محقق، مؤلف و استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم، تأکید دارد که اگر حقیقت وجود امام را آن گونه که امام علی(ع) و پیامبر اکرم(ص) بیان کرده، بشناسیم، درس غدیر را فرا گرفتیم. و اگر زندگی خود را بر سه پایه معرفت، محبت و اطاعت از اهل بیت (ع) قرار دهیم، به درس غدیر عمل کرده ایم.
آیت الله محمد عندلیب همدانی بیان کرد: ما وقتی غدیری هستیم که نسبت به قرآن کریم سه وظیفه خود «تلاوت، تدبر و عمل به قرآن» را انجام دهیم. وقتی غدیری هستیم و درس غدیر را به خوبی آموخته ایم که نسبت به معصوم «معرفت» پیدا کنیم و «ابراز محبت» داشته باشیم و از ایشان «اطاعت و پیروی» کنیم.
امامت امیرالمومنین علی(ع) و تکمیل بنیان رفیع دین
آیت الله عندلیب همدانی در گفت وگو با شفقنا درباره فلسفه و اهداف غدیر، اظهار کرد: جایگاه عید غدیر در قرآن کریم با سه نکته مهم تبیین شده است: اول اینکه در چنین روزی حادثه ای رخ می دهد که موجب اکمال دین (اَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ) است. آن دینی که از آن به «اسلام» نام برده می شود و از ما، آن دین را خواسته اند و این اسلام بدون آنچه در چنین روزی رخ داده، نقیصه عمده ای دارد. به عبارت دیگر تکمیل بنیان رفیع دین با حادثه ای است که در روز غدیر خم رخ داده است و آن امامت امیرالمومنین علی(ع) است.
ولایت امیرالمومنین علی(ع)، تتمیم کننده نعمت های خداوند
وی ادامه داد: دومین تعبیری که قرآن از حادثه غدیر دارد، این است که این حادثه موجب اتمام نعمت (أَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِی) است. خداوند این همه نعمت به ما عنایت کرده تا آنجایی که فرمود: اگر بخواهید نعمت های مرا شماره کنید، نمی توانید ولی همه این نعمت های بی شمار الهی، بدون نعمتی که در غدیر به انسان ها عنایت شده، ناقص است. بنابراین آنچه تمام نعمت های صوری و ظاهری، نعمت های معنوی و باطنی را تتمیم می کند، ولایت امیرالمومنین علی(ع) است.
بدون خوف و هراس پیام و حقایق غدیر را بیان کنیم
وی به تعبیر سوم قرآن درباره غدیر اشاره و خاطرنشان کرد: تعبیر سوم قرآن کریم در مورد حادثه غدیر این است که نباید خوف و هراسی از بیان حقایق داشت. خداوند خطاب به پیامبرش می فرماید که «تو نباید در تبلیغ چنین پیامی کوچک ترین تعللی داشته باشی»، معلوم می شود کسانی بودند که نمی خواستند و بنای این را نداشتند که بگذارند آنچه خداوند متعال مقرر کرده، پیاده شود. پس نباید در رساندن پیام و حقیقت غدیر از کسی و چیزی خوف و هراس داشت، باید حقایق را با بیان نرم، لطیف، برهانی و مستند بیان کرد.
اگر پیام غدیر و استمرار امامت نباشد، خاتمیت معنا پیدا نمی کند
وی درباره فلسفه و اهداف غدیر، گفت: غدیر روزی است که پیامبر اکرم(ص) آن را بزرگترین عید امت خود می شمارد. مگر چه فلسفه ای برای عید غدیر است که دین را تکمیل و نعمت را تتمیم می کند؟ مگر چه اهدافی در پی غدیر بود که دشمنان به دنبال خاموش ماندن چراغ غدیر بوده و هستند؟ راستی چرا بین این همه اعیاد در بین امت اسلام، پیامبر اکرم(ص) عید سعید غدیر را بزرگترین عید بشریت می دانند، چه فلسفه ای در این نکات نهفته است؟ در پاسخ باید گفت، فلسفه غدیر، همان فلسفه امامت و اهداف غدیر، همان اهداف امامت است و دنباله ی اهداف و فلسفه «نوبت» است. همه ما مسلمانان چه شیعه و چه برادران اهل سنت معتقدیم که رسول گرامی اسلام(ص) خاتم الانبیاء است. بعد از او پیامبری نخواهد آمد، او مُهر پایان بخش سلسله جلیله نبوت است، اما آنچه شیعه بر آن پافشاری می کند و فلسفه عید غدیر است و هدف عید غدیر را بیان می کند، این است که اگرچه بعد از پیامبر اکرم(ص) پیامبری نیست، اما همان نبوت ختمیه یعنی نبوت پیامبر بزرگوار اسلام باید تا روز قیامت ادامه داشته باشد.
اگر پیام غدیر و استمرار امامت نباشد، خاتمیت معنا پیدا نمی کند. خاتمیت یعنی تا قیامت آن پیامبر، پیامبر است و پیامبری ایشان آن گونه ادامه پیدا می کند که قرآن کریم فرمود: «با آن حادثه ای(غدیر) که موجب تکمیل دین و تتمیم نعمت است».
وی ادامه داد: بنابراین راز و رمز غدیر «استمرار نبوت ختمیه» است. نبوتی که در قرآن کریم وقتی سخن از اهداف نبوت به میان می آید، می فرماید: «یَتلو عَلَیهِم آیاتِهِ وَیُزَکّیهِم وَ یُعَلِّمُهُمُ الکِتابَ وَالحِکمَهَ»؛ اگر پیامبر آمد، قرآن به مردم بیاموزد و فهم صحیح قرآن به مردم تعلیم دهد. اگر پیامبر آمد، تزکیه نفوس کند و به مردم اخلاق را آموزش دهد و اخلاق فطری آنها را تذکر دهد، اگر پیامبر آمد به قول قرآن کریم، «وَیَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَالْأَغْلَالَ الَّتِی کَانَتْ عَلَیْهِمْ» غل و زنجیر جاهلیت را از روح و روان مردم تا قیامت بردارد، این برداشتنِ غل و زنجیر، ممکن نیست مگر با تحقق پیام غدیر.
وی با تأکید بر اینکه «امامت» استمرار «نبوت» است، بیان کرد: اگر سخن از غدیر به میان می آوریم چون پیامبر ما، پیامبر پایان بخش سلسله نبوت است و این پایان بخشی باید تا قیامت ادامه پیدا کند. همانطور که خداوند فرمود: «یَا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ»؛ پیامبر(ص) اگر همین یک پیام را که پیام غدیر است به مردم نرسانی، گویا اساساً رسالت خودت را انجام نداده ای چون انجام آن رسالت وابسته است به اینکه روز غدیر خم پس از انجام حَجَّهُ الوَداع جمعیت را در آن صحرا جمع کنی و این پیام الهی را به مردم برسانی و به مردم بگویی «مَنْ کُنْتُ مَوْلَاهُ فَهَذَا عَلِیٌّ مَوْلَاهُ» لذا این است، فلسفه غدیر همان فلسفه نبوت است و پیام و اهداف غدیر همان پیام و اهداف رسالت پیامبر اسلام است.
وی درباره آموزه های غدیر گفت: مثل هر حادثه ای که شما در تاریخ اسلام مشاهده می کنید، غدیر هم آموزه هایی دارد و آموزه های غدیر به عظمت خود غدیر است. به تعبیر دیگر هر حادثه ای آموزه و درسی دارد، اما هر چه حادثه مهم تر و عظیم تر باشد، پیام آن وسیع تر، بزرگتر و مهم تر است و آموزه آن باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد. از غدیر می آموزیم که اگر بخواهیم موحد واقعی باشیم، اگر بخواهیم أَطِیعُوا اللهَ را محقق کنیم باید أَطِیعُوا الرَّسُولَ به دنبال آن باشد. بدون أَطِیعُوا الرَّسُولَ، أَطِیعُوا اللهَ محقق نمی شود و بدون اطاعت از اوُلوالْاَمْر ولی معصوم امیرالمومنین علی(ع) و یازده فرزند ایشان، سخن از نبوت و امامت و سخن از نبوت و توحید معنا ندارد، همانطور که بدون أَطِیعُوا الرَّسُولَ، أَطِیعُوا اللهَ معنا ندارد، بدون اطاعت از ولی امر معصوم و ۱۲ نور پاک، أَطِیعُوا الرَّسُولَ هم معنا ندارد.
وی افزود: آموزه غدیر این است که قرآن را آنگونه بفهمیم که امیرالمومنین علی(ع) و فرزندان حضرت تبیین می کنند. آموزه غدیر این است که «إِنِّی تَارِکٌ فِیکُمُ الثَّقَلَیْنِ کِتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِی» دست از کتاب خدا و عترت پیامبر(ص) برنداریم. ما اگر بخواهیم به آنچه درس واقعی غدیر است، عمل کنیم باید همانگونه که امام را امامان ما معرفی کردند، بشناسیم. بدون هیچ گونه غلو، زیاده گویی و بدون هیچ گونه تقصیر و کم گویی چرا که هم غلو و هم تقصیر باطل است.
وی تأکید کرد: اگر حقیقت وجود امام را آنگونه که امام و پیامبر اکرم(ص) بیان کرده بشناسیم، درس غدیر را فرا گرفتیم. اگر ما زندگی خود را بر سه پایه معرفت، محبت و اطاعت از اهل بیت(ع) قرار دهیم، به درس غدیر عمل کرده ایم.
ما وقتی غدیری هستیم که نسبت به قرآن کریم سه وظیفه خود را انجام دهیم، تلاوت قرآن، تدبر در قرآن و سوم عمل به قرآن. وقتی غدیری هستیم و درس غدیر را به خوبی آموخته ایم که اول؛ نسبت به معصوم معرفت پیدا کنیم، دوم؛ ابراز محبت کنیم و سوم اطاعت و پیروی کنیم.
وی درباره وظایف علما در تبیین فلسفه، اهداف و آموزه های غدیر، اظهار کرد: اگر به تاریخ پر افتخار علمای شیعه از همان صدر نخست تا این عصر و زمان نگاه کنیم، مشاهده می کنیم که بزرگان ما یکی پس از دیگری در حد و توان خود و در آن مقداری که برای آنان ممکن بوده در مورد غدیر گفته اند، نوشته اند و پیام رسانی کرده اند.
امروز هم ما هم باید همان مسیر را بهتر، عمیق تر و به روزتر ادامه دهیم. اینکه بزرگان ما گفته اند و نوشته اند و بیان کرده اند، بدین معنا نیست که در غدیر دیگر حرف جدیدی نیست و دیگران نباید چیزی بنویسند و بگویند بلکه وظیفه هر عالم شیعی است که اگر دست به قلم است، با قلم و اگر اهل بیان است با بیان؛ حقایق غدیر را برای نسل های آینده بیان کند. قطعاً عالمان هر عصری با مقتضیات همان عصر وظایف سنگینی را نسبت به غدیر دارند.
