بر اساس گزارشهای تاریخی، حضرت فاطمه زهرا (سلاماللهعلیها)، دختر گرامی پیامبر اسلام (صلیاللهعلیهوآله) و حضرت خدیجه کبری (سلاماللهعلیها)، در شهر مکه مکرمه چشم به جهان گشود. درباره تاریخ دقیق این ولادت پربرکت در میان مورخان و محدثان اختلاف نظر وجود دارد، اما قول مشهور و مورد تأکید در منابع شیعی، بر پایه روایات منسوب به ائمه اطهار (علیهمالسلام)، این است که تولد آن حضرت پنج سال پس از بعثت پیامبر اکرم رخ داده است. این تاریخ مطابق با سال هشتم قبل از هجرت نبوی به مدینه محاسبه میشود. [منبع: إعلام الوری بأعلام الهدی جلد: 1 صفحه: 290] [منبع: الکافي جلد: 1 صفحه: 457] [منبع: دلائل الإمامة جلد: 1 صفحه: 79]
روز و ماه ولادت
در تعیین روز و ماه این رویداد مبارک نیز اقوال مختلفی ذکر شده است، اما قویترین و مشهورترین نقل در منابع شیعه، دلالت بر آن دارد که میلاد حضرت فاطمه در روز جمعه، بیستم ماه جمادیالثانی واقع شده است. این روز در میان شیعیان از جایگاه ویژهای برخوردار است و به عنوان روزی شریف و مبارک، اعمالی مانند روزه، صدقه و انجام کارهای خیر در آن مستحب شمرده میشود. [منبع: مسار الشيعة جلد: 1 صفحه: 54] [منبع: الموسوعة الکبری عن فاطمة الزهراء جلد: 2 صفحه: 111] [منبع: التتمة في تواريخ الأئمة جلد: 1 صفحه: 39]
شرایط و فضای ولادت
این تولد در دورانی روی داد که دعوت اسلامی هنوز در مراحل ابتدایی خود در مکه بود و پیامبر و یاران اندکش، فشارها و آزارهای مشرکان را تحمل میکردند. تولد فاطمه در چنین شرایطی، مایه امید و مسرت برای پیامبر و خانواده ایشان بود. [منبع: الإصابة جلد: 8 صفحه: 263] [منبع: الموسوعة الکبری عن فاطمة الزهراء جلد: 2 صفحه: 147] [منبع: تاریخ أهل البیت علیهم السلام جلد: 1 صفحه: 71]
بررسی اقوال مختلف در تاریخ ولادت
در کنار قول مشهور (پنج سال پس از بعثت)، نقلهای دیگری نیز درباره زمان ولادت حضرت زهرا وجود دارد. برخی منابع، ولادت ایشان را دو سال پس از بعثت دانستهاند. در مقابل، بسیاری از منابع اهل سنت، بر اساس روایاتی، ولادت آن حضرت را پنج سال قبل از بعثت پیامبر میدانند. برخی گزارشها اشاره دارند که ولادت فاطمه زهرا همزمان با بازسازی کعبه توسط قریش بوده است. همچنین اقوال دیگری مانند ولادت در سال بعثت، یک سال پس از بعثت، یا حتی چند سال قبل از آن نیز در برخی کتب تاریخی آمده است. این اختلافها عمدتاً ناشی از تفاوت در نقلهای تاریخی و احتمالاً اشتباه در ضبط کلمه «قبل» و «بعد» در برخی اسناد اولیه است. [منبع: جلاء العیون جلد: 1 صفحه: 155] [منبع: أعیان الشیعة جلد: 1 صفحه: 307] [منبع: الموسوعة الکبری عن فاطمة الزهراء جلد: 2 صفحه: 103] [منبع: عیون الأثر جلد: 2 صفحه: 358]
اهمیت و جایگاه این ولادت
ولادت حضرت فاطمه زهرا (سلاماللهعلیها) تنها یک رخداد تاریخی نیست، بلکه نقطهعطفی در تاریخ اسلام و تشیع به شمار میرود. ایشان تنها فرزند پیامبر اسلام هستند که نسل پاک آن حضرت از طریق ایشان تداوم یافت. فاطمه مادر دو امام بزرگوار، حضرت امام حسن و حضرت امام حسین (علیهماالسلام)، و سرسلسله سلاله پاک امامت و ولایت است. از این رو، تولد ایشان را میتوان طلوع خورشید امامت و تجلیگاه ولایت دانست. جایگاه رفیع ایشان به عنوان «ام ابیها» (مادر پدرش) و «سیده نساء العالمین» (سرور زنان جهانیان)، بر اهمیت این مولود پربرکت میافزاید. این ولادت مبارک، زمینهساز شکلگیری خاندانی شد که قرآن کریم در آیات تطهیر {إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا} و مباهله {فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَكُمْ وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَكُمْ…} به طهارت و برتری آن گواهی داده است. [منبع: الصحيح من سيرة النبي الأعظم جلد: 2 صفحه: 276] [منبع: الموسوعة الکبری عن فاطمة الزهراء جلد: 14 صفحه: 293]
منابع
1. إعلام الوری بأعلام الهدی، جلد 1، صفحه 290
2. الکافي، جلد 1، صفحه 457
3. دلائل الإمامة، جلد 1، صفحه 79
4. مسار الشيعة، جلد 1، صفحه 54
5. الموسوعة الکبری عن فاطمة الزهراء، جلد 2، صفحه 111
6. التتمة في تواريخ الأئمة، جلد 1، صفحه 39
7. الإصابة، جلد 8، صفحه 263
8. تاریخ أهل البیت علیهم السلام، جلد 1، صفحه 71
9. جلاء العیون، جلد 1، صفحه 155
10. أعیان الشیعة، جلد 1، صفحه 307
11. عیون الأثر، جلد 2، صفحه 358
12. الصحيح من سيرة النبي الأعظم، جلد 2، صفحه 276
الأظهر في روايات أصحابنا أنّها ولدت سنة خمس من المبعث بمكّة في العشرين من جمادى الآخرة، و أنّ النبيّ صلّى اللّه عليه و آله و سلّم قبض و لها ثماني عشرة سنة و سبعة أشهر 1. و روي عن جابر بن يزيد قال: سئل الباقر عليه السلام: كم عاشت فاطمة عليها السلام بعد رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله و سلّم؟ قال: «أربعة أشهر، و توفّيت و لها ثلاث و عشرون سنة» 2 و هذا قريب ممّا روته العامّة أنّها ولدت سنة إحدى و أربعين من مولد رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله و سلّم 3، فتكون بعد المبعث بسنة. و ذكر الاستاذ أبو سعيد الواعظ في كتاب «شرف النبيّ»: أنّ جميع أولاد رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله و سلّم ولدوا قبل الإسلام، إلاّ فاطمة و إبراهيم فإنّهما ولدا في الإسلام 4.
