حجت الاسلام والمسلمین علی احمد حلیمی امام جمعه مسجد محمدرسول الله (ص) (مزارشریف) از اساتید و عالمان برجسته و تأثیرگذار حوزه‌های علمیه افغانستان در گفت و گوی اختصاصی با افق اندیشه اندیشه به بررسی تحولات حوزه‌های علمیه افغانستان در دو دهه اخیر پرداخت و گفت: با توجه به بسته شدن مکاتب از صنف ششم به بعد و همچنین دانشگاه به روی دختران، روی آوری دختران به علوم حوزوی نیز زیاد شده، ولی مدارس امکانات کافی برای پذیرش دختران را ندارند و حوزه ها در پاسخگویی به اشتیاق دختران به علوم دینی ناتوان هستند.
افق اندیشه: در آغازین سال‌های ورود به فضاهای مدیریتی حوزه‌های علمیه افغانستان وضعیت مدارس علمیه را چگونه می‌دیدید و طی این سالها در دوران جمهوریت چه تحولات و تغییرات مثبتی را دیدید؟
وضعیت مدارس و حوزه‌های علمیه در سال‌های آغازین دوره جمهوریت از نظر علاقه مندی به علوم و معارف دینی بد نبود، ولی امکانات از قبیل مدارس کافی و اساتید کافی و کتب درسی به اندازه لازم وجود نداشت؛ اما فضای جدیدی که به وجود آمده بود با حمایت‌های سازمان نظارت بر مدارس و ورود جامعه المصطفی در افغانستان و اعزام اساتید و حضور بیشتر علما در مناطق مختلف کشور و تأسيس مدارس ديني مشكلات زیادی مرتفع گردیده و تا حدی نظم و انضباط به وجود آمد.
افق اندیشه: آسیب‌ها و کاستی‌های موجود در این مدت (دوران بیست ساله جمهوریت) درباره حوزه‌های علمیه افغانستان را چگونه دیدید؟
با توجه به حضور خارجی ها در کشور افغانستان و شدت تهاجم فرهنگی و تبلیغات علیه اسلام از طریق رسانه های چاپی، صوتی، تصویری و فضای مجازی، مادی‌گرایی و مدرک‌گرایی اوج گرفت و علاقه جوانان نسبت به فراگیری علوم دینی کاهش یافته بود. با كمال تأسف هماهنگی و همکاری بین مدارس دینی و همچنین کار جمعی بین علمای مناطق حتی در یک منطقه خیلی ضعیف بود و به صورت یک مجموعه به هم پیوسته و دارای مسئولیت مشترک و هدف مشترک عمل نمی کردند و احیانا رقابت‌های ناسالم هم وجود داشت. الآن هم متأسفانه هماهنگی لازم و همکاری به وجود نیامده و به این ساختگی و پختگی نرسیده ایم که برجستگی های همدیگر را بپذیریم و از یکدیگر حمایت کنیم، بلکه گرفتار حسادت و رقابت های ناسالم هستیم. وقتی خود را در محوریت نبینیم دیگری را هم تحمل نمی‌توانیم. به نظرم معنویت و اخلاق اسلامی در حوزه های علمیه خصوصا افغانستان کم رنگ است.
افق اندیشه: ارزیابی شما درباره محتوای آموزشی و تحولات رخ داده در این بخش در دوران جمهوریت چیست؟
محتوای آموزشی فرقی نکرده بود. همان متون سخت و پیچیده قدیمی بوده و هست، لذا یکی از عوامل دلسردی جوانان و نوجوانان، متون درسی بوده، خصوصا که تا چند سال قبل که متون درسی پایه بندی هم نشده بود طلاب در یک سردرگمی قرار داشتند. معلوم نبود که چند سال درس بخوانند تا به جای معلومی برسند. کاری که در اواخر صورت گرفته بخش بندی و پایه های درسی در حوزه های علمیه تنظیم و وضعیت درسی در حوزه ها بهتر شده است.
افق اندیشه: به نظر شما نقش و کارکرد حوزه های علمیه در مناسبات اجتماعی و فرهنگی بیست ساله افغانستان ( دوران جمهوریت) چگونه بود؟
با توجه به امکانات و ظرفیت های موجود در حوزه ها تا حدی نقش آن بد نبود. حضور طلاب تحصیل یافته افغانستان در حوزه های علمیه قم و نجف و مشهد و مدیریت و تدریس در مدارس افغانستان توسط طلاب تحصیل یافته در مدارس افغانستان و حضور قابل توجه آنان در مسئولیت های امامت جماعت و جمعه و مراکز آموزشی و ادارات دولتی، از فعالیت های خوب و مؤثر مدارس افغانستان است.
افق اندیشه: وضعیت علمی و آموزشی امروز حوزه های علمیه افغانستان را چگونه می بینید؟ آیا به نظر شما در تراز علمی لازم نسبت به حوزه های علمیه بیرون از افغانستان است؟
با توجه به کمبود امکانات آموزشی در دروس مقدماتی خیلی خوب است، ولی برای دروس بالاتر و تحقیق و پژوهش و تولید علم و ابتکار و تغییر به لحاظ نبود امکانات در تراز حوزه های علمیه قم و نجف نیست.
افق اندیشه: آیا تغییراتی در وضعیت حوزه های علمی امروز نسبت به دوران بیست ساله جمهوریت می بینید؟
تغییر محسوسی که دیده می‌شود این است که علاقه مندی به علوم دینی افزایش یافته و متقاضی طلبگی نسبت به اواخر دوره جمهوریت زیادتر شده است. با توجه به بسته شدن مکاتب از صنف ششم به بعد و همچنین دانشگاه به روی دختران، روی آوری دختران به علوم حوزوی نیز زیاد شده، ولی مدارس امکانات کافی برای پذیرش دختران را ندارند و حوزه ها در پاسخگویی به اشتیاق دختران به علوم دینی ناتوان هستند.
افق اندیشه: به نظر شما برای تقویت مدارس علمیه و حوزه های شیعی در افغانستان چه کارهایی لازم است انجام شود؟
برای تقویت مدارس دینی در افغانستان:
الف – مراجع عظام تقلید مثل حوزه های علمیه قم و نجف از حوزه های افغانستان حمایت کنند.
ب- پشتبانیهای اقتصادی و منابع مالی از قبیل موقوفات در داخل افغانستان ایجاد گردد.
ج- علمای فرهیخته از قم و نجف و مشهد با ایثار و فداکاری در داخل افغانستان حضور یابند.
د- همکاری و هماهنگی بین علما و مدارس در افغانستان نظام‌مند شود.
به نظر مي رسد كه وجود يك مركز مديريت كه تمام حوزه افغانستان را از نظر آموزشي، تربیتی، پژوهشی و امور فرهنگی و اجتماعی ساماندهی کند نیز ضروری می‌باشد.
/ پایان /
