این مسجد معمولا در بین بزرگترین مساجد جهان اسلام کمتر شناخته و یا معرفی شده است اما بنای بی نظیر آن نشانگر زیبایی های است که فقط می توان در تاج محل از آن سراغ گرفت. مسجد جامع دهلی یا جامع مسجد یا مسجد جهان‌نما، از مهمترین مساجد هندوستان و از بزرگترین و زیباترین مساجد عالم اسلام است که در دهلی پایتخت هند واقع شده است. این مسجد از نوادر روزگار است و از ماسه سنگ ساخته شده و دارای دو منار و سه گنبد مرمرین می‌باشد. این مسجد، به فرمان شاه‌جهان، پنجمین امپراتور سلسله گورکانیان هند که تاج‌محل را نیز ساخته، احداث شد.
ابن بطوطه در سفرنامه خود مسجد جامع دهلی، را به عنوان بزرگترین مسجد جهان توصیف واز نوادر روزگار دانسته است. حیاط بیرونی مسجد از ماسه سنگ قرمز و دیوارها از سنگ قرمز و مرمر سیاه و سفید ساخته شده و دارای دو منار و سه گنبد مرمرین اصلی و چند گنبد و مناره کوچکتر می‌باشد.
مسجد جامع یا مسجد جهان‌نما، بر روی بلندی ساخته شده است. این مسجد، به فرمان شاه‌جهان، پنجمین امپراتور سلسله گورکانیان هند که تاج‌محل را نیز ساخته، احداث شد. این مسجد مقابل قلعه سرخ واقع شده است؛ در این مسجد چند اثر تاریخی از جمله نسخه قدیمی از قرآن که بر روی پوست آهو نوشته شده به معرض دید گذاشته شده است. بیش از شش‌هزار کارگر در طول شش سال برای ساخت این مسجد کار کردند و سرانجام در سال ۱۶۵۶ میلادی افتتاح شد.
امروزه از پله‌های خارجی مسجد برای جایگیری دکه‌های غذایی و فروشگاه‌ها هنرمندان خیابانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. عصر هنگام در شرقی مسجد به بازار فروش مرغ و ماکیان تبدیل می‌شود.
پیش از جنگ ۱۸۵۷ استقلال هندوستان نزدیک در جنوبی مسجد یک مدرسه اسلامی قرار داشت که طی جنگ استقلال هندوستان کاملاً تخریب شد. بازار بزرگ چندی چوک به معنای میدان نقره در قسمت شمالی این مسجد قرار داشت که توسط جهان آرا بیگم دختر شاه جهان ساخته شد و یادآور هنر و تمدن عصر گورکانیان هند است.
طرح طبقات مسجد جامع دهلی به موتی مسجد یا مسجد مروارید در آگرا شباهت زیادی دارد، اما مسجد جامع بزرگتر از آن ها بوده و دو طبقه می‌باشد. قسمت اعظم این مسجد به علت وسعت زیربنایی که شاه‌جهان برای آن برگزید، بعدها به آن اضافه شده است.
مسجد جامع دهلی دارای دو محراب باشکوه و حیاطی وسیعی است که تحسین هر بیننده‌ای را بر می انگیزد؛ هر سه طرف مسجد با باروهایی طاق‌دار که قوس دالبری شکل دارند، به زیبایی تزئین شده است و درگاه آن رو به مرکز مسجد دقیقا رو به روی ساختمان اصلی منتهی به دروازه شرقی قرار دارد. شبستان اصلی با هفت ورودی قوس‌دار در مسجد قرار دارد که حدود ۶۱ در ۲۷ متر مربع وسعت دارد؛ محراب نیز در این سالن قرار دارد، دیوارهای مسجد تا نیمه با مرمر سفید پوشانده شده است.
هر کدام از گنبدهای اصلی مسجد جامع دهلی با مرمرهای سیاه و سفید ساخته شده اما گنبد بالایی آن با طلا پوشانده شده است، سه گنبد بزرگ مرمرین، روی سقف سالن نمازگزاران قرار دارد؛ با نگاه دقیقی به گنبدها، زیبایی و هنری که در ساخت آنها به کار رفته است شما را محصور می‌کند. زیر گنبدهای مسجد سالنی با ۱۰ ورودی قوس‌دار رو به سمت غرب قرار دارد که در آن ۲۶۰ ستون با تزییناتی از نقش گل‌ها یا نوشته چشم را می‌نوازد.
در جنوب شرقی و شمال شرقی مسجد دو مناره قرار دارد که هرکدام دارای ۴۰ متر ارتفاع است و با مرمر سفید و سنگ ماسه قرمز به صورت راه راه فرش شده است، هر مناره ۱۳۰ پله دارد و می‌توان با بالا رفتن از آنها به تماشای شهر نشست.
در حال حاضر، فقط امکان بازدید از مناره شرقی در ازای پرداخت ۱۰۰ روپیه هند وجود دارد. در حیاط پشتی این مسجد نیز چهار مناره کوچک وجود دارد که به مناره‌های جلویی شبیه است.
زیر گنبدهای مسجد، سالنی واقع شده است که هفت ورودی قوس‌دار آن رو به سمت غرب است و دیوارهای مسجد تا ارتفاع کمر با مرمر پوشیده شده‌اند. غیر از این سالن ، شبستان اقامه نماز دیگری نیز در مسجد قرار دارد که مساحتی حدود ۶۱ در ۲۷ متر مربع دارد و دارای هفت ورودی قوس دار است. در بالای هر یک از ورودی های قوسی، کتیبه‌هایی از مرمر سفید قرار گرفته است که ۲/۱ متر طول و ۷۶ سانتی متر عرض دارد و رویش با مرمر سیاه حکاکی شده‌است.
حوضچه‌ای مزین به سنگ مرمر سفید در میان حیاط برای شست و شو قرار دارد. طول این حوضچه از شرق به غرب ۱۵ متر و ازشمال به جنوب، ۱۷ متر است. در وسط حوضچه، فواره‌ای از جنس مرمر سفید به چشم می‌خورد. چهارگوشه حوضچه با چهار چراغ مرمر با ارتفاع پایه سه متر تزیین شده است.
روی این کتیبه‌ها تاریخ ساخت مسجد حک شده و از فضائل و سلطنت شاه جهان نقل شده است. جالب اینکه این کتیبه ها به زبان فارسی و به خط ثلث نورالله احمد نگاشته شده و در سال ۱۰۶۰ ه.ق به روش معرق سنگ اجرا شده است. یک قرآن قدیمی که روی پوست آهو نوشته شده ازجمله اشیای باستانی و ارزشمندی است که در این مسجد نگهداری می‌شود.
سبک نگارش آنها همانند سنگ نوشته های تاج محل است. جالب است بدانید که در هند علاوه بر اینکه زبان فارسی زبان تکلم مردم بوده زبان مذهب اسلام هم بوده و قرآن در این مناطق به زبان فارسی در دسترس مسلمانان بوده است.
انتهای پیام/
