نخبگان و خواص در هر جامعهای، نقش کلیدی و اثربخشی دارند که از دیگر قشرهای جامعه، بسیار عمیق تر و تأثیر آن درازمدتدارتر است؛ به ویژه که پویایی و حرکت دیگر قشرها، با رهبری و هدایت آنان صورت میگیرد و در نتیجه کارکرد بسیار پرتوانی دارند. اگر خواص و نخبگاه از جایگاه دینی و مذهبی برخوردار باشند، این مسأله تأثیر چند برابر خواهد داشت.
نوشتار حاضر با رویکرد تحلیلی، به تحقیق در زمینه نقش خواص در جنگ جمل پرداخته است. خواص در سه زمینه نظامی، فکری-فرهنگی و اقتصادی، فعالیت گستردهای داشتند لذا به سابقه شخصیتی آنها، تأثیر شگرف آنان در حرکت دادن مردم و تحریک آنان بر ضد حکومت امام علی (ع) توجه گردیده و در ادامه، به عوامل انحراف خواص پرداخته شده است.
