايز نيست و در غير اين صورت اشکال ندارد.
س ۱۱۷۲: آيا رقص زن براى شوهرش يا مرد براى همسرش حرام است؟
پاسخ: اگر رقص زن براى شوهرش يا برعکس، همراه ارتکاب حرامى نباشد، اشکال ندارد.
س ۱۱۷۳: آيا رقصيدن در جشن عروسى فرزندان جايز است هرچند توسط پدران يا مادران در مجالس عروسى فرزندانشان باشد؟
پاسخ: اگر از نوع رقص حرام باشد، حرام است. هرچند توسط پدران و مادران در مجالس عروسى فرزندانشان باشد.
س۱۱۶۷: آيا رقص محلى در عروسىها جايز است؟ شرکت در اين مجالس چه حکمى دارد؟
پاسخ: رقص مرد بنا بر احتياط واجب حرام است و رقص زن براى زنان اگر عنوان لهو بر آن صدق كند مثل اين كه جلسه زنانه تبديل به مجلس رقص شود، محل اشكال است و احتياط واجب در ترك آن است؛ در غير اينصورت هم اگر بهگونهاى باشد كه باعث تحريك شهوت شده و يا مفسدهاى بر آن مترتب شود و يا همراه با فعل حرام (مانند موسيقى و آواز حرام) باشد يا مرد نامحرمى حضور داشته باشد، حرام است؛ و در حكم فوق تفاوتى بين مجلس عروسى و غير آن نيست و شرکت در مجالس رقص هم اگر به عنوان تأييد کار حرام ديگران محسوب شود و يا مستلزم کار حرامىباشد جايز نيست و در غير اين صورت اشکال ندارد.
س ۱۱۶۸: رقص در مجالس زنانه بدون آهنگ موسيقى حرام است يا حلال؟ و در صورتى که حرام باشد، آيا ترک مجلس بر شرکت کنندگان واجب است؟
پاسخ: رقص زن براى زنان اگر عنوان لهو بر آن صدق كند مثل اين كه جلسه زنانه تبديل به مجلس رقص شود، محل اشكال است و احتياط واجب در ترك آن است؛ در غير اين صورت هم اگر بهگونهاى باشد که شهوت را تحريک کند و يا مستلزم کار حرام و ياترتّب مفسدهاى باشد، حرام است و تَرک آن مجلس به عنوان اعتراض بر کار حرام، چنانچه مصداق نهى از منکر محسوب شود، واجب است.