موقعیت جغرافیایی غدیرخم

اهل لغت و جغرافي نويسان و تاريخ نگاران، محل غديرخُم را بين مكه و مدينه دانسته اند. در راه مكه تا مدينه، در 200 كيلومتري مكه و 300 كيلومتري مدينه، بركه ي آبي به نام «خُم» وجود داشت كه با عنوان «غديرخُم» شناخته مي شد.

بين دو رشته كوه در شمال و جنوب، اين آبگير از شرق به غرب كشيده شده و تا درياي سرخ امتداد داشت و در مسير سيل به صورت زميني هموار در آمده بود. درختان بياباني «سَمُر» كه به فارسي «كُنار» گفته مي شود، به صورت متفرق در اين مسيل به چشم مي خورد. در يك سوي اين زمين هموار، بركه ي بزرگ غديرخُم قرار گرفته بود. موقعيت خاص اين غدير در آن بود كه آبش در طول سال خشك نمي¬شد و از اين جهت، متمايز از ساير بركه¬ها بود. از همين رو درختاني چند در كنار آن روييده بود و محل معروفي براي استراحت مسافران خسته بود 6 .در مناطق مختلف غديرهاي زيادي در مسير سيل ها وجود دارد كه با نامگذاري از يكديگر شناخته مي شوند. اين غدير هم براي شناخته شدن از غديرهاي ديگر به نام «خم» نامگذاري شده است.

به هر حال آنچه كه مشخص است اين است كه اختلافي درباره ي اين كه غديرخُم بين مكه و مدينه است وجود ندارد، و اگر هم بحثي باشد بر سر تعيين مكان دقيق آن بين اين دو شهر است. اكثريت قائل‌اند كه غديرخُم در جحفه است، و قطعاً منظورشان اين است كه غديرخُم در وادي جحفه قرار دارد، نه روستاي جحفه كه ميقات است. دليل اين مطلب، مسافتي است كه بين جحفه و غديرخُم تعيين مي كنند و معنايش مغايرت جحفه با غديرخُم است كه فاصله ي بين آن دو در نظر گرفته مي شود.(وادي جحفه از غديرخُم آغاز مي شود و به درياي سرخ منتهي مي گردد و به اين ترتيب، غديرخُم جزئي از وادي جحفه مي شود).

1.اين مكان در راه بازگشت از مكه يك منزل قبل از تقاطع چند جاده در جحفه و محل متفرق شدن جمعيت قرار داشت. (راهي به سوي مدينه به شرق مايل مي شود. راهي به سمت شمال از كنار دريا تا شام مي رود، راه ديگري از غرب به دريا مي رسد تا با كشتي به مصر و ساير مناطق آفريقا برود)9 با توجه به اينكه در مسير حضرت تا مكه قبايل بين راه كم كم ملحق مي شدند تا آن جمعيت عظيم پديد آمد؛ لذا بايد قبل از متفرق شدن مردم برنامه انجام مي شد و غديرخم مكان بسيار مناسبي براي اين منظور بود.

2. كنار اين آبگير 5 درخت سرسبز و كهنسال ازنوع «سَمُر» شبيه درخت چنار وجود داشت كه درخت خاص اين صحراست. اين 5 درخت با شاخ و برگ انبوه و قامت بلند، سايباني خوب براي مسافران خسته ايجاد كرده بود. لذا در آن شرايط، اين بيابان وسيع به عنوان بهترين مكان براي مراسم  روز غدير انتخاب شد. جايگاه سخنراني نيز همان درختان در نظر گرفته شد كه هم مشرف بر بيابان و محل تجمع مخاطبين بود و هم سايبان مناسبي براي ايراد خطبه به نظر مي آمد.

3. اگرچه مسلمانان آن روز اكثراً از سوي مدينه آمده بودند، ولي انتخاب غدير قبل از اين تقاطع حساس در آينده هاي تاريخ كه كاروان ها همين مسير را طي مي كردند، براي هميشه يادآور مراسمي بود كه در هجدهم ذي الحجه در آنجا انجام گرفت. يعني قبل از آنكه كاروان ها متفرق شوند غدير را كه يادآور آن روز مقدس بود، زيارت مي كردند.

منبع:

محمد باقر انصاري، غدير كجاست؟صص40-60