عرصههای پیشرفت ایران در مقایسه با پیش از انقلاب
محمدکاظم کریمی (پژوهشگر پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی)
اشاره
انقلاب اسلامی ایران، بلوغ و آگاهی اقشار گوناگون مردم مؤمن و ستمدیده در برابر رژیمی مستبد برای احقاق حقوق، احکام، اندیشه و آرمانهای اسلامی بود. ماهیت اسلامیِ انقلاب، سبب گردید استکبار جهانی برای ماندن خود به براندازی آن همت گمارد؛ حمله نظامی، تحریم و اقدامات خرابکارانه سنگین در ابعاد گوناگون، از اولین اقدامات دشمنان بود که به خواست خداوند متعال خنثی شد و با وجود همه این موانع، ایران اسلامی قلههای پیشرفت را یکی پس از دیگری فتح و گامهای بلندی در مسیر تعالی و رشد برداشته است.
در این نوشتار، سعی گردیده برخی از مهمترین دستاوردهای جمهوری اسلامی به اجمال اشاره شود. البته پرداختن به اقدامات مثبت نظام اسلامی، به معنای نادیده گرفتن معضلات و چالشها نیست؛ بلکه مشکلات برای تمام مردم محسوس و مشهود است و مسئولین نیز به آن اذعان دارند؛ اما باید ضمن توجه به موانع و چالشها، به مسیر رشد و پیشرفت چشم دوخت؛ چراکه دستاوردهای جداگانهای صرفاً در وضعیت اقتصادی و توسعه رشد در مقایسه با قبل از انقلاب بهخوبی نمایان شده است.
حال آنکه واقعبینان شاهدند با وجود محدودیتهای تحمیلی، نظام اسلامی در مدت کوتاه عمر خود موفق بوده است در اصلاح وضعیت معیشتی و اجتماعی مردم و ارتقای شاخصهای توسعه متوازن، گامهای درخشانای به دست آورده است. در ذیل، به بررسی برخی از ترقیهای پیشرفت ایران در مقایسه با قبل از انقلاب اسلامی میپردازیم.
۱. علم و فناوری
تلمذ و دانشاندوزی، از آموزههای مهم دین اسلام است و آیات الهی و روایات بیشمار، به آن سفارش کردهاند. امیرالمؤمنین میفرماید:
«الْحِکْمَهُ ضَالَهُ الْمُؤْمِنِ فَخُذِ الْحِکْمَهَ وَلَوْ مِنْ أَهْلِ النِّفَاقِ»؛
دانش، گمشده مؤمن است. دانش را به چنگ آور؛ هرچند از اهل نفاق باشد.
امام خمینی(ره) نیز میفرماید:
«مایه بسی خرسندی است که در کشوری که مهد علم و ادب بوده و سایه اسلام در آن گسترده است، طلب علم با دریغ باشد، از نوشتن محروم باشد. ما باید در برههای که در آن قرار داریم، فرهنگ وابسته کشورمان را به فرهنگ مستقل و خودکفا بدل کنیم».
میزان باسوادان جمعیت ۶ ساله و بالاتر کشور، از ۲۸/۳ درصد در سال ۱۳۵۵ به حدود ۸۶ درصد در سال ۱۳۹۰ رسیده است. تعداد دانشگاههای کشور پیش از انقلاب حدود ۲۲۳ واحد دانشگاهی بود، اما امروز بیش از ۲۶۰۰ واحد شده است. همچنین تعداد دانشجویان قبل از انقلاب حدود ۱۷۵ هزار دانشجو بود، اما امروز این رقم به بیش از ۴/۲ میلیون نفر رسیده است. بر همین اساس، تعداد مدارس قبل از انقلاب حدود ۴۸ هزار دستگاه بود که با رشد حدود پنجبرابری، به ۲۳۰ هزار مدرسه رسیده است. تعداد دانشآموزان کشور که در سال تحصیلی ۵۷-۵۶ حدود ۷/۵ میلیون نفر بود، هماکنون به بیش از ۱۳ میلیون نفر افزایش یافته است.
در دوران پیش از انقلاب اسلامی، تعداد «مقالات علمی» به زبان انگلیسی در دانشگاههای کشور بسیار محدود بود؛ اما آمارهای پایگاه ISI نشاندهنده رشد چشمگیر تولیدات علمی ایران در این زمینه است. بهطوریکه از سال ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۷، تعداد مقالات ایران از ۱۳۰۰ به ۷۹۰۰ و ۱۰۱۰۰ مقاله رسید. در حالیکه در سال ۱۳۹۲ تعداد مقالات علمی ایران در مجلات بینالمللی ISI به ۲۶۶۱۱ مقاله افزایش یافته است. این رشد، باعث شد ایران در تولید علم در میان کشورهای جهان، به رتبه ۱۶ برسد.
همچنین از سال ۱۳۹۲ تاکنون بیش از ۲۶۱۶ اختراع علمی توسط دانشپژوهان جوان ایرانی به ثبت رسیده و در مجموع ۳۶۲ مدال علمی در المپیادهای مهم جهانی کسب شده است. بر این اساس، طبق گزارشهای مراکز علمی بینالمللی، رشد علمی ایران با معیار جهانی، از رتبه ۵۲ (در سال ۱۳۶۹) به ۱۶ رسیده است و از این جهت، ایران سریعترین رشد علمی را در بین کشورهای جهان داشته است.
در موضوع «هوا فضا»، ایران در سال ۱۳۹۰ موفق شد به جمع ده کشور برتر جهان بپیوندد و امید میرود تا سال ۱۴۰۰ جزء ۱۰ کشور برتر در عرصه فضانوردی قرار گیرد.
در زمینه «دانش هستهای» نیز با وجود تحریمهای شدید آمریکا و کشورهای غربی، دانشمندان داخلی موفق شدند چرخه سوخت هستهای را به صورت چشمگیری توسعه دهند و با کشف و استخراج اورانیوم طبیعی و دانش غنیسازی آن، بهعنگرین گامهای چرخه سوخت هستهای را برداشته و از دستگاههای سانتریفیوژ بهصورت مستقل استفاده کنند. این موفقیت، باعث شد ایران در ردیف ۱۰ کشور دارنده دانش هستهای قرار گیرد. همچنین راهاندازی راکتور آب سنگین در اراک و بهرهبرداری از نیروگاه اتمی بوشهر، گامهای دیگری بود که نشاندهنده پیشرفت در این زمینه است.
۲. بهداشت و درمان
ایجاد شرایط لازم برای دسترسی عمومی و گسترده مردم به خدمات بهداشتی و درمانی مناسب، از برنامههای اصلی نظام جمهوری اسلامی از ابتدا تاکنون بوده است. به همین منظور، با اجرای طرحهای مربوط به حوزه بهداشت و درمان کشور در قالب واحدهای بهداشتی، درمانی و آموزش پزشکی، اقدامات مؤثری برای حفظ، ارتقا و بهبود سلامت جامعه صورت گرفته است.
افزایش ۱۱ برابری سرمایهگذاری در بخش بهداشت و درمان بعد از انقلاب اسلامی، باعث شد ۱۰۰ درصدی شاخصهای بهداشتی و درمانی در سالهای پس از پیروزی انقلاب بهبود یابد. بهطوریکه شاخص «امید به زندگی» در مقایسه با قبل از انقلاب، از ۵۴ به ۷۴ سال رسیده است. در سال ۱۳۹۳ نیز با اجرای طرح «تحول نظام سلامت»، ضمن ارتقای کیفی خدماترسانی به بیمهشدگان، هزینههای درمانی به حداقل رسیده است و مردم مناطق محروم، روستایی و شهری در مراجعه به بیمارستانهای دولتی، بهطور میانگین تنها ۴ تا ۱۰ درصد هزینه را پرداخت میکنند.
هماکنون در بیمارستانهای کشور حدود ۱۱۰ هزار تخت وجود دارد؛ در حالیکه قبل از پیروزی انقلاب، در مجموع ۵۰ تا ۶۰ هزار تخت موجود بود. قبل از انقلاب، مردم برای سادهترین عمل جراحی به خارج از کشور اعزام میشدند و پزشکان خارجی از جمله هندیها و بنگلادشیها درمان مردم را برعهده داشتند که به دلیل سطح علمی پایین و عدم تسلط به زبان مشترک، مشکلاتی در ترجمه داروها برای مردم ایجاد میشد. اما پس از انقلاب با گسترش دانشکدههای پزشکی و رشد کمی و کیفی تخصصهای پزشکی، این مشکلات بهطور کامل برطرف شد و هر ساله بیش از ۳ تا ۴ هزار پزشک در رشتههای مختلف علوم پزشکی فارغالتحصیل شده و جذب سیستم بهداشت و درمان میشوند.
در مقایسه با قبل از انقلاب، این رقم با افزایش ۵ برابری همراه بوده است. از این رو، امروز حضور بیماران خارجی برای درمان، بهویژه جراحیهای پیچیده، در کشور رایج شده است و بخش قابل توجهی از بیمارستانهای دولتی و خصوصی، میزبان بیمارانی از کشورهای همسایه مانند عراق و افغانستان هستند. همچنین حدود ۹۷ درصد «داروهای مورد نیاز» در داخل کشور تولید میشود.
در پایان سال ۱۳۵۷ تنها ۳/۵ میلیون نفر، یعنی حدود ۱۰ درصد جمعیت ایران، تحت پوشش «آب و فاضلاب» قرار داشتند. روستاهای کشور از هیچ سیاستی در خصوص آب و فاضلاب برخوردار نبودند و روستاییان بهشدت در معرض خطر ابتلا به انواع بیماریها قرار داشتند. اما امروز بیش از ۹۰ درصد جمعیت روستایی تحت پوشش سیستم آب و فاضلاب بهداشتی قرار گرفتهاند. همچنین ایران بالاترین درصد دسترسی به آب آشامیدنی سالم را در خاورمیانه دارد و تخمین زده میشود که ۹۲ درصد از جمعیت کشور، شامل ۹۵ درصد شهری و ۸۰ درصد روستایی، به آب آشامیدنی سالم دسترسی دارند.
به همین ترتیب، با اجرای طرحهای گسترده «واکسیناسیون» مانند فلج اطفال، دیفتری، سرخک و هپاتیت، از بسیاری از بیماریهای مسری پیشگیری شده است. بهطوریکه سازمان بهداشت جهانی دو بار ایران را بهعنوان موفقترین کشور جهان در کاهش مرگ و میر کودکان، مورد تقدیر قرار داده است.
۳. عرصه سیاسی
دموکراسی به مفهوم حکومت مردم یا مردمسالاری، از دستاوردهای بزرگ جامعه بشری در قرنهای اخیر است و از پایههای اصلی رشد و توسعه کشورها بهشمار میآید. سابقه دموکراسی و مردمسالاری در ایران، از ویژگیهای منحصربهفرد انقلاب اسلامی است.
«انتخابات»، بهعنوان رکن اصلی دموکراسی، از همان ابتدا مورد توجه مسئولان نظام واقع شد و تاکنون بیش از ۴۰ دوره انتخابات برگزار گردیده است. همهپرسی نظام جمهوری اسلامی در دوازدهم فروردین ۱۳۵۸ با رأی ۹۸/۲ درصدی مردم، اولین شاهد اهمیت و استقبال از مردمسالاری بوده است. به دنبال آن، همهپرسی قانون اساسی، انتخاب نمایندگان مجلس شورای اسلامی، انتخابات ریاست جمهوری، انتخابات خبرگان رهبری و انتخابات شوراهای اسلامی بهصورت منظم و در موعد مقرر، در طول ۴۰ ساله انقلاب اسلامی از شواهد این اهتمام بهشمار میرود.
همه این پدیدهها در حالی است که قبل از انقلاب اسلامی، اداره امور کشور در اختیار اقلیتی محدود بهعنوان رژیم شاهنشاهی و بدون هرگونه مراجعه به آرای مردم انجام میشد. بر همین پایه، رهبر معظم انقلاب در بیان دستاوردهای انقلاب اسلامی، مهمترین آن را در عرصه سیاسی، تبدیل حکومت موروثی دیکتاتوری و وابسته به بیگانگان، به یک حکومت مردمپایه متکی به آرای ملت بیان کرده است.
بازشناسی هویت ملی و دینی، خودباوری، اعتماد به نفس و اتکا به خود، دومین ویژگی انقلاب اسلامی در عرصه سیاسی و فرهنگی است. حاکمیت استبداد بیگانگان بر مقدّرات کشور و دخالت در تصمیمگیریهای ایران، از بزرگترین آلام رژیم گذشته برای ملت ایران بود که به خودباختگی فرهنگی و احساس حقارت و ذلت در برابر قدرتهای بیگانه منجر میگردید. هنر انقلاب اسلامی، تبدیل جامعه بیهویت و تحت سلطه غرب، به جامعهای دارای هویت، مستقل و متکی به خود است که استبداد بیگانگان را برمیتابد و با اراده و اختیار خود، در مسائل داخلی و خارجی کشور تصمیم میگیرد.
این استقلال، محصول اندیشه و مبانی فکری حضرت امام(ره) بهعنوان بنیانگذار جمهوری اسلامی است؛ بهطوریکه به فرموده رهبر انقلاب، بیرون آمدن از چنبره سلطه آمریکا برای جوانانی که در کشورهایی با آمریکا پیمان وابستگی داشتند، بسیار جذاب است و یا در کشورهایی مانند عربستان سعودی که در خدمت اهداف آمریکا هستند، از وابستگی به آمریکا متنفرند و به جدایی از این سلطه ظالمانه، تلاش میکنند.
تعداد «مطبوعات» در رژیم گذشته تنها به تعداد انگشتان دست میرسید، اما در سال ۱۳۹۲ بیش از ۱۶۰۰ نشریه دارای مجوز در کشور وجود داشته که از این تعداد بیش از ۲۶۰۰ مورد در حال انتشار بوده است. همچنین «احزاب و گروههای سیاسی» قبل از انقلاب تنها به حزب حکومتی «رستاخیز» محدود شده بود، اما امروز به بیش از ۴۰ حزب و حدود ۳ هزار گروه سیاسی مردمی رسیده است. البته در کشور ما هنوز احزاب به مفهوم رایج آن استقرار نیافتهاند؛ ولی گروههای موجود، عملاً نقش احزاب را ایفا میکنند و تأثیرگذاری آنها بر تصمیمگیریهای سیاسی در سالهای اخیر، کاملاً مشهود است. امید است که در ادامه حرکت رو به رشد انقلاب اسلامی، در سایه حمایت مردم، شاهد شکلگیری احزاب مردمی و ایفای نقش مؤثر آنها در پیشبرد اهداف انقلاب اسلامی باشیم.
۴. توسعه اقتصادی
بر اساس اصل سوم قانون اساسی، پیریزی اقتصاد صحیح و عادلانه بر پایه ضوابط اسلامی و خودکفایی در صنعت و کشاورزی، مورد تأکید قرار گرفته است و بر همین اساس، برنامهریزی مناسب برای بهبود وضعیت معیشتی جامعه، از وظایف دولت اسلامی بهشمار میرود.
برای تحلیل وضعیت اقتصادی یک کشور، توجه به شاخصهای اصلی رشد و توسعه اقتصادی، امری ضروری است. «تولید ناخالص ملی»، یکی از مهمترین شاخصهای اقتصادی هر کشور است که بیانگر حجم اقتصاد و قدرت تولید آن است. طبق آمار مرکز آمار ایران در سال ۱۳۵۷، میزان تولید ناخالص داخلی (به قیمتهای ثابت سال ۱۳۷۶) ۵۸/۴ هزار میلیارد تومان بوده است که این رقم در سال ۱۳۹۳ به ۲۱۳ هزار میلیارد تومان رسیده است. در واقع، حجم اقتصاد ایران در این سالها ۳/۵ برابر شده است.
در دوره بین سالهای ۱۳۶۸ تا ۱۳۷۶ رشد تولید ناخالص ملی کشور چشمگیر بود؛ اما این رشد بهطور یکسان بین همه اقشار ملت تقسیم نشد و ثروتمندان بیش از طبقات متوسط و پایین، بهویژه در شهرهای بزرگ، از امکانات بیشتری برخوردار شدند. ویلیام سولیوان سفیر آمریکا مینویسد:
«در سال ۱۳۵۶ تولید متوسط نفت خام در ایران، در حدّ ۶ میلیون بشکه بود که ۲/۵ میلیون بشکه مصرف داخلی و ۴ میلیون بشکه در بازارهای جهان به فروش میرسید. در این سال، درآمدهای حاصل از این فروش، قریب ۲۰ میلیارد دلار بود که میتوانست یکی از بزرگترین عوامل توسعه اقتصادی و اجتماعی در ایران باشد».
در زمینه میزان تولید ناخالص داخلی، «رشد اقتصادی»، از مهمترین شاخصهای عملکردی اقتصاد ایران است که نشاندهنده سرعت پیشرفت یک کشور میباشد. در واقع، این رقم معیاری برای سنجش رشد و توسعه است. در سال ۱۳۵۷، رشد اقتصادی کشور حدود ۳/۳ درصد بوده است. این رقم در سال ۱۳۹۳ به ۲/۱ درصد رسیده است. این افزایش، بیانگر آن است که سرعت پیشرفت اقتصادی در سال ۱۳۹۳، بهطور چشمگیری سبقت به سال ۱۳۵۷ داشته است.
افزایش «صادرات غیر نفتی» بهعنوان یک شاخص مثبت در اقتصاد ایران، به دلیل عدم توجه کافی به برنامهریزی مناسب گاه با افزایش قیمت تمام شده اقلام صادراتی برای مصرفکننده داخلی همراه بوده است؛ اما نتایج بسیار امیدوارکنندهای برای رشد و استقلال اقتصادی کشور داشته است. در سالهای ۱۳۵۷ و ۱۳۶۷ صادرات غیر نفتی ایران، تنها ۵ درصد از سهم صادرات ایران را تشکیل میداد؛ اما در سالهای اخیر، صادرات غیر نفتی رشد بیسابقهای داشته است؛ بهطوریکه در سال ۱۳۹۰ به ۴۰ میلیارد دلار رسید و در این سال، صادرات غیر نفتی ۳/۴۰ درصد افزایش نشان میدهد.
بر اساس آمار موجود، تنها در یک دهه قبل از انقلاب (۱۳۴۱ تا ۱۳۵۱) بیش از یک میلیارد دلار، هزینه واردات محصولات کشاورزی شده بود؛ اما امروز نهتنها نیازهای اساسی کشور و محصولات کشاورزی در داخل تولید میشود و وابستگی به خارج از کشور بهطور چشمگیری کاهش یافته، بلکه در محصولات استراتژیک مانند «گندم»، به خودکفایی رسیده و در «شکر» نیز در مرز خودکفایی هستیم.
در زمینه «صنعت برق»، بهعنوان یکی از شاخصهای مهم توسعه اقتصادی و اجتماعی، در سال ۱۳۵۷ تعداد ۱۶ نیروگاه برقی با ظرفیت ۷۰۲۴ مگاوات وجود داشت؛ در حالیکه تا سال ۱۳۹۳، ۵۲ نیروگاه با ظرفیت ۶۹/۷۳۶ مگاوات به بهرهبرداری رسیده است. در زمینه «سدسازی»، امروز در بین سه کشور برتر جهان قرار داریم؛ بهطوریکه پس از پیروزی انقلاب، حدود ۵۰ سد ساخته شده و یا در حال ساخت است.
در «صنایع کشاورزی»، هماکنون تراکتورهای ساخت ایران به بیش از ۴۰ کشور جهان صادر میشود و در صنایع «نفت و گاز» نیز پروژه صددرصد ایرانی میدان گازی پارس جنوبی بهعنوان بزرگترین پروژه نفت و گاز کشور، در اردیبهشت ۱۳۹۳ به بهرهبرداری رسید که با بهرهبرداری از فازهای دیگر آن در سالهای اخیر، سالانه بیش از یک میلیارد دلار درآمد برای کشور بههمراه داشته است.
۵. آمادگی نظامی و دفاعی
آمادگی در برابر دشمنان و تهیه ابزارها و تجهیزات لازم برای دفع خطر آنها، از وصیتهای مهم قرآن کریم به مسلمانان است:
«وَأَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّهٍ وَمِنْ رِبَاطِ الْخَیْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَعَدُوَّکُمْ»؛
و آماده باشید برای [مقابله با] دشمنان، هرچه میتوانید از نیرو و اسبان آماده تا با آن، دشمن خدا و دشمن خود را بترسانید.
طبق آمار موجود، بین ۴۰ تا ۶۰ درصد مخارج نظامی ایران در دهههای ۱۳۴۰ تا ۱۳۵۶ صرف خرید اسلحه و مهمات از خارج شده است که بخش عمده آن، از ایالات متحده آمریکا بوده است؛ بهطوریکه ایران به بزرگترین خریدار اسلحه و مهمات آمریکایی در جهان تبدیل شده بود. حال آنکه پس از انقلاب اسلامی، ایران بهعنوان یکی از کشورهای مطرح در عرصه پیشرفتهای نظامی دفاعی شناخته میشود و طبق گزارش مؤسسه «گلوبال فایرپاور»، از نظر قدرت نظامی، در رتبه ۱۳ جهان قرار دارد.
جنگ تحمیلی و هشت سال دفاع مقدس انقلاب، سبب شد تا به جای سرمایههای خارجی، گامهای بلندمدت در زمینه صنایع موشکی و تجهیزات، طراحی و ساخت پهپاد ملی، پدافند هوایی و دیگر زمینههای مرتبط برداشته شود. برای مثال میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- ساخت موشک دوربرد بالستیک «تقدیر» با قابلیت هدایت و کنترل تا لحظه اصابت به هدف؛
- ساخت موشک «قدیر» با قدرت انهدام انواع هواپیما در برد ۶۰۰ کیلومتر؛
- ساخت موشک «فتح» ۱۱۰ برای رصد و اصابت به سامانههای موشکی؛
- ساخت موشک کروز «دروای» ۳۰۰ با برد ۱۰۰۰ کیلومتر؛
- ساخت موشک زمینبههوا «صیاد» با قدرت انهدام انواع جنگندهها؛
- طراحی سامانه هوشمند رادارگریز و کنترل پهپاد «پرواز پرستو» برای رهگیری، شناسایی اهداف و اصابت به سامانههای موشکی؛
- ساخت اژدر پیشرفته «والفجر» با قدرت انهدام بالادریاییها و شناورهای دریایی؛
- ساخت هواپیماهای «تدافعی» ایران با قابلیتهای الکترونیکی، عملیاتی و امدادی؛
- طراحی سیستم «ثامن» برای شناسایی و امکان فرار در برابر اهداف بدون دخالت نیروی انسانی در پدافند هوایی؛
- ساخت نسل جدید «لباسهای محافظ» در برابر تهدیدات شیمیایی و بیولوژیکی؛
- طراحی پهپاد جدید «صاعقه» بر اساس پهپاد RQ170 آمریکا؛
- و دهها دستاورد دیگر محصول تلاش دانشمندان و متخصصان کشور در وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و سپاه.
۶. عرصه خدماترسانی
در سال ۱۳۵۷ مجموع راههای اصلی و فرعی کشور، حدود ۳۶ هزار کیلومتر بود؛ در حالیکه در پایان سال ۱۳۹۰ مجموع راههای اصلی و فرعی کشور، حدود ۱۹۳/۱۹۳ هزار کیلومتر بوده است. در شبکه ریلی کشور در حال حاضر ۶۵۰۰ کیلومتر شبکه اصلی و بیش از ۲۱۰۰ کیلومتر شبکه فرعی راه آهن وجود دارد و در واقع، سالانه ۶۰۰ کیلومتر راه آهن احداث شده است.
در زمینه «گازرسانی»، قبل از انقلاب اسلامی، تنها ۵ شهر از لولهکشی گاز بهرهمند بودند که این شهرها عمدتاً در مسیر خط لوله سراسری قرار داشتند؛ در حالیکه تنها در فاصله سالهای ۱۳۵۷ تا ۱۳۹۱ به رشد ۶۲ برابری نسبت به دوران گذشته، شعاع گاز طبیعی گسترش یافت. هماکنون نهتنها بیشتر شهرهای کشور از این امکان بهرهمندند، بلکه روستاییان نیز از این موهبت الهی استفاده میکنند و تعداد ۹۰ هزار انشعاب روستایی، به حدود ۳/۵ میلیون انشعاب رسیده و بیش از ۵۰ هزار روستا از امکان گاز بهرهمند شدهاند.
میزان «آب» تولیدی کشور در دوران حکومت پهلوی در سال ۱۳۵۷، به ۵/۶ میلیارد متر مکعب رسید؛ در حالیکه این مقدار در طول دو دهه جمهوری اسلامی، یعنی تا سال ۱۳۸۰ به ۸/۸۶ میلیارد متر مکعب رسید. طول شبکه آب کشور در سال ۱۳۵۷، به میزان ۲۵/۶ هزار کیلومتر بود؛ اما در سال ۱۳۹۰ در کل کشور ۹۰۰ هزار کیلومتر شبکه آبرسانی شهری و روستایی وجود داشته است. تعداد شهرهای تحت پوشش آب شهری، از ۳۸ شهر به ۳۳۳۳ شهر در حال حاضر افزایش یافته است. آبرسانی به روستاها، از ۹۲۵۵۷ روستا در سال ۱۳۸۷ به ۴۴۲۱۷ روستا در سال ۱۳۹۵ رسیده است.
در زمینه «برقرسانی» نیز باید گفت پیش از پیروزی انقلاب اسلامی و در اوایل فعالیت رژیم پهلوی، تنها ۳/۵ میلیون مشترک برق خانگی، تجاری، صنعتی و کشاورزی وجود داشت؛ در حالیکه این رقم در سال ۱۳۹۲ به ۳۰/۴ میلیون مشترک رسیده است.
سخن پایانی
انقلاب اسلامی ایران، بلوغ و آگاهی اقشار گوناگون مردم مؤمن و ستمدیده در برابر رژیمی مستبد برای احقاق حقوق، احکام، اندیشه و آرمانهای اسلامی بود. ماهیت اسلامیِ انقلاب، سبب گردید استکبار جهانی برای ماندن خود به براندازی آن همت گمارد؛ حمله نظامی، تحریم و اقدامات خرابکارانه سنگین در ابعاد علمی، دانشی، صنعتی، اجتمایی، پتروشیمی، صنایع هوایی و دریایی، از اولین اقدامات دشمن بود؛ ولی به خواست خداوند متعال همه آنها خنثی شد. جنگ تحمیلی هشتساله نیز بهعلاوه دادن سرمایههای هنگفت به دشمن و وارد آمدن خسارتهای سنگین به زیرساختهای دیرینه کشور و تحمیل هزینههای گزاف بر بودجه کشور منجر گردید، ولی هدف دیگر استکبار جهانی برای سد کردن راه انقلاب در مسیر خدمت به مردم و کشور بود.
علاوه بر این، ترورهای گسترده شخصیتهای سرشناس، متعهد و انقلابی که سرمایههای فکری و تقید نظام بهشمار میرفتند، مسیر انقلاب اسلامی را با سنگلاخهای دشوار مواجه ساخت. با وجود این، انقلاب اسلامی در مسیر حرکت پرشتاب خویش، موانع پیش رو را با متانت پشت سر گذاشته و برای احقاق حق، گامهای بلندی برداشته است. این در حالی است که جمعیت کشور بیش از دو برابر شده و درآمدهای نفتی که بهعنوان منبع اصلی درآمد کشور در فاصله سالهای ۱۳۵۷ تا ۱۳۵۹ بالغ بر ۲۰ میلیارد دلار بود، به دلیل کاهش تولید نفت از شش میلیون بشکه در روز به ۲/۵ میلیون بشکه، و تداوم کاهش قیمت آن در سالهای متوالی پس از انقلاب اسلامی، بهشدت کاهش یافته بود.
پینوشتها:
- صبحی صالح، نهجالبلاغه، حکمت ۱۵، ص ۳۱۹.
- روحالله خمینی، صحیفه امام، ج ۹، ص ۳۳۱.
- مرکز آمار ایران، سرشماری نفوس و مسکن ۱۳۹۰.
- پایگاه خبرگزاری ایسنا، تاریخ دسترسی: ۹۵ مرداد ۱۳۹۰، کد خبر: ۹۵۰۵۱۵۰۱۴۰، آدرس: www.isna.ir.
- یرواند ابراهیمیان، ایران بین دو انقلاب؛ از مشروطه تا انقلاب اسلامی، ص ۴۱۳.
- شبکه اطلاعرسانی دانا، تاریخ دسترسی: ۱۳۹۴/۰۹/۰۱، شناسه خبر: ۲۲۳۹۷۴، «مقایسه وضعیت علمی کشور در دوران پهلوی و پس از انقلاب»، آدرس: www.dana.ir.
- خبرگزاری مهر، تاریخ دسترسی: ۱۳۹۴/۰۹/۲۲، شناسه خبر: ۲۳۱۴۲۷۱، آدرس: www.mehrnews.com.
- همان.
- خبرگزاری فارس، اداره کل صوت و تصویر (چند رسانهای)، آدرس: www.farsnews.com.
- پایگاه تحلیلی و خبری جریانشناسی، سالنامه پیشرفت و دستاوردهای هستهای ایران، آدرس: www.didban.ir.
- شبکه اطلاعرسانی دانا، تاریخ دسترسی: ۱۳۹۰/۰۹/۰۱، شناسه خبر: ۹۵۲۷۳۷۰، «مقایسه وضعیت بهداشت و درمان قبل و بعد از انقلاب اسلامی»، آدرس: www.dana.ir.
- خبرگزاری مهر، تاریخ دسترسی: ۱۳۹۱/۰۲/۲۷، شناسه خبر: ۴۱۱۵۱۹۵، آدرس: www.mehrnews.com.
- باشگاه خبرنگاران جوان، گروه علمی پزشکی، مصاحبه با دکتر احمد دلیری، معاون سازمان نظام پزشکی کشور، آدرس: www.yjc.ir.
- یرواند ابراهیمیان، ایران بین دو انقلاب؛ از مشروطه تا انقلاب اسلامی، ص ۴۱۲.
- روزنامه جمهوری اسلامی، ۱۳۹۱/۰۴/۰۹، ص ۹۲.
- همان.
- خبرگزاری فارس، تاریخ دسترسی: ۱۳۹۲/۰۱/۲۴، بخش چند رسانه، آمار نشریات دارای مجوز و در حال انتشار در کشور، آدرس: www.farsnews.ir.
- یرواند ابراهیمیان، ایران بین دو انقلاب؛ از مشروطه تا انقلاب اسلامی، ص ۳۵۴.
- قانون اساسی جمهوری اسلامی، اصل سوم.
- خبرگزاری تابناک، تاریخ دسترسی: ۱۳۹۰/۰۹/۰۷، کد خبر: ۱۱۴۱۰۳، آدرس: www.tabnak.ir.
- یرواند ابراهیمیان، ایران بین دو انقلاب؛ از مشروطه تا انقلاب اسلامی، ص ۳۹۹.
- مؤسسه فرهنگی قدر ولایت، کرانههای نور؛ بررسی ۷۷۲ دستاورد انقلاب اسلامی ایران، ج ۲، ص ۹۱۱.
- پایگاه اینترنتی ایبنا؛ امنیت اطلاعات بینالملل، تاریخ دسترسی: ۱۳۹۱/۰۹/۰۱، آدرس: www.ibfon.org؛ خبرگزاری ایسنا، تاریخ دسترسی: ۱۳۹۱/۰۹/۲۱، «آمار مقایسهای واردات و صادرات در دولتهای دهم و یازدهم»، آدرس: www.isna.ir.
- یرواند ابراهیمیان، ایران بین دو انقلاب؛ از مشروطه تا انقلاب اسلامی، ص ۳۹۵.
- معاونت فرهنگی ستاد مشترک سپاه، ۹۳ دستاورد انقلاب اسلامی، ص ۲۱۹.
- همان، ص ۲۷۳ و ۲۷۱.
- سوره انفال، آیه ۶۰.
- فرد هالیدی، دیکتاتوری و توسعه سرمایهداری در ایران، ترجمه فضلالله نیکآیین، ص ۹۵۴ و ۹۵۳.
- خبرگزاری صدا و سیما، تاریخ دسترسی: ۱۳۹۰/۰۹/۰۳، کد خبر: ۹۳۱۵۱۴۹، آدرس: www.iribnews.ir.
- باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ دسترسی: ۱۳۹۳/۰۹/۲۲، «مقایسه رشد اقتصادی قبل و بعد از انقلاب»، آدرس: www.yjc.ir.
- یرواند ابراهیمیان، ایران بین دو انقلاب؛ از مشروطه تا انقلاب اسلامی، ص ۴۱۵.
