حجت الاسلام والمسلمین دکتر سید احمد حسینی حنیف، یکی از عالمان برجسته و پرتلاش در حوزه های علمیه شیعه افغانستان است که کارهای میدانی و اجرایی علمی و فرهنگی را با پژوهش و تحقیق پیوند زده است و در هردو میدان تأثیرگذار شده است. گفت و گوی اختصاصی افق اندیشه با دکتر حنیف را بخوانید تا با سیر زندگی و شخصیت علمی او آشنا شوید.
افق اندیشه: لطفا درباره‌ی چگونگی و سیر علم‌آموزی و تحصیلات حوزوی خود بفرمایید، چگونه آغاز و تکمیل شد.
دکتر حنیف: من تحصیلات علوم دین را در سال 1372 در حوزه علمیه مشهد مقدس شروع کردم. ادبیات عرب را خدمت استاد حجت هاشمی خراسانی، و اصول فقه و لمعه را خدمت استاد سید محمدجواد فقیه سبزواری و آیت الله سید میرزا حسن صالحی فرا گرفتم. عرفان و تصوف را خدمت استاد شیخ محمدباقر ساعدی خراسانی خواندم. سطح عالی را نزد استاد علی محمدپور بیرجندی و آیت الله اشرفی شاهرودی به اتمام رساندم. خارج فقه و اصول را خدمت مرحوم آیت الله فلسفی، آیت الله رضازاده، استاد شیخ مهدی مروارید و استاد علی محمدی تلمذ کردم.
تحصیلات دانشگاهی را از سال 1384 در دانشگاه علوم اسلامی رضوی شروع کردم و در سال 1400 از مقطع دکتری فارغ التحصیل شدم.
افق اندیشه: درباره‌ی سیر فعالیت‌های علمی و حضور علمی خود در جامعه افغانستان بفرمایید از چه زمانی و چگونه آغاز شد و چه کار کردید؟
دکتر حنیف: اینجانب در سال 1392 به دعوت دانشگاه خواجه عبدالله انصاری افغانستان رفتم یک سال به حیث استاد در این دانشگاه بودم. سال 1393 با همکاری دفتر حضرت آیت الله سیستانی بامیان رفتم و مسئولیت دفتر نمایندگی حضرت آیت الله سیستانی و اداره مدرسه علمیه تربیت مدرس اهل بیت علیهم السلام را برعهده گرفتم. البته در بامیان در دانشگاه دولتی تدریس داشتم و عضو هیئت علمی دانشگاه بامیکا هم بودم.
در بامیان مدارس و مراکز ذیل تاسیس و اکنون فعالیت دارد:
1. مجتمع حضرت آمنه بنت وهب سلام الله علیها
2. مکتب حضرت عبدالله بن عبدالمطلب علیه السلام
3. دارالعلوم اهل بیت علیهم السلام
4. مدرسه علمیه حضرت امیرالمومنین علیه السلام در بند امیر
5. مدرسه علمیه الزهراء
6. شورای تدوین متون درسی
در سال 1400 به دعوت جمعی از دوستان فرهیخته به کابل رفتم و عضو مجمع آنها شدم، این گروه موفق شدند:
در سال 1400 بنیاد الزهرا را برای خدمات به ایتام، خانواه زندانیان ، اشخاص از یک دست یا پا فلج و اشخاص نابینا تاسیس کردند. همچنین در سال 1401 مکتب منجی الزهرا، در سال 1402 مکتب علامه مجلسی و در سال 1403 کلینیک خدمت را بنیان نهادند.
از جمله فعالیت‌های من حضور در شورای تدوین پیش‌نویس قانون احوال شخصیه اهل تشیع بود. این قانون توسط شورایی 14 نفره به تعیین مرحوم حضرت آیت الله محسنی و به مدت 14 ماه نوشته شد. قانون احوال شخصیه تجربه بسیار مهم زندگی من است. در تدوین مسوده این قانون یک دور قوانین و شرح احوال حداقل 15 کشور شخصیه اسلامی و عربی را مطالعه کردم و نظریات حداقل 30 فقیه تاریخ اهل تشیع را مطالعه نمودم، و از همه مهمتر بیشتر از 300 ساعت بحث و گفتگو با فقیه عالیقدر اسلام مرحوم آیت الله محسنی داشتیم که تا آخر عمر مبارک ایشان ملازم ایشان ماندم. این قانون با جنجال‌های بسیار زیاد بین‌المللی مواجه شد و در آخر با درایت و نفوذ ملی آیت الله محسنی و تلاش نمایندگان مومن پارلمان تصویب، توشیح و اجرایی شد.
افق اندیشه: از آثار علمی و تالیفی خود بگویید و بفرمایید چگونه بین حضور اجتماعی و فرهنگی و نیز کارهای علمی جمع کردید که به تولید اثر علمی بی توجهی نشود.
دکتر حنیف: اینجانب تعداد 50 مقاله در مسائل حقوقی، فقهی، کلامی و تاریخی نوشته ام که در مجلات ذیل چاپ شده است:
1. مجله عدالت ارگان نشراتی وزارت عدلیه افغانستان
2. مجله گفتمان حقوقی مجله گروه حقوق دانشگاه علوم اسلامی رضوی،
3. مجله میزان مجله گروه حقوق جامعه المصطفی العالمیه
4. مجله جامعه المصطفی العالمیه مشهد
5. مجله علوم حدیث حوزه علمیه قم و چند مجله دیگر.
از اینجانب 7 جلد کتاب چاپ شده است تحت عنوان:
1. کلیات و مقدمه علم حقوق که توسط بوستان ارگان نشراتی حوزه علمیه قم چاپ شده است.
2. حقوق و حمایت‌های حقوق اشخاص که توسط بوستان کتاب ارگان نشراتی حوزه علمیه قم چاپ شده است.
3. جریان شناسی فکری و حقوقی قانون احوال شخصیه که توسط بوستان کتاب ارگان نشراتی حوزه علمیه قم چاپ شده است.
4. آیین اندیشه (عقاید عمومی) که توسط بوستان کتاب ارگان نشراتی حوزه علمیه قم چاپ شده است.
5. روش‌های تشخیص اعتبار احادیث بحارالانوار طبق نظر آیت الله محسنی که توسط انتشارات دلیل ما پاپ شده است.
بخش دیگر فعالیت‌های علمی من مسئولیت شورای تدوین متون درسی است. این شورا در سال 1396 توسط جمعی از محققات و نویسندگان تاسیس شد و تا کنون حدود 36 عنوان کتاب نگاشته و 27 عنوان را منتشر کرده است. از جمله کتب منتشر شده عبارتند از: صرف مقدماتی، نحو مقدماتی، آیین اندیشه، سیره و سیمای انبیاء علیهم السلام، سبک زندگانی اسلامی (تلخیص حلیه المتقین)، درسنامه نهج البلاغه، درسنامه صحیفه سجادیه، شرح کتاب بدایه علم الرجال، شرح کتاب العقاید الاسلامیه، بدایه علم الاصول، امام حسین علیه السلام وارث حضرت ابراهیم علیه لسلام، امام حسین علیه السلام وارث حضرت خاتم النبیین صل الله علیه وآله وسلم، دوران جدید عالم، فکر عالم جدید، دین و زندگانی، وظایف عالمان دین در فهم و تبلیغ دین، بهداشت فردی، تاریخ تحلیلی اسلام، منزلت زن مسلمان، و … .
چهره فعالیت‌های من در افغانستان تعلیمی و تربیت است. فعالیت‌های اجتماعی هم با نگاه تعلیمی و تربیتی می باشد. بسیار کم اتفاق افتاده است که به فعالیت صرفا اجتماعی که نیازمند مطالعه کتاب و بررسی علمی نباش مشغول باشم.
