اَلْغَدیر فِی الْکِتابِ وَ السُّنّة وَ الْاَدَب، معروف به الغدیر کتابی به زبان عربی با موضوع اثبات امامت و خلافت بلافصل امام علی(ع) در واقعه غدیر، نوشته عبدالحسین امینی. کتاب در ۱۱ جلد تنظیم شده و جلد نخست، به بررسی سند حدیث غدیر اختصاص دارد. امینی حدیث غدیر را یقین‌آورترین و متواترترین حدیث منقول از پیامبر(ص) می‌داند. وی بدین منظور سند حدیث را از صحابه و تابعان تا علمای قرن چهاردهم قمری با تکیه بر منابع اهل سنت ذکر می‌کند. او در جلد اول نام ۱۱۰ تن از صحابه پیامبر و ۸۴ تن از تابعانِ روایت‌کننده واقعه غدیر را گردآورده است. امینی در شش جلد بعدی، شاعران غدیر را معرفی و اشعار آنها را نقل کرده است. او در جلدهای پایانی، ضمن ادامه معرفی شاعران غدیر، به برخی از اختلافات شیعه و اهل سنت مثل جایگاه خلفای سه‌گانه و نقدهای شیعیان بر آنها، فدک، ایمان ابوطالب، تحلیل رفتارهای معاویه بن ابوسفیان و… می‌پردازد.
امینی برای نوشتن این کتاب به کتابخانه‌های کشورهای مختلف از جمله هند، مصر و سوریه سفر کرده است. چنانکه علامه امینی گفته، او بیش از صد هزار کتاب را دیده و بیش از ده هزار کتاب را مطالعه کرده است. نوشتن کتاب الغدیر بیش از ۴۰ سال طول کشیده است. درباره الغدیر کتاب‌ها و پایان‌نامه‌های متعددی نوشته شده است. همچنین موضوعات مطرح‌شده در الغدیر به صورت یک مجموعه موضوعی در ۲۷ جلد منتشر شده است.
نویسنده کتاب آیه الله علامه امینی است. وی در سال ۱۳۲۰ق در تبریز زاده شد و در مدارس آن شهر مقدمات علوم را آموخت. سپس به نجف رفت و در درس عالمان مختلف حاضر شد و از مَراجع بزرگی مانند سید ابوالحسن اصفهانی (د. ۱۳۶۴ق) و میرزا محمدحسین نایینی (د. ۱۳۵۵ق) و شیخ عبدالکریم حائری یزدی (د. ۱۳۶۱ق) اجازه اجتهاد دریافت کرد. او همچنین از علمای دیگری اجازه روایت دریافت کرد. عالمان مختلف در اجازات خود، مقامات علمی، دینی و اجتماعی عبدالحسین امینی را یادآور شده و ستوده‌اند.
علامه امینی برای یافتن منابع جهت نگارش کتاب «الغدیر…»، سفرهایی به نقاط مختلف داشته است. وی در این سفرها در پی کتابخانه‌ها، اعم از عمومی و شخصی بود. امینی در این کتابخانه‌ها به مطالعه، استنساخ و تهیه مآخذ می‌پرداخته و گاه در پی تبلیغ دین اسلام و مذهب تشیع بوده است. برخی از شهرهایی که وی به آنها سفر کرده بود، عبارتند از: حیدرآباد دکن، علیگره، لکهنو، کانپور، جلالی (در هند) رامپور، فوعه، معرفه، قاهره، حلب، نبل، دمشق
جایگاه الغدیر
برخی از ناقدان و محققان، از جمله محمدرضا حکیمی، الغدیر را دایرة‌المعارفی سرشار از مسائل علمی اسلامی در موضوعات مختلف تاریخ، کلام، حدیث و… دانسته‌اند که بافتی استوار و زیبا، منطقی حکیمانه، و قاطعیتی کامل دارد.
به باور محمدرضا حکیمی، هر محقق تاریخ اسلام و هر اسلام‌شناسی، بدون شناخت درباره مسائلی که در کتاب الغدیر آمده، کارش مطمئن تلقی نخواهد شد. او معتقد است اگر محققی به بحث درباره «علم الحدیث» اسلامی بپردازد و جلد پنجم الغدیر (سلسلة الکذابین والوضاعین) را نخوانده باشد، یا درباره ملل و نحل تحقیق کند و جلد سوم «الغدیر» را ندیده باشد، یا درباره مبادی و مبانی تشیع سخن گوید و از جلد اول و دوم و هفتم الغدیر بی اطلاع باشد، کارش ناقص خواهد بود.
نشر، ترجمه الغدیر
مجلدات یازده‌گانه الغدیر، از زمان تألیف تاکنون بارها به چاپ رسیده است. در حال حاضر، دو چاپ عمده از این کتاب موجود است:
- چاپ قدیم الغدیر: تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۷۲ق؛ بیروت، دارالکتاب العربی، ۱۳۸۷ق. این چاپ بارها به شیوه افست منتشر شده است.
- تحقیق «مرکز الغدیر للدراسات الاسلامیة» که نخستین بار در سال ۱۴۱۶ق چاپ و نشر یافته است. این چاپ همراه با تحقیق و حروف‌چینی دوباره و توضیحات و ارجاعاتی در پاورقی انتشار یافته است.
الغدیر به زبان‌های فارسی، اردو و انگلیسی ترجمه شده و خلاصه آن به زبان‌های عربی، فارسی، اردو و ترکی استانبولی انتشار یافته است.ترجمه حسینی ژرفا در سال های اخیر ازکتب برگزیده حوزه علمیه قم محسوب شده است.
برای مطالعه و دریافت متن 11 جلد کتاب «الغدیر فی الکتاب والسنة و الادب» به آدرس زیر مراجعه کنید:
دانلود کتاب «الغدیر فی الکتاب و السنة و الادب (الجزء الاول)»
