زمان و مکان آغاز امامت
امامت امام حسن عسکری پس از شهادت پدر بزرگوارشان، امام هادی ، آغاز شد. بر اساس گزارشهای تاریخی، این واقعه در روز سوم ماه رجب سال 254 هجری قمری در شهر سامراء رخ داد. برخی منابع نیز سال 250 هجری قمری را به عنوان سال آغاز امامت ایشان ذکر کردهاند، اما قول مشهور و مورد تأکید بیشتر مورخان، سال 254 هجری قمری است. همچنین در برخی نقلها، ماههای جمادیالاول یا جمادیالثانی به عنوان زمان آغاز امامت ایشان ذکر شدهاند.
منبع: دلائل الإمامة جلد 1 صفحه 409
شرایط سیاسی و اجتماعی دوران امامت
دوران امامت امام حسن عسکری مصادف با حکومت خلفای عباسی همچون المعتز، المهتدی، المعتمد و دیگران بود. این دوره، یکی از پرتنشترین دورانهای تاریخ اسلام به شمار میرود، چرا که خلفای عباسی به شدت نسبت به امامان شیعه و پیروانشان حساسیت نشان میدادند. امام حسن عسکری در چنین شرایطی، با وجود محدودیتهای شدید، به هدایت شیعیان و حفظ مکتب تشیع پرداختند. ایشان بیشتر عمر شریف خود را در سامراء و تحت نظارت شدید حکومت عباسی سپری کردند.
منبع: مجموعة نفیسة جلد 1 صفحه 106
اهمیت و تأثیر این واقعه
آغاز امامت امام حسن عسکری نقطهعطفی در تاریخ تشیع محسوب میشود. ایشان در شرایطی به امامت رسیدند که شیعیان تحت فشارهای سیاسی و اجتماعی شدیدی قرار داشتند. امام حسن عسکری با تدبیر و درایت، توانستند شبکه ارتباطی شیعیان را حفظ کرده و زمینه را برای ظهور امام زمان فراهم کنند. این دوره، به عنوان مقدمهای برای دوران غیبت صغری و سپس غیبت کبری امام زمان شناخته میشود.
منبع: التتمة في تواريخ الأئمة جلد 1 صفحه 139
اختلاف در نقلهای تاریخی
در مورد تاریخ دقیق آغاز امامت امام حسن عسکری اختلافهایی وجود دارد. برخی منابع سال 250 هجری قمری را ذکر کردهاند، در حالی که بیشتر منابع، سال 254 هجری قمری را تأیید میکنند. همچنین در مورد ماه آغاز امامت، نقلهای مختلفی مانند رجب، جمادیالاول و جمادیالثانی وجود دارد. با این حال، قول مشهور و مورد اعتماد مورخان، سوم رجب سال 254 هجری قمری است.
منبع: موسوعة الإمام الهادي عليه السلام جلد 1 صفحه 86
جایگاه امام حسن عسکری در تاریخ تشیع
امام حسن عسکری یازدهمین امام شیعیان و پدر امام زمان هستند. ایشان در دوران امامت خود، با وجود محدودیتهای شدید، به تربیت شاگردان و حفظ مکتب تشیع پرداختند. امامت ایشان، فصل مهمی در تاریخ تشیع است که به دوران غیبت امام زمان منتهی میشود. ایشان با تدبیر و درایت، توانستند شیعیان را برای دوران غیبت آماده کنند و میراث علمی و معنوی تشیع را حفظ نمایند.
منبع: رسالة في تواريخ النبي و الآل عليهم السلام جلد 1 صفحه 45
منابع
1. دلائل الإمامة جلد 1 صفحه 409
2. مجموعة نفیسة جلد 1 صفحه 106
3. التتمة في تواريخ الأئمة جلد 1 صفحه 139
4. موسوعة الإمام الهادي عليه السلام جلد 1 صفحه 86
5. رسالة في تواريخ النبي و الآل عليهم السلام جلد 1 صفحه 45
وَ يُقَالُ: إِنَّهُ قُبِضَ اَلْإِثْنَيْنَ لِثَلاَثٍ خَلَوْنَ مِنْ شَهْرِ رَجَبٍ سَنَةَ أَرْبَعٍ وَ خَمْسِينَ وَ مِائَتَيْنِ مِنَ اَلْهِجْرَةِ 3.
