شناخت مصالح امور و عمل به آنها به عنوان رفتار طبیعی و در قالب مدل انتخاب و گزینش عقلایی واقعیتی غیرقابل انکار و ضرورتی اجتناب ناپذیر در زندگی انسان محسوب می شود. سیره سیاسی و نظام حکومتی پیامبر عظیم الشان اسلام نیز در کنار توسعه معنوی و اعتقادی جامعه معطوف به اداره صحیح زندگی عادی و مسایل جاری آن بوده است و براین اساس مصلحت اندیشی, ضرورت سنجی و واقع بینی با شواهد متعدد در سیره عملی و رفتارهای سیاسی آن حضرت به وفور دیده می شود. این واقعیت به تعبیر امام محمد غزالی عامل حفظ دین, جان, عقل, نسل و مال می باشد, جز مصالح مکلفین بوده که اتلاف تمام یا قسمتی از آن به مصلحت نمی باشد.شواهد مصلحت اندیشی در صلح و جنگ, در مکه و مدینه و در مواردی همچون دعوت یوم الدار, مهاجرت به حبشه, سفر طائف, مهاجرت به مدینه, صلح حدیبیه, تالیف قلوب مخالفین و غیره با مسایل مهمی که هر کدام از آن وقایع مهم تاریخ اسلام دارند, محور اصلی بررسی حاضر را تشکیل می دهند که به فراخور هر کدام توضیحات مکفی و ضروری ارایه می شود.
