سرزمین غزه، منطقهای با بیش از چهارهزار سال قدمت و سکونت بشری، از مهمترین مراکز تمدنی در جنوب شرق آسیا شناخته میشود. اگرچه در طول حدود یکصد سال گذشته، جنایات دولت استعماری انگلیس و رژیم جعلی صهیونیستی، بسیاری از نمادهای تمدنی و فرهنگی این منطقه را تخریب کرده، اما در منابع تاریخی نشانههای فراوانی از این تاریخ درخشان دیده میشود.
به گزارش خبرگزاری بینالمللی اهلبیت(ع) ـ ابنا ـ براساس اسناد تاریخی، قبل از اشغال سرزمین فلسطین توسط دولت جعلی اسرائیل، در منطقه غزه خاندانهای مختلف فرهنگی و علمی زندگی میکردند که سابقه سکونت برخی از آنان در این سرزمین به بیش از دو هزار سال میرسد که غالبا بهعنوان «غزاویهای اصیل» از آنها یاد میشود.
از این گروه از ساکنان غزه میتوان به خاندانهای البطش، برصا، ترجمان، جاسر، الجاولی، حورانی، جاروشه، جبجی، حماده، خطاب، الدحدوح، رضوان، السقا و اشهبی اشاره کرد.
«ابواسحاق ابراهیم غزی» از برجستهترین شاعران عربزبان که بسیاری از ادیبان، اشعار او را با اشعار «متنبی» شاعر برجسته عرب مقایسه کردهاند و در کتاب «چهار مقاله» تالیف عروضی سمرقندی که در سال ۵۵۱ قمری به زبان فارسی تالیف شده از ایشان بهعنوان شاعری برجسته یاد شده است، از خاندان معروف «اشهبی» است.
همچنین در میان این خاندانها، خاندان «صیام» وجود دارد که در طول قرون گذشته، از متولیان «مقام رأس الحسین(ع)» بوده و هماکنون نیز تولیت این مقام را در این سرزمین و منطقه «حی الزیتون» برعهده دارند.
گروه دوم ساکنین منطقه غزه، خاندانهایی هستند که در طول قرون گذشته، از مناطق مختلف آسیایی و اروپایی به این منطقه مهاجرت کردهاند که سابقه سکونت برخی از خاندانها به بیش از هزار سال میرسد.
این افراد در طول قرون گذشته از شهرها و مناطق مختلف مانند مکه، مدینه، دیاربکر، مصر، عراق، مراکش، عمان، اندلس (اسپانیای فعلی)، آذربایجان، بحرین، خوارزم، سوریه، کردها، اهالی مناطق مختلف عثمانی (ترکیه امروزی)، اردنی، بوسنیایی، عراقی و ایران به این منطقه مهاجرت کردهاند.
بهعنوان نمونه خاندان الدویری از مهاجران بغدادی، الصبانی از سرزمین اردن فعلی، علی حسن از آفریقا، الغوطی از سوریه فعلی، الیازجی از ترکیه امروزی، المدنی از شهر مدینه، زیبق از ازمیر ترکیه و ثلاثینی با اصالت بوسنایی به این منطقه مهاجرت کردهاند.
در میان این افراد، خاندانهای ایرانی مانند کوجک، تغییریافته کلمه کوچک، همچنین خاندان کتخد و خاندان غزالی وجود دارد. نسب خاندان «الغزالی» به روستای غزالی در منطقه طوس خراسان میرسد و «خلیل بن ابراهیم محمد» سرسلسله آنان محسوب میشود. غالب این افراد در منطقه «درج» در منطقه غزه زیست میکردند و در کار تجارت بودند.
برخی دیگر از خانوادههای ساکن در این سرزمین اگرچه از خانوادههای با اصالت عثمانی و ترکیه فعلی شناخته میشوند، اما نام خاندان آنها «ایرانی» است که بهعنوان نمونه میتوان به خزاندار به معنای «خزانهدار» اشاره کرد.
نکته جالب اینکه تا حدود یکصد سال پیش کلماتی مانند کتخدا (کدخدا)، بیرقدار، جهارشنبه (چهارشنبه) در میان محاورههای مردم این منطقه وجود داشته است.
همچنین براساس کتاب معروف «تاریخ غزه» تألیف «عارف العارف» در زمان تألیف این کتاب در سال ۱۹۳۱ میلادی، هزار نفر از مردم سرزمین غزه به زبان فارسی صحبت میکردند.
گروه سوم ساکن غزه نیز غالبا فلسطینیهایی هستند که بعد از اشغال این منطقه توسط اشغالگران صهیونیست، به این منطقه مهاجرت کردهاند که سابقه سکونت آنها به دهههای گذشته بعد از اشغال برمیگردد.
بر اساس اسناد در سرزمین غزه، ۱۲۳ خاندان عربی زندگی میکنند که در جنایات دو سال گذشته رژیم صهیونیستی، تمامی افراد یک خاندان بهصورت کامل به شهادت رسیدهاند، اگرچه در شرایط فعلی امکان بررسی کامل هر خانواده وجود ندارد، اما برخی از منابع اعلام کردهاند که از خاندان «المغربی» که اصالتا از کشور مراکش امروزی بودهاند یا از خاندان «ابوالقمصان» کسی در غزه باقی نمانده و کل اعضای آن به شهادت رسیدهاند.
در بخشهای بعدی این نوشته، تاریخ سادات، قاضی القضات، امیران و خطبای برجسته اهل غزه، همچنین وضعیت مراکز علمی و دانشگاهی معاصر این سرزمین بررسی میشود.
منابع:
کتاب: کتابشناسی غزه، سید حجتالحق حسینی
کتاب: تاریخ غزه، نویسنده: عارف العارف، ناشر: مطبعه دارالایتام الاسلامیه.
کتاب: روایت غزه از آغاز تاکنون، محمدحسن میرزایی
کتاب: قصه مدینه غزه. تالیف: هاشم هارون
