جنگ ۳۳ روزه جنگ میان اسرائیل و حزبالله لبنان در سال ۲۰۰۶م (۱۳۸۵ش) بود. این جنگ به «جنگ تموز» نیز معروف است. اسرائیل در سال ۲۰۰۴م برخلاف توافق با حزبالله، سه اسیر لبنانی را آزاد نکرد. حزبالله برای آزادی آنها، در جولای ۲۰۰۶م، در عملیات «الوعد الصادق» دو نظامی اسرائیلی را اسیر گرفت.
اسرائیل در مقابل این عملیات، به لبنان اعلام جنگ کرد. محققان معتقدند اسرائیل قصد حمله به لبنان را داشت و عملیات حزبالله این حمله را جلو انداخت. اسرائیل به صورت رسمی خلع سلاح حزبالله و آزادی دو اسیر خود را خواستار شد. خواستههایی که در پایان جنگ بدانها دست نیافت.
این جنگ خساراتی برای دوطرف داشت با این حال میزان خسارات و تلفات مادی و انسانی دو طرف قابل مقایسه نبود. اسرائیل به جهت برتری تسلیحاتی، ضربات و خسارات مادی و تلفات انسانی قابل توجهی به کشور و مردم لبنان وارد ساخت به نحوی که ۱۵هزار خانه بصورت کامل نابود شد و هزاران مرکز حساس از جمله نیروگاه برق، بنادر، پلها و… از بین رفت.
این جنگ ۳۳ روز طول کشید و در صبح روز ۳۴ جنگ برابر با ۱۴ آگوست ۲۰۰۶م (۲۳ مرداد ۱۳۸۵ش) براساس قطعنامه ۱۷۰۱ شورای امنیت، آتشبس برقرار شد.
تبادل اسرا در ۲۰۰۴م
در سال ۲۰۰۴م حزبالله و اسرائیل، پس از مذاکرات غیر مستقیم متعهد به تبادل اسراء میان خود شدند. در این تبادل، ۴۳۶ اسیر مسلمان از کشورهای مختلف به همراه جنازه ۵۹ نفر از افراد مقاومت در مقابل یک اسیر زنده و جنازه سه اسرائیلی، آزاد شدند.[۴]
اسرائیل برخلاف توافق انجام شده، سه نفر از اسیران از جمله سمیر قنطار را آزاد نکرد. سید حسن نصرالله در روز آزادی اسراء اعلام کرد که راه آزادی آن سه نفر، گرفتن اسیرانی دیگر از اسرائیل است.[۵]
عملیات الوعد الصادق
صبح دوازدهم جولای ۲۰۰۶م برابر با ۲۱ تیر ۱۳۸۵ش[۶] نیروهای حزبالله به یک ماشین نظامی اسرائیلی حمله کرده و دو اسیر گرفتند.[۷] تعدادی از نیروهای اسرائیلی برای جلوگیری از انتقال اسراء، وارد عمل شدند اما ماشین نظامی اسرائیلی منفجر شد و تعدادی دیگر کشته شدند.[۸] در مجموع این عملیات، هشت نفر کشته و دو تن اسیر شدند.[۸]
سید حسن نصرالله آزادی اسراء را تنها بوسیله مذاکره غیر مستقیم و تبادل اسراء دانست.[۹] اسرائیل در پاسخ به این عملیات، به لبنان و حزبالله اعلام جنگ کرد.[۱۰]
البته منابع امریکایی و اسرائیلی پس از جنگ فاش کردند که اسرائیل درصدد بود تا با یک حمله غافلگیرکننده رودخانه لیتانی را اشغال کند. این حمله قرار بود در ماه اکتبر یعنی دو ماه پس از عملیات «الوعد الصادق» انجام شود.[۱۱] ولی عملیات «الوعد الصادق» برنامه آنها را جلو انداخت.[۱۲]
آغاز جنگ
اسرائیل در ۱۲ جولای ۲۰۰۶م برابر با ۲۱ تیر ۱۳۸۵ش به لبنان و حزبالله اعلام جنگ کرد.[۶]
اسرائیلیها با بیش از ۴۰ هزار نظامی وارد این جنگ شدند.[۱۳] در حالی که به لحاظ نیروی هوایی، دریایی و سلاحهای زرهی زمینی بسیار برتر از نیروهای حزبالله بودند و ارتش اسرائیل خود را ششمین ارتش بزرگ جهان میخواند.[۱۴]
حزبالله در مقابل سلاحهای پیشرفته اسرائیلی، از مدل جنگ چریکی استفاده میکرد. حزبالله در جنوب لبنان تونلهای بسیاری ساخته بود و در طول جنگ از آنها استفاده بسیار برد. حزبالله از این تونلها برای فرماندهی یا زاغه مهمات استفاده میکرد.[۱۵]
بسیاری از کشورهای عربی در این جنگ موضع منفی نسبت به حزبالله داشتند.[۱۶] سفیر اسرائیل در سازمان ملل متحد مدعی بود تعداد بسیاری از وزرای خارجه و سفیران کشورهای عربی در گفتگو با او خواهان نابودی حزبالله توسط اسرائیل بودند.[۱۷]
در لبنان نیز میان مسئولان عالیرتبه اختلاف وجود داشت. سنیوره، نخستوزیر وقت لبنان، با اینکه حملات اسرائیل را محکوم کرد ولی خواستار خلع سلاح حزبالله نیز شد.[۱۸] برخی دیگر از مسئولان لبنان همچون رئیسجمهور (امیل لحود) و وزیر امور خارجه (فوزی صلوخ) از حزبالله حمایت کردند.[۱۹] ایران، سوریه، حماس و اخوان المسلمین از حزبالله حمایت کردند.[۲۰] آیتالله خامنهای در روز دهم جنگ، پیامی شفاهی توسط قاسم سلیمانی برای سید حسن نصرالله فرستاده و به آنها وعده پیروزی داد[۲۱] و رزمندگان را به خواندن دعای جوشن صغیر توصیه کرد.[۲۲] ایشان همچنین پس از پایان جنگ پیامی رسمی خطاب به سید حسن نصرالله نوشت.[۲۳]
مناطق بمباران شده لبنان توسط اسرائیل در جنگ ۳۳ روزه ۲۰۰۶م.
قاسم سلیمانی فرمانده سپاه قدس ایران در روز اول این جنگ به لبنان رفت. او پس از یک هفته برای گزارش به ایران آمد و سپس به لبنان بازگشته و تا آخر جنگ در آنجا ماند.[۲۴]
این جنگ به نام «جنگ ۳۳ روزه»، «جنگ تموز» و «جنگ ششم» از سوی کشورهای عرب و از سوی رژیم صهیونیستی به «جنگ دوم» معروف میباشد.[۲۵]
اهداف جنگ
مسئولین اسرائیل در ابتدای جنگ و در سخنرانیهای رسمی اهداف این جنگ را چنین برمیشمردند:
اسرائیل خواستار خلع سلاح و نابودی حزبالله بود.[۲۶] با گذشت جنگ و عدم دستیابی به این هدف، اسرائیل خواهان تصرف بخشهایی از لبنان تا محدوده رودخانه لیتانی شد.[۲۷] با این حال در این مرحله نیز ناموفق بود و در نهایت قطعنامه ۱۷۰۱ شورای امنیت را پذیرفت که براساس آن ارتش لبنان و نیروهای سازمان ملل متحد از مرز اسرائیل تا رودخانه لیتانی مستقر شدند.[۲۸]
اسرائیل خواهان آزادی دو اسیر خود بود.[۲۶]
رایس وزیر امور خارجه وقت آمریکا جنگ ۳۳روزه را آغاز ایجاد خاورمیانه جدید دانست.[۲۹] تحلیلگران معتقدند اسرائیل و آمریکا خواهان شکلدادن خاورمیانهای بودند که مطیع آنها بوده و به نوعی مستعمره آمریکا شود.[۲۶] سید حسن نصرالله معتقد بود اگر لبنان در جنگ ۲۰۰۶م سقوط میکرد، طرح صهیونیستی آمریکایی ادامه جنگ به سمت سوریه و همچنین مقاومت فلسطین و سپس محاصره ایران بود.[۳۰]
اسرائیل از تمام اهداف اولیه خود عقبنشینی کرد و در انتهای جنگ هیچیک از اهداف اولیه خود را محقق نساخت.[۳۱] محققان، حزبالله را پیروز در رسیدن به اهداف خود میدانند.[۳۲]
کشتار قانا
مقالهٔ اصلی: کشتار قانا
کشتار دوم قانا توسط اسرائیلیها در جنگ ۳۳ روزه انجام شد. این حمله توسط جنگندههای اسرائیلی در ساعات نیمه شب به یک ساختمان سه طبقه صورت گرفت که بر اساس آن حدود ۵۰ نفر شهید و زخمی شدند. بیشتر قربانیان کودک بودهاند. این کشتار در تاریخ ۳۰ جولای انجام شد.[۳۳]
به دلیل کشته شدن ۲۸ غیرنظامی در قانا، اسرائیل آتشبس ۴۸ ساعته را پذیرفت.[۳۴]
غافلگیریهای حزبالله
کارشناسان معتقدند قدرت و توان نظامی اسرائیل با حزبالله قابل مقایسه نبوده و نیست.[۳۵] با این وجود سید حسن نصرالله در سخنرانی خود پس از عملیات «الوعد الصادق» اعلام کرد که اگر اسرائیل راه مقابله و جنگ را در پیش بگیرد باید منتظر غافلگیریهایی باشد.[۳۶]
حزبالله در این جنگ، غافلگیریهای مهم نظامی داشت:
حزبالله توانست در روزهای ابتدایی جنگ با حمله موشکی، ناوچه پیشرفته اسرائیلی ساعر۵ را مورد حمله قرار دهد.[۳۷] سید حسن نصرالله به صورت زنده انجام این عملیات را اعلام کرد و در همان سخنرانی خبر از اصابت موشک داد.[۳۷] اجرای موفق این عملیات، موجی منفی در روحیه نیروهای ارتش اسرائیل ایجاد کرد و موجی از شادی و انگیزه را در نیروهای مقاومت بهوجود آورد.[۳۸] همچنین یک قایق پیشرفته نظامی نیز مورد حمله موشکی حزبالله قرار گرفت.[۳۷]
حزبالله توانست به بندر مهم حیفا حمله موشکی کند و پس از مدتی مناطق و شهرکهای دورتر از حیفا را نیز مورد حمله خود قرار دهد.[۳۹]
ارتش اسرائیل مسلح به تانک مرکاوا بود و آن را دژی مستحکم برای خود میدانست. حزبالله توانست با موشکهایی این تانکها را نابود کند و تلفات بسیاری از این طریق از دشمن خود بگیرد.[۴۰]
حزبالله هلیکوپتر اسرائیل را نیز نابود کرد.[۴۱]
تلفات و ویرانیها
سید حسن نصرالله در جشن پیروزی:
«عقل بشر چگونه میتواند تصور کند چند هزار نفر از فرزندان مقاوم اهل لبنان، ۳۳ روز در برابر قدرتمندترین نیروی هوایی خاورمیانه… در مقابل ۴۰ هزار افسر و سرباز، و قدرتمندترین تانک جهان و قدرتمندترین ارتش منطقه ایستادگی کنند؟ این مجاهدان چگونه میتوانند چنین ارتشی را شکست دهند جز با یاری خداوند، همیاری خداوند و تأیید خداوند».[۴۲]
میزان خسارات و تلفات مادی و انسانی دو طرف قابل مقایسه نبود.[۳۲] اسرائیل به جهت برتری تسلیحاتی، ضربات سهمگین و خسارات مادی و تلفات انسانی قابل توجهی به کشور و مردم لبنان وارد ساخت.[۴۳] این ویرانیها به حدی بود که سید حسن نصرالله در یکی از مصاحبههای خود بیان داشت که حتی یک درصد هم احتمال نمیدادند اسارت این دو سرباز این همه ویرانگری در پی داشته باشد و پیامدهای جنگ از قبل برنامهریزی شده بود.[۱۱]
تلفات و خسارات لبنان
اسرائیل در این جنگ ۴ میلیون و هشتصد هزار بمب خوشهای[یادداشت ۱] استفاده کرد.[۴۵]
اسرائیل بهطور متوسط در هر روز ۲۷۰ پرواز جنگی داشت[۴۶] و ویرانیهای گستردهای را ایجاد کرد. محققان هدف اسرائیل از این حملات را دو امر دانستهاند:
حملات هوایی در مناطق مختلف برای از بین بردن امکانات حزبالله و همچنین تسهیل ورود نیروی زمینی اسرائیل به داخل خاک لبنان.
فشار به دولت و مردم لبنان تا افکار عمومی را مجبور کند علیه حزبالله ایستاده و به این گروه فشار بیاورند خواستههای اسرائیل را عمل کند.[۴۷]
حملات اسرائیل بهطور خاص بر روی مناطق شیعهنشین تمرکز داشت.[۴۸] براثر حملات اسرائیل ۱۵ هزار خانه بصورت کامل نابود شد.[۴۸] ۳۱ مکان حیاتی از جمله فرودگاه، بنادر تجاری و صیادی، ایستگاههای هیدرولیک آبی، پالایشگاه نفت، و نیروگاه برق کاملاً نابود شد. ۸۰ پل و حدود ۹۰ شرکت آسیب جدی دید.[۴۸] دو بیمارستان به صورت کامل نابود شد و سه بیمارستان به صورت جدی آسیب دید.[۴۸]
ضاحیه، جنوب بیروت
۱۱۸۳ غیرنظامی لبنانی در این جنگ شهید شدند که یکسوم آنها کودک بودند.[۴۸] حزبالله آمار رسمی از تلفات خود نداده است. برخی محققان براساس تشییع جنازههایی که برای افراد حزبالله انجام شده، تعداد شهداء را در حدود ۱۸۰ نفر دانستهاند.[۴۹]
تلفات و خسارات اسرائیل
حزبالله توانست در این جنگ چهار هزار موشک به اسرائیل شلیک کند.[۵۰] در مجموع ۱۶۵ اسرائیلی کشته شدند.[۵۱] در طول جنگ ۵۶ تانک مرکاوا۴ مورد حمله قرار گرفت که بعدها برخی از آنها تعمیر شدند.[۵۱] ناوچه مدل ساعر۵ و همچنین ناوچه سوپر دیفورا[۵۲] و یک هلیکوپتر مورد هدف قرار گرفت.[۵۱]
برخی کارشناسان نظامی معتقدند، این جنگ برخلاف دیگر جنگهای اسرائیل نه تنها ارتش اسرائیل بلکه کشور اسرائیل را درگیر کرد.[۵۳] همچنین حملات حزبالله به خاک اسرائیل جدای بحث خرابی و تلفات، این اثر مهم را داشت که مردم اسرائیل نیز فهمیدند جنگ به آنها نیز میتواند لطمه وارد کند و این ضربهای به جبهه داخلی اسرائیل بود.[۵۴]
آتشبس
سید حسن نصرالله:
«این جنگ را نه بخاطر لبنان، نه به جهت کودکان یا زنان لبنانی و نه برای خود لبنان زیبا متوقف نکردند، بلکه تنها بخاطر اسرائیل به این جنگ پایان دادند».[۵۵]
در روزهای پایانی جنگ ۳۳ روزه، اسراییلیها به دنبال تصویب قطعنامه جدیدی بودند تا جنگ پایان یابد.[۵۶] اسرائیل در این جنگ ۴ میلیون و هشتصد هزار بمب خوشهای استفاده کرد که از این تعداد یک میلیون و یکصد هزار بمب را در ۷۲ ساعت پایانی جنگ به کار برده بود.[۴۵]
در نهایت قطعنامه ۱۷۰۱ شورای امنیت در تاریخ ۱۲آگوست ۲۰۰۶م به اتفاق آرا به منظور پایان دادن جنگ به تصویب رسید.[۵۷] پیشنویس قطعنامه ۱۷۰۱ را امریکا و فرانسه تهیه کرده بودند و محققان زبان و لحن این قطعنامه را به نفع اسرائیل دانستهاند.[۲۸] این قطعنامه خواستار وجود یک منطقه از مرز اسرائیل تا رودخانه لیتانی بود که ارتش لبنان و نیروهای سازمان ملل در آن مستقر شوند.[۲۸]
این جنگ ۳۳ روز ادامه داشت و پس از آنکه طرفین قطعنامه را قبول کردند تصمیم بر این شد آتشبس از ساعت ۸ صبح ۱۴ آگوست ۲۰۰۶م (۲۳ مرداد ۱۳۸۵ش) یعنی روز سی و چهارم جنگ عملی شود.[۵۸]
مقایسه با جنگ شش روزه
در سال ۱۹۶۷م ارتش اسرائیل توانسته بود در شش روز کرانه باختری رود اردن، نوار غزه، بلندیهای جولان در سوریه و صحرای سینا در مصر را اشغال کند و ارتشهای چندین کشور عربی را شکست دهد.[۵۹] ارتشهای کشورهای عرب در سال ۱۹۶۷م در طی شش روز جنگ شکست خوردند در حالی که شبه نظامیان حزبالله طی ۳۳ روز جنگ پیروز شدند.[۶۰]
محققان معتقدند پیروزی حزبالله، شکست مصر، سوریه و اردن در سال ۱۹۶۷م که توازن سیاسی منطقه را تغییر داده بود، جبران کرد.[۶۰] مقایسه این دو جنگ در میان مردم عادی رواج بسیار داشت. از مردم عادی قاهره و امّان نقل شده که در طول جنگ ۳۳ روزه علاوه بر توجه به وقایع جنگ، به تعداد روزهای مقاومت حزبالله در مقابل اسرائیل نیز توجه ویژهای داشتند.[۶۰]
پانویس
«عماد مغنیه، مغز متفکر عملیاتهای حزبالله چگونه ترور شد؟»، سایت مشرق نیوز
«بچه مرفهی که امنیت اسرائیل را به خطر انداخت»، خبرگزاری فارس.
«اسرار جنگ ۳۳ روزه شماره ۱۸»، حبرگزاری تسنیم.
الیاس، یومیات الوعد الصادق، ۲۰۰۶م، ج۱، ص۳۹.
«مستند جنگ ۳۳ روزه و تبادل اسرا»، سایت آپارات.
رویوران، «دستاوردهای پیروزی حزبالله در جنگ ۳۳ روزه»، ص۳۳.
جمعی از نویسندگان، النصر المخضّب، ۲۰۰۶م، ص۱۹۴.
پرونده ویژه جنگ ۳۳ روزه| ناگفتههای عملیات وعده صادق حزبالله.
جمعی از نویسندگان، النصر المخضّب، ۲۰۰۶م، ص۲۳۱
وکسمن، «اسرائیل پس از جنگ با حزبالله»، ص۷۰.
عسگری، «نصرالله: پیروزی مقاومت پیروزی ایران است»، ص۳۱.
عبدالستار، پیروزی حزبالله در جنگ ۳۳روزه، ۱۳۸۶ش، ص۷۲.
عبدالستار، پیروزی حزبالله در جنگ ۳۳روزه، ۱۳۸۶ش، ص۸۰.
برای اطلاعات بیشتر رجوع کنید به: فاتحی، «بررسی توانمندیهای نظامی حزبالله و اسرائیل در جنگ ۳۳ روزه».
کروک، «چگونه حزبالله اسرائیل را شکست داد؟»، ص۱۰۶.
حجازی، یک لبنان مقاومت یک اسراییل ادعا، ۱۳۸۵ش، ص۱۳۷.
«مستند الخراب الثالث، قسمت دوم»، سایت آپارات.
حجازی، یک لبنان مقاومت یک اسرائیل ادعا، ص۱۵۵.
حجازی، یک لبنان مقاومت یک اسرائیل ادعا، ص۱۴۴.
حجازی، یک لبنان مقاومت یک اسراییل ادعا، ۱۳۸۵ش، ص۱۴۳.
«متن پیام امام خامنهای به سید حسن نصرالله در زمان جنگ ۳۳روزه»، خبرگزاری تسنیم.
«دعایی که رهبر انقلاب به مجاهدان حزبالله توصیه کردند»، سایت آیتالله خامنهای.
رهبر معظم انقلاب: پیروزی مقاومت اسلامی، پیروزی اسلام و عزت ملتهای عرب
«در میانه آتش»، سایت آیتالله خامنهای.
عباسی، «تأثیر سیاستهای آمریکا و فرانسه بر روابط جمهوری اسلامی ایران و لبنان (مطالعه موردی: جنگ ۳۳ روزه)»، ص۱۷۱.
حطیط، «حرب ۲۰۰۶ علی لبنان.. خلفیة وأداء ونتائج»، سایت الجزیره.
«مستند الخراب الثالث، قسمت سوم»، سایت آپارات
وکسمن، «اسرائیل پس از جنگ با حزبالله»، ص۷۴.
حجازی، یک لبنان مقاومت یک اسرائیل ادعا، ص۱۴۹.
«سید حسن نصرالله: جنگ ۳۳ روزه با هدف سیطره آمریکا بر منطقه صورت گرفت»، خبرگزاری فارس.
اسرار جنگ ۳۳ روزه شماره ۸، خبرگزاری تسنیم.
رویوران، «دستاوردهای پیروزی حزبالله در جنگ ۳۳ روزه»، ص۳۳.
جمعی از نویسندگان، النصر المخضّب، ۲۰۰۶م، ص۱۱۸.
کروک، «چگونه حزبالله اسرائیل را شکست داد؟»، ص۱۰۶.
جنگ ۳۳ روزه لبنان مقدمهای برای حمله به ایران بود، خبرگزاری حوزه.
شدید، «المفاجأة الأولی.. ساعر (۵) تحترق قبالة بیروت»، سایت العهد نیوز.
«مستند الخراب الثالث، قسمت اول»، سایت آپارات.
«اطلاعات منتشر نشده از عملیات منحصربهفرد حزبالله»، خبرگزاری تسنیم.
«مستند الخراب الثالث، قسمت اول»، سایت آپارات.
«مستند الخراب الثالث، قسمت دوم»، سایت آپارات.
«مستند الخراب الثالث، قسمت سوم»، سایت آپارات.
الیاس، یومیات الوعد الصادق، ۲۰۰۶م، ج۲، ص۳۷۲.
رویوران، «دستاوردهای پیروزی حزبالله در جنگ ۳۳ روزه»، ص۳۳.
«بمب خوشهای چیست؟»، خبرگزاری ایسنا.
«مستند جنگ پنهان (جنگ ۳۳ روزه حزبالله لبنان با اسرائیل)»، سایت یوتیوب.
رویوران، «دستاوردهای پیروزی حزبالله در جنگ ۳۳ روزه»، ص۳۵.
«مستند الخراب الثالث، قسمت سوم»، سایت آپارات.
سپهر، «گزارش: نگاهی آماری به خسارات لبنان در تهاجم اخیر اسرائیل»، ص۱۸۵.
کروک، «چگونه حزبالله اسرائیل را شکست داد؟»، ص۱۱۴.
وکسمن، «اسرائیل پس از جنگ با حزبالله»، ص۷۲.
«خسائر إسرائیل فی حرب تموز ۲۰۰۶م»، سایت المیادین.
فاتحی، «بررسی توانمندیهای نظامی حزبالله و اسرائیل در جنگ ۳۳ روزه»، ص۱۲۱.
«مستند الخراب الثالث قسمت چهارم»، سایت آپارات.
«مستند الخراب الثالث قسمت چهارم»، سایت آپارات.
الیاس، یومیات الوعد الصادق، ۲۰۰۶م، ج۲، ص۳۷۴.
«جنگ ۳۳ روزه لبنان مقدمهای برای حمله به ایران بود»، خبرگزاری رسمی حوزه.
وکسمن، «اسرائیل پس از جنگ با حزبالله»، ص۷۴.
الیاس، یومیات الوعد الصادق، ۲۰۰۶م، ج۲، ص۳۲۰.
حجازی، یک لبنان مقاومت یک اسراییل ادعا، ۱۳۸۵ش، ص۱۲۵.
کروک، «چگونه حزبالله اسرائیل را شکست داد؟»، ص۱۱۷.
یادداشت
بمبهایی که پس از انفجار یک بمب بزرگتر آزاد شده و هر یک قابلیت انفجار و آسیبرساندن را دارا هستند. این بمبها بخش وسیعی را فرا میگیرند.[۴۴]
منابع
«اطلاعات منتشر نشده از عملیات منحصربهفرد حزبالله» خبرگزاری تسنیم، تاریخ درج مطلب: ۲۳ مرداد ۱۳۹۵ش، تاریخ بازدید: ۶شهریور۱۳۹۷ش.
الیاس، سلیم، یومیات الوعد الصادق، بیروت، ۲۰۰۶م
«بچه مرفهی که امنیت اسرائیل را به خطر انداخت.»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: ۵ مرداد ۱۳۹۲ش، تاریخ بازدید ۶شهریور۱۳۹۷ش.
«بمب خوشهای چیست؟»، سایت ایسنا، تاریخ درج مطلب: ۵ آبان ۱۳۸۰ش، تاریخ بازدید: ۶شهریور۱۳۹۷ش.
«پرونده ویژه جنگ ۳۳ روزه| ناگفتههای عملیات وعده صادق حزبالله» پایگاه خبری ربیع، تاریخ درج مطلب: ۱۶ مرداد ۱۳۹۷ش، تاریخ بازدید: ۶ شهریور ۱۳۹۷ش.
جمعی از نویسندگان، النصر المخضّب (یومیات الحرب الإسرائیلیه علی لبنان ۲۰۰۶)، بیروت، السفیر، المرکز العربی للمعلومات، ۲۰۰۶م.
«جنگ ۳۳ روزه لبنان مقدمهای برای حمله به ایران بود»، سایت حوزه نیوز، گفتگو با دکتر اسداللهی، تاریخ درج مطلب: ۲۵ تیر ۱۳۹۷ش، تاریخ بازدید: ۶ شهریور ۱۳۹۷ش.
حجازی، یک لبنان مقاومت یک اسراییل ادعا، قم، بقیة العترة، ۱۳۸۵ش.
حطیط، امین محمد، «حرب ۲۰۰۶ علی لبنان.. خلفیة وأداء ونتائج»، سایت الجزیره، تاریخ بازدید: ۶ شهریور ۱۳۹۷ش.
«خسائر إسرائیل فی حرب تموز ۲۰۰۶»، سایت المیادین، تاریخ درج مطلب: ۱۸تموز۲۰۱۶م، تاریخ بازدید: ۶شهریور۱۳۹۷ش.
«دعایی که رهبر انقلاب به مجاهدان حزبالله توصیه کردند»، سایت آیتالله خامنهای، تاریخ درج مطلب:۹ مهر ۱۳۹۸ش، تاریخ بازدید: ۲۶ دی ۱۴۰۰ش.
رویوران، حسین، «دستاوردهای پیروزی حزبالله در جنگ ۳۳ روزه»، مجله مطالعات راهبردی جهان اسلام، شماره۲۶، تابستان ۱۳۸۶ش.
«سید حسن نصرالله: جنگ ۳۳ روزه با هدف سیطره آمریکا بر منطقه صورت گرفت»، خبرگزاری فارس، تاریخ درج مطلب: ۲۳ مرداد ۱۳۹۷ش، تاریخ بازدید: ۶شهریور۱۳۹۷ش.
شدید، میساء، «المفاجأة الأولی.. ساعر (۵) تحترق قبالة بیروت»، سایت العهد، تاریخ درج مطلب: ۱۴\۰۷\۲۰۰۸l، تاریخ بازدید: ۶ شهریور ۱۳۹۷ش.
شهاب، علی، «اسرار جنگ ۳۳ روزه- شماره ۸» سایت المیادین (به نقل از سایت تسنیم)، تاریخ درج مطلب: ۹ مرداد ۱۳۹۷، تاریخ بازدید: ۶ شهریور ۱۳۹۷
شهاب، علی، «اسرار جنگ ۳۳ روزه- شماره۱۸» سایت المیادین (به نقل از سایت تسنیم)، تاریخ درج مطلب: ۹ مرداد ۱۳۹۷، تاریخ بازدید: ۶ شهریور ۱۳۹۷
عباسی، مجید، صادقی، حسن، «تأثیر سیاستهای آمریکا و فرانسه بر روابط جمهوری اسلامی ایران و لبنان (مطالعه موردی: جنگ ۳۳ روزه)»، مجله سیاست خارجی، سال بیست و ششم، شماره۱، بهار۱۳۹۱ش.
عبدالستار، پیروزی حزبالله در جنگ ۳۳روزه، مترجم: محمدرضا میرزاجان، تهران، قدر ولایت، ۱۳۸۶ش،
عسگری، محمدعلی، «نصرالله: پیروزی مقاومت پیروزی ایران است»، روزنامه شرق، شماره ۸۴۵، ص۳۱، ۷ شهریور ۱۳۸۵ش.
«عماد مغنیه، مغز متفکر عملیاتهای حزبالله چگونه ترور شد؟»، سایت مشرق، تاریخ درج مطلب: ۲۳ بهمن۱۳۹۶ش، تاریخ بازدید: ۶ شهریور ۱۳۹۷ش.
فاتحی، محمد، «بررسی توانمندیهای نظامی حزبالله و اسرائیل در جنگ ۳۳ روزه»، مجله مطالعات راهبردی جهان اسلام، شماره۲۶، تابستان ۱۳۸۵ش.
کروک، السترو، پری، مارک، «چگونه حزبالله اسرائیل را شکست داد؟»، مترجم: حمید نیکو، مجله مطالعات راهبردی جهان اسلام، شماره۲۶، تابستان ۱۳۸۵ش.
«متن پیام امام خامنهای به سید حسن نصرالله در زمان جنگ ۳۳روزه»، تاریخ درج مطلب: ۲۱آبان۱۳۹۳ش، تاریخ بازدید: ۶ شهریور ۱۳۹۷ش.
مستند «جنگ ۳۳ روزه و تبادل اسرا» تاریخ درج مطلب: ۷ اسفند ۱۳۹۶ش، تاریخ بازدید: ۶ شهریور ۱۳۹۷ش.
«مستند جنگ پنهان (جنگ ۳۳ روزه حزبالله لبنان با اسرائیل)»، تاریخ بازدید: ۶ شهریور ۱۳۹۷ش.
مستند «الخراب الثالث» شبکه المنار، تاریخ بازدید ۶ شهریور ۱۳۹۷ش.
وکسمن، داو، «اسرائیل پس از جنگ با حزبالله»، مترجم: عسگری، حسین، رضایی، علی، مجله مطالعات راهبردی جهان اسلام، شماره۲۶، تابستان ۱۳۸۵ش.
