پیشینه تاریخی
در سال 195 هجری قمری، درگیریهای داخلی میان دو برادر، امین و مأمون، برای کسب خلافت عباسی به اوج خود رسید. امین، که در بغداد حکومت میکرد، علی بن عیسی بن ماهان را به عنوان سردار لشکر خود منصوب کرد تا به سوی خراسان، منطقه تحت کنترل مأمون، حرکت کند. در مقابل، مأمون نیز طاهر بن حسین، معروف به طاهر ذو الیمینین، را به فرماندهی سپاه خود گماشت. این دو نیرو در منطقه ری با یکدیگر روبرو شدند و نبردی سرنوشتساز را رقم زدند.
منبع: ترجمه تقویم التواریخ، جلد 1، صفحه 60
نبرد ری و کشته شدن علی بن عیسی
علی بن عیسی بن ماهان با سپاهی عظیم، متشکل از حدود پنجاه هزار نفر، به سوی ری حرکت کرد. در مقابل، طاهر بن حسین با نیرویی کمتر اما منظم و سازمانیافته در ری مستقر بود. با آغاز نبرد، طاهر بیعت خود را از امین برداشت و رسماً از مأمون حمایت کرد. این اقدام روحیه سپاه امین را تضعیف کرد. علی بن عیسی با شجاعت فراوان جنگید، اما سرانجام در میدان نبرد کشته شد. برخی گزارشها اشاره میکنند که او توسط یکی از سربازان طاهر، به نام داود سیاه، هدف تیر قرار گرفت و کشته شد. پس از مرگ او، سرش جدا شده و به طاهر تحویل داده شد.
منبع: تاريخ أبي الفداء، جلد 1، صفحه 324
پیامدهای نبرد
کشته شدن علی بن عیسی بن ماهان ضربهای سنگین به امین وارد کرد و مسیر جنگ را به نفع مأمون تغییر داد. این واقعه نه تنها باعث تضعیف روحیه سپاه امین شد، بلکه موقعیت طاهر بن حسین را به عنوان یکی از فرماندهان برجسته مأمون تثبیت کرد. پس از این نبرد، طاهر به سوی بغداد حرکت کرد و سرانجام امین را شکست داد و مأمون به عنوان خلیفه عباسی به قدرت رسید.
منبع: الكامل في التاريخ، جلد 6، صفحه 244
اهمیت تاریخی
قتل علی بن عیسی بن ماهان در نبرد ری نقطه عطفی در جنگ داخلی میان امین و مأمون بود. این واقعه نه تنها بر سرنوشت خلافت عباسی تأثیر گذاشت، بلکه نقش طاهر بن حسین را به عنوان یکی از چهرههای کلیدی در تاریخ اسلام برجسته کرد. این نبرد همچنین نشاندهنده اهمیت استراتژی و سازماندهی در جنگهای داخلی بود که سرنوشت امپراتوریهای بزرگ را تعیین میکرد.
منبع: تاریخ الطبري، جلد 8، صفحه 393
منابع
1. ترجمه تقویم التواریخ، جلد 1، صفحه 60
2. تاريخ أبي الفداء، جلد 1، صفحه 324
3. الكامل في التاريخ، جلد 6، صفحه 244
4. تاریخ الطبري، جلد 8، صفحه 393
و شد داود سياه على على بن عيسى فصرعه، و هو لا يعرفه و كان على بن عيسى على برذون ارحل 2، حمله عليه محمد – و ذلك يكره في الحرب و يدل على الهزيمة – قال: فقال داود: ناري اسنان كتبتم قال: فقال طاهر الصغير – و هو طاهر بن التاجى: على بن عيسى أنت؟ قال: نعم، انا على بن عيسى، و ظن انه يهاب فلا يقدم عليه احد، فشد عليه فذبحه بالسيف و نازعهم محمد بن مقاتل بن صالح الراس، فنتف محمد خصله من لحيته، فذهب بها الى طاهر و بشره، و كانت ضربه طاهر هي الفتح، فسمى يومئذ ذا اليمينين بذلك السبب لأنه أخذ السيف بيديه جميعا 1
