دکتر عبدالقادر کمالی استاد دانشگاه و پژوهشگر تاریخ اسلام و علوم اسلامی در گفت و گوی اختصاصی با شفقناافغانستان عاشورا را محور اخوت در افغانستان خواند و گفت: اگر جلوی عزاداری‌های هنجارشکنانه و سخنرانی‌های احساسی و دور از عقلانیت را نگیریم آسیب خواهیم داشت.
نعت‌خوانی صوفیه در شب عاشورا
دکتر کمالی شیوه‌های عزاداری و برنامه‌های ماه محرم در افغانستان را متنوع خواند و گفت: قالب کلّی عزاداری‌های حسینیه‌ها، تکیه‌خانه‌ها و مساجد و هیئت‌ها تقریباً یکی است که با قرائت قرآن شروع می‌شود و با دعای خطیب یا فرد مسن مجلس ختم می‌شود.
وی در این بخش به پخش نعت‌خوانی نعت‌خوانان نامدار افغانستان درباره پیامبر خدا(ص) و اهل بیت(ع) از رسانه‌های منتسب به برادران اهل سنت در روزهای محرم اشاره کرد و افزود: صوفیه کابل در شب عاشورا مراسم و برنامه خاصی دارند و تا صبح برای امام حسین(ع) عزاداری و نعت‌خوانی می‌کنند.
اصالت عزاداری تکیه‌خانه‌ای
او با اشاره به پیشینه عزاداری امام حسین(ع) در افغانستان گفت: در گذشته خصوصاً قبل از انقلاب عزاداری‌ها در داخل حسینیه‌ها و تکیه‌خانه‌ها بود. معمولاً اصل بر سخنرانی و بیان معارف اهل بیت(ع) و ذکر مصیبت و منقبت بود و سینه‌زنی یک بخش کوچکی از برنامه را تشکیل می‌داد، ولی در سال‌های اخیر برعکس شده و جنبه‌های سینه‌زنی و مداحی، ذکر مصیبت و روضه و منقبت بر جنبه معارفی اهل بیت(ع) غلبه پیدا کرده است.
وی با تأکید بر عزاداری در تکیه‌خانه‌ها و مساجد و ترجیح آن بر عزاداری میدانی تصریح کرد: عزاداری‌های داخل تکیه‌ای در شرایط فعلی هم از نگاه اثرگذاری و محتوایی و هم از نگاه امنیت بهتر است.
آسیب‌های عزاداری میدانی
دکتر عبدالقادر کمالی عزاداری میدانی و تظاهر را آسیب‌زا و نیازمند مدیریت دانست و گفت: پرچم‌زدن یک نماد و علامت است و در ایام محرم سرک‌های کابل مزین به پرچم عزای امام حسین(ع) می‌شود، این خوب و پسندیده است، اما آن‌جایی که افراد به شکل فردی و بدون ملاحظه طوری از پرچم استفاده می‌کنند که سبب آزار و تضییع حقوق دیگران می‌شود آسیب است. صدای بلند نوحه‌ها و بلندگوها که سبب آزار همسایگان شیعه و سنی می‌شود، به خصوص در مناطق مشترک شیعه و سنی آسیب است؛ همچنان‌که اهل سنت هم در ماه مبارک رمضان نماز تراویح‌شان از بلندگوها پخش می‌شود، ساعت‌ها طول می‌کشد و صدای بلندگو مردم را اذیت می‌کند و مشکل دارد. قمه‌زنی‌ها و تیغ‌زنی در عزاداری که چهره خشن از عزاداری امام حسین(ع) در شهر کابل ارائه می‌کند و اصلا مناسب اهل بیت(ع) و پیروان اهل بیت(ع) نیست هم آسیب است.
مداحی سنتی افغانستان درحال از بین‌رفتن است
وی ورورد طبل و سنج و مداحی‌های جدید را در عزاداری‌های امروز افغانستان آسیب تلقی کرد و گفت: جامعه افغانستان یک جامعه سنتی است و جامعه سنتی همان عزاداری سنتی را اقتضا می‌کند. شرایط جامعه سنتی افغانستان پذیرش طبل و سنج و ابزارهای جدید عزاداری را ندارد. در بحث شیوه‌های مداحی هم همین‌طور. مداحی سنتی افغانستان خودش یک سبک است، اما امروزه مداحی سنتی افغانستان درحال از بین‌رفتن است. باید پاسبان سنت‌های عزاداری ملی خودمان باشیم از سینه‌زنی گرفته تا نوحه‌خوانی و روضه‌خوانی‌اش و به عنوان میراث فرهنگی ببینیم.
مراجع تقلید: متولیان فرهنگی جامعه
وی کمبود و فقدان کارشناسان متخصص دینی در حوزه‌ی تاریخ و معارف عاشورا و سخنرانان و خطیبانی که معارف اسلامی را به زبان عامه‌فهم برسانند یک کاستی بزرگ دانست و افزود: وقتی سخنرانی‌های ما در ماه محرم از نگاه محتوایی جوانان را اقناع نمی‌کند جوانان به سمت سینه‌زنی سوق پیدا می‌کنند.
او مراجع تقلید را متولیان فرهنگی جامعه دانست و تأکید کرد: مدیریت فرهنگی جامعه به دست مراجع تقلید است. گرچه مدیریت از راه دور سخت است، می‌توانند نظارت داشته باشند و سالانه عده‌ای از بهترین خطیبان قم و مشهد را به مناطق مختلف افغانستان اعزام کنند که پاسخگوی سوالات مردم باشند.
نقش شورای علمای شیعه افغانستان
وی در پاسخ به پرسش از نقش شورای علمای شیعه در مدیریت و فرهنگ‌سازی عزاداری در افغانستان گفت: شورای علمای شیعه افغانستان یکی از نهادهای تأثیرگذار است که خلأش در فضای افغانستان احساس می‌شد و آیت‌الله محسنی تأسیس کرد. یکی از فعالیت‌های شورای علما البته نظارت بر عزاداری‌هاست. شورای علما کار سیاستگذاری را انجام می‌دهد و این نظارت در حد توصیه‌نامه است.
عاشورا محور اخوت در افغانستان
او عاشورا و قیام امام حسین(ع) را محور وحدت اسلامی خواند و گفت: عاشورا در افغانستان محور اخوت شده است، ولی اگر جلوی عزاداری‌های هنجارشکنانه و سخنرانی‌های احساسی و دور از عقلانیت را نگیریم آسیب خواهیم داشت. خطیبان و سخنرانان و کارشناسان و مداح‌ها جنبه‌های مشترک را تبلیغ کنند.
