تابعیت، مادرِ سایر حقوق شناخته میشود و مهاجر در خوش بینانه‌ترین حالت از حداقل حقوق شناخته شده برخوردار میشود. حال پرسش این است که حقوق تابعیت مهاجر از نظر فقه اهلبیت و حقوق ایران و افغانستان چگونه است؟ این نگارش، در تبیین جایگاه حق بر تابعیت مهاجر و اثبات تابعیت ایمانی در فقه اهلبیت میکوشد و کاستیهاي موجود در حقوق ایران و افغانستان و فاصلۀ آن از فقه اهلبیت را دنبال میکند. براساس دستاوردهاي این پژوهش، فقه اهلبیت تابعیت ایمانی را براي برخورداري از حقوق عادلانه کافی میداند و تقدم تابعیت ملی طبق حقوق دو کشور، خلاف آموزه هاي فقه اهلبیت است. حقوق ایران و افغانستان اصل حق بر تابعیت مهاجر را پذیرفته ولی شرایط دشواري را وضع کرده اند. همچنین قوانین تابعیت افغانستان چه در اصل اعطاي تابعیت و چه در محدودیتهاي پس از
دریافت آن، در مقایسه با قوانین ایران، وضعیت بهتري براي مهاجر دارد.
واژگان کلیدي: تابعیت ایمانی، تابعیت در فقه، تسهیل تابعیت مهاجر، سیستمهاي تابعیت،
محرومیت از تابعیت
