شخصيت معاويه به عنوان يكي از خلفـاي مسـلمانان در منـابع تـاريخي داراي دو وجـه متفاوت است. در وجهي او حاكمي بـا تـدبير اسـت كـه مردمـان بـه اختيـار پـذيرفتار و فرمانبردار اويند و در وجه ديگر پادشاهي تجمل گراست كه با بي تدبيري خود مردمـان را به هلاكت كشانده است. بنابراين اين سوال پيش ميآيد كه شخصـيت واقعـي او در مقـام يك حاكم به چه شكل بوده است. براي دستيابي به پاسخ اين سوال گزارشـهاي تـاريخي منابع اوليه با يكديگر مقايسه شده كه با بررسي آنها ميتوان چنين استنباط كرد كه معاويـه فردي حيله گر بوده كه مردمان را با فريبكاري به اطاعت كوركورانه خود كشانده و آنـان را از سعادت و اصلاح دور كرده است. بويژه كه با مقايسه عملكرد وي با شروط مديريتي ـ كه از نهج البلاغه گرفته شده است ـ ميتوان به اين نتيجه رسيد كه او هيچ يك از شـروط لازم براي مديريت را نداشته و در واقع شايسته حكومت بر مردم نبوده است.
