زمینه واقعه
در سال نهم هجری قمری، پیامبر اسلام تصمیم به شرکت در غزوه تبوک گرفتند. این غزوه به دلیل دوری مسیر و گرمای شدید، یکی از سختترین جنگهای دوران رسالت ایشان بود. در این زمان، منافقان در مدینه فعالیتهای خود را افزایش داده و قصد داشتند از غیبت پیامبر سوءاستفاده کنند. به همین دلیل، پیامبر تصمیم گرفتند فردی را به عنوان جانشین خود در مدینه تعیین کنند تا از شهر و اهل آن محافظت نماید. ایشان امام علی را برای این مسئولیت انتخاب کردند.
منبع: الصحيح من سيرة النبي الأعظم، جلد 30، صفحه 157
انتخاب امام علی به عنوان جانشین
پیامبر امام علی را به عنوان جانشین خود در مدینه تعیین کردند و به ایشان فرمودند: «أما ترضى أن تكون مني بمنزلة هارون من موسى إلا أنه لا نبي بعدي؟» (آیا راضی نیستی که نسبت به من مانند هارون نسبت به موسی باشی، با این تفاوت که پس از من پیامبری نخواهد بود؟). این جمله نشاندهنده جایگاه ویژه امام علی نزد پیامبر و مسئولیت مهمی بود که بر عهده ایشان گذاشته شد.
منبع: الكامل في التاريخ، جلد 2، صفحه 278
واکنش منافقان و تمجید پیامبر
منافقان که از این انتخاب ناراضی بودند، شروع به شایعهپراکنی کردند و گفتند که پیامبر امام علی را به دلیل ناخوشایندی از ایشان در مدینه باقی گذاشتهاند. وقتی این خبر به امام علی رسید، ایشان به نزد پیامبر رفتند و موضوع را به ایشان اطلاع دادند. پیامبر در پاسخ فرمودند: «أما يكفيك أنك جلدة ما بين عيني، و نور بصري، و كالروح في بدني» (آیا کافی نیست که تو پوست میان چشمان من، نور دیدگان من و مانند روح در بدن من هستی؟). این جمله نشاندهنده عظمت جایگاه امام علی نزد پیامبر بود.
منبع: الصحيح من سيرة النبي الأعظم، جلد 30، صفحه 157
تأثیر واقعه
این واقعه نه تنها جایگاه امام علی را به عنوان جانشین پیامبر تثبیت کرد، بلکه نقش ایشان در حفظ اسلام و مسلمانان در غیاب پیامبر را نیز برجسته ساخت. حضور امام علی در مدینه باعث شد که منافقان نتوانند به اهداف شوم خود دست یابند و امنیت شهر حفظ شود. این رویداد همچنین نشاندهنده رابطه عمیق و ویژه بین پیامبر و امام علی بود که در تاریخ اسلام به عنوان یکی از مهمترین وقایع ثبت شده است.
منبع: الطبقات الکبری، جلد 3، صفحه 16
منابع
1. الصحيح من سيرة النبي الأعظم، جلد 30، صفحه 157
2. الكامل في التاريخ، جلد 2، صفحه 278
3. الطبقات الکبری، جلد 3، صفحه 16
4. تاریخ الإسلام، جلد 2، صفحه 632
فلمّا سار رسول اللّٰه، صلّى اللّٰه عليه و سلّم، تخلّف عنه عبد اللّٰه بن أبيّ المنافق فيمن تبعه من أهل النفاق، و استخلف رسول اللّٰه، صلّى اللّٰه عليه و سلّم، على المدينة سباع بن عرفطة، و على أهله عليّ بن أبي طالب، فأرجف به المنافقون و قالوا: ما خلّفه إلاّ استثقالا له. فلمّا سمع عليّ ذلك أخذ سلاحه و لحق برسول اللّٰه، صلّى اللّٰه عليه و سلّم، فأخبره ما قال المنافقون، فقال: كذبوا و إنّما خلّفتك لما ورائي، فارجع فاخلفني في أهلي و أهلك، أما ترضى أن تكون مني بمنزلة هارون من موسى؟ إلاّ أنّه لا نبيّ بعدي. فرجع. فسار رسول اللّٰه، صلّى اللّٰه عليه و سلّم
