چکیده
حقیقت حکم شرعی، مرحلهای از حکم است که موضوع حکم عقل به وجوب اطاعت قرار میگیرد، و اصولیان در تعیین آن اختلاف دارند. همین امر سبب پیدایش آرای گوناگون در مسائل مختلف علم اصول شده است. از میان اصولیان متأخر، شهید صدر اهتمام ویژهای به این موضوع دارد. با بررسی آرای ایشان میتوان در مجموع، پنج تعبیر دربارۀ حقیقت حکم شرعی یافت. نوشتار حاضر بعد از تقسیم حکم شرعی به تکلیفی-وضعی، و واقعی-ظاهری، تلاش میکند دیدگاه شهید صدر را دربارۀ مراحل حکم تکلیفی واقعی و حقیقت آن بررسی کند. به نظر، دیدگاه نهایی ایشان دربارۀ حقیقت حکم، حب و بغض شأنی است که نوعی ترقی در مبنای اول ایشان، یعنی حب و بغض فعلی است. ولی مقتضای مبنای شهید در طلب و اراده این است که حقیقت حکم مانند وجوب، اعمال سلطنت و تعلق غرض لزومی مولا به عمل بنده است؛ اگرچه آن عمل، مبغوض مولا باشد.
کلیدواژهها
حقیقت حکم، روح حکم، ارادۀ تشریعی، اعتبار، ملاک
