چکیده
عالمان با در نظر داشت موقعیت دینی، علمی و اجتماعی شان می‌توانند در عرصه‌ای سیاسی-اجتماعی نقش‌آفرینی کنند و نهاد روحانیت نقش مثبت بازی کنند؛ در این میان عالمان افغانستانی نجف در تحولات معاصر این سامان، مسأله‌ای اساسی است که پرسش اصلی، چگونگی نقش‌آفرینی آنان است. اهمیت تحقیق حاضر در این است که افغانستان، یک جامعه‌ای سنتی است و شیعیان این دیار گوش به فرمان عالمان خویش بوده‌اند که در مسایل سیاسی-اجتماعی با رهبری آنان، حرکت می‌کردند. لذا تحقیق حاضر با روش تحلیلی-توصیفی با فرضیه‌ای نقش‌آفرینی عالمان در تحولات معاصر، به یافته‌های دست یافته است و این‌که نقش آنان در سه عرصه قابل بررسی و تحلیل است. نخست؛ احیاء و گسترش تفکر جهادی که ضمن تبیین جهاد، جهاد علیه متجاوزین و گسترش جهاد در عرصه‌های علمی، فرهنگی و سیاسی مطرح گردیده است. دو؛ احیاء و گسترش جریان عدالت‌خوهی که ضمن تبیین عدالت، شکل‌گیری جنبش عدالت‌خواهی و گسترش جریان عدالت‌خواهی در عرصه‌های سیاسی، اداری، اقتصادی و آموزشی، مورد بررسی قرار گرفته است. سه؛ نظام سازی که ضمن تبیین نظام جمهوری اسلامی، تکوین نظام و مشارکت‌جویی در نظام بحث شده است.
