حوزه علمیه و دانشگاه خاتم النبیین

حوزه علميه خاتم النبيين و موسسه تحصیلات عالی آن توسط آيت الله العظمی محسنی (ره) در سال ۱۳۸۲ هجری شمسی در منطقه كارته سه شهر كابل با هدف رفع خلاء فرهنگی و گسترش فرهنگ اسلامی تأسيس شد. اين نخستين باری بود كه دختران مشغول آموزش علوم دينی در مدرسه جداگانه در سطوح عالی می‌شدند.
ظاهر استثنايی و متفاوت مؤسسه تحصيلات عالی و حوزه علميه خاتم النبيين(ص) كه در مساحت بيش از سه و نيم هكتار زمين بنا شده و در نوع خود بزرگترين بنا از اين دست است، توجه هر رهگذری را به خود جلب می‌كند. اين بنا از نظر معماری و ساخت در افغانستان منحصر به فرد است، و میلیون ها دلار برای ساخت اين مركز اسلامی هزينه شده است.
در اين مركز اسلامی، شیعیان و اهل سنت در كنار هم آموزش می‌بينند و دختران و پسران در يك مكان درس می‌خوانند كه می‌توان از ديگر خصوصيات بارز اين مركز به شمار آورد. اين مركز اسلامی كه در نزديكی ليسه حبيبه از مراکز آموزشی نام آشنا و تأثیرگذار در تحولات فرهنگی این کشور، در غرب شهر كابل ساخته شده، علاوه بر ۶۰۰ اتاق درسی و اتاق خواب، خوابگاهی دارد كه می‌تواند ۱۵۰۰ دانشجو يا طلبه را در خود جای دهد. علاوه بر اين يك تالار كنفرانس كه گنجايش ۲۰۰۰ نفر را دارد، يك مسجد بزرگ با گنجايش ۲۴۰۰ نفر و يك كتابخانه كه ظرفيت ۳۶۰۰۰۰ جلد كتاب را دارد، از ملحقات ديگر اين مدرسه است.
همانگونه كه ظاهر و بنای اين مدرسه مدرن و متفاوت است، از نظر نظام آموزشی نيز با مدارس دينی سنتی و كلاسيك تفاوت فروانی دارد، چنانچه پيش از اين مدارس دينی شيعيان و اهل سنت كاملاً جدا  و دروس آن‌ها نيز مبتدی بود؛ اما در اين نهاد جديد كه بنام مبارك حضرت خاتم النبيی‌(ص) متبرك است، شیعیان و اهل سنت با هم می‌توانند درس بخوانند، ولی در مواردی مواد آموزشی آن‌ها متفاوت خواهد بود.
در این ارتباط مرحوم آيت الله العظمی محسنی (ره) گفته بود که: “درس‌هايی كه در مدارس قديم خوانده می‌شد، برای دو سه قرن قبل مناسب بود، ولی حالا شرايط زندگی تغيير كرده و بايد چيزهايی درس داده شود كه دانشجويان بتوانند به زبان روز و بر اساس تقاضاهايی كه تحول فكری مردم در عصر حاضر دارند، از اسلام استنباط كنند.”
وی هم چنین بر این باور بود: “طلاب بايد علوم انسانی را بخوانند و در مورد علوم تجربی معلومات داشته باشند، ما نمی‌توانيم بی‌خبر از دنيا و زندگانی عصر كار كنيم، همه چيز به هم مربوط می‌شود.”
به گفته وی، محصلات مدرسه خاتم النبيين(ص)، در رشته‌های معارف اسلامی، فقه، كلام و فلسفه، علم رجال، اصول فقه، اقتصاد اسلامی، علم تفسير، علم اخلاق، علوم قرآن و كمی علم حساب و فيزيك و… آموزش می‌بينند، اما همه اينها بر اساس يك نظام آموزشی مدرن مدون بنا شده است.

در اين مركز فلسفه‌های غربی و همچنين اديان ديگر نيز نقد  و بررسی می‌شود و سيستم آموزشی خاتم النبيين (ص) منحصر به فرد خواهد بود.
از آنجايی‌كه مؤسسه تحصيلات عالی و حوزه عليمه خاتم النبيين(ص) خود مستقل هست، بودجه اين مركز را وجوهات شرعی و كمك‌های مردمی تشكليل می‌دهد. لذا برای انتخاب سيستم آموزشی فرقی ميان الازهر، قم و ساير مراكز اسلامی نيست.
يكی از نگرانی‌های عمده برای دولت‌ها در كشورهای اسلامی در شرايط امروزی، گرايش جوانان به سوی افراط‌گرايی است و مسلماً برای دولت افغانستان كه شديداً با نيروهای افراط‌گرا و گروه‌های تندرو اسلامی نبرد بی‌امانی دارد، اين مساله از اهميت به‌سزايی برخوردار است.
از بدو تأسيس، اين مركز با استقبال پرشور مردم شيعه و سنی روبه‌رو شد كه اين استقبال باعث طرح بزرگتری در اين راستا شد و از همان اوائل كوشيده شد تا اين مركز اسلامی به طور جامع در دسترس مردم غيور و مسلمان افغانستان قرار گيرد؛ لذا اين مركز تنها يك حوزه علميه نيست بلكه در سطوح گسترده‌تری كه در كشور اسلامی افغانستان سابقه ندارد فعاليت خودش را شروع كرده است.
مركز آموزشی خاتم‌النبيين دارای دو بخش زير است؛ حوزه علميه و دانشگاه. كه اين دو بخش فعاليت‌های خود را در بخش آموزش به تدريس خواهران و برادران به صورت گسترده و همه‌جانبه اختصاص داده است.

بخش موسسه تحصيلات عالی اين مركز در آغاز جواز فعاليت علمی خود را نيز از وزارت تحصيلات عالی در پنج رشته دانشكده فقه و حقوق، دانشكده علوم قرآنی و حديث، دانشكده فلسفه و الهيات، دانشكده علوم سياسی و دانشكده علوم اجتماعی، دريافت كرد و هم اينك در رشته فقه و حقوق بيش از ۲۰۰ دانشجو مشغول به تحصيل هستند و ميزان مواد آموزشی اين دانشگاه مطابق با وزارت تحصيلات عالی است و اين مركز می‌كوشد تا بهترين كادرهای علمی را جذب كرده و بين هم قطاران خود نمونه و الگو باشد. بخش طبی  و دانشکده پزشکی مرکز خاتم النبیین هم  در دو شهر کابل و غزنی فعال شده است.
حوزه علميه خاتم النبيين از سوی روشنفكران، دانشجويان، روحاينون و طلاب علوم دينی با استقبال بی سابقه‌ای مواجه بوده است، زيرا وجود اين مركز می‌تواند دانشجويان و طلاب علومی دينی را از رفتن به مراكزی همچون ايران(قم)، پاكستان(مدارس اسلامی)، مصر(الازهر) و عراق(نجف) بی‌نياز كند.