حضرت فاطمه معصومه (س) در اول ذی‌قعده سال ۱۷۳ هجری قمری در مدینه به دنیا آمد و در سن ۲۸ سالگی در دهم ماه ربیع‌الثانی سال ۲۰۱ در قم وفات یافت. القاب این بانوی بزرگوار طاهره، حمیده و برّه، رشیده، تقیّه،کریمه اهل بیت و عالمه آل طه و… است.
در زیر گنبد حضرت معصومه (س) و در جوار آن حضرت، برخی از امامزادگان و همراهان این بانو در سفر قم مدفون هستند، که شاید برای بسیاری از مشتاقان این حضرت ناآشنا باشند.
البته شایسته است در هنگام زیارت، به ساحت ایشان نیز عرض ارادت بنماییم. به مناسبت فرارسیدن سالروز میلاد با سعادت بزرگ بانوی شهر قم، سعی کرده ایم تا در گزارشی به اسامی و بخشی از زندگی‌نامه این افراد اشاره‌ای کوتاه داشته باشیم، امید که در زیارت‌های بعدی مخاطبان مورد استفاده قرار گیرد.
مشخصات این افراد به شرح زیر است:
زینب
برخى ایشان را دختر امام جواد (ع) دانسته‌‌اند. او بعد از وفات حضرت معصومه (س) به قم آمد و گنبدى بر مزار ایشان ساخت. از احوالات و زندگى ایشان اطلاعى چندان در دست نیست.
او را دختر «موسى مُبرقَع» نیز مى‌‌دانند. همان شخصی که بعد از تصرف در اموال برادر مرحومش قدرت مالى یافت و دست به مرمت مزار فاطمه معصومه (س) زد. البته وی در سال ۳۲۵ رحلت کرد و در کنار قبر برادرش محمد بن موسى، در چهل اختران قم به خاک سپرده شد.
ام محمد
در تاریخ قم از وى به‌عنوان دختر امام جواد (ع) نام برده شده است.
میمونه
این بانوى محترمه دختر امام کاظم (ع) است. برخی نیز از وی و دو خواهر دیگرش (زینب و ام محمد) به عنوان دختران امام جواد (ع) نام برده‌اند. او از زنان عفیف و پرهیزکار بود. از اموال برادرش محمد، نیمى به ارث به او رسید و بنا بر وصیتش بعد از وفات در بیرون بقعه حضرت معصومه (س) دفن شد و بر مزارش گنبدى مانند گنبد اول ساختند.
ام اسحاق
او از بانوان ممتاز شیعه شمرده می‌شود که نزد محمد بن موسى بن محمد بن على بن موسى الرضا (ع) به خدمت اشتغال داشت. محمد بن موسى از نخستین کسانى است که از کوفه به جوار حضرت معصومه (س) مهاجرت کرد. او که از سادات رضوى بود در سال ۲۵۶ قمری در قم ساکن شد و در سال ۲۹۶ نیز وفات یافت.
ام حبیب
او خدمت‌گزار ابوعلى محمد اعرج بن احمد بن موسى بود و بعد از وفات میمونه چشم از جهان فرو بست.
ام قاسم
او دختر «على کوکبى» است و بعد از میمونه و ام حبیب وفات یافت.
ام احمد
او دختر احمد بن موسى بن محمد جواد بن على بن موسى بن جعفر (ع) است. به همراه فرزندان برادرش (محمد اعرج) از کوفه به قم آمد. آن بانوى پرهیزکار، بعد از وفات در مشهد محمد بن موسى مبرقع یا «بابلان» دفن شد.
در قرن سوم هجری دو قبّه به جای گنبد بود که در یکی از قبّهها حضرت معصومه (س) و ام محمد و ام اسحاق مدفون بودند و در قبّه دومی ام حبیب، ام قاسم، و میمونه مدفون بودند که بعداً به صورت یک گنبد درآمده و همه این بزرگواران در زیر گنبد فعلی مدفون هستند.
