یکی از مباحث جدید که ظرفیت شایانی برای کاربست در حیطة علوم گوناگون و از جمله دانش فقه دارد پدیدة هوش مصنوعی است. چه اینکه هوش مصنوعی به دلیل ظرفیت‌های جدیدی که در تحلیل و کنترل رفتار انسان ایجاد کرده و تأثیر شگرفی که بر زیست فردی و اجتماعی آدمیان دارد سبب شده پرسش‌های جدیدی دربارة ارتباط این پدیده با اهداف شارع مقدس ایجاد شود. بنابراین، با وجود جدید بودن موضوع از حیث نظری، لزوم شناخت پدیدة هوش مصنوعی و نیز تشریح نحوة ارتباط آن با علوم انسانی و اسلامی از اهمیت شایانی برخوردار است. جستار حاضر، با عنایت به اهمیت بحث، در پژوهشی مسئلهمحور و با اتخاذ شیوة توصیفی‌ـ تحلیلی، گونههای تعامل پدیدة یادشده را با یکی از زیرشاخههای مهم علوم دینی (دانش فقه یا حقوق اسلامی) مورد مطالعه قرار داده و با ارائة شواهد گوناگون چنین نتیجه گرفته است که فقه میتواند دستکم در سه حوزه از دادههای هوش مصنوعی بهره گیرد: ۱. در باب موضوعشناسی مسائل فقهی؛ ۲. در باب تطبیق احکام فقهی با آموزههای اخلاقی؛ ۳. در باب شناخت لوازم و اقتضائات مسائل نوین و مستحدثه.
کلیدواژه‌ها
اخلاق؛ فقه؛ مسائل مستحدثه؛ موضوع شناسی؛ هوش مصنوعی
