چکیده
خطبه حضرت زهرا(س) پس از رحلت پیامبر خدا(ص) که در مسجد بیان شده و به نام خطبه فدکیه مشهور گشته، یکی از معتبرتر ین نصوص دینی و در عین حال، یکی از مهمتر ین اسناد باقیمانده از تار یخ صدر اسلام است که به خوبی اوضاع جامعه اسالمی در آن شرا یط را به تصو یر می کشد. حضرت زهرا(س)، به عنوان فردی مطلع از معارف حق حقیقی دین اسلام و آگاه به مسائتل زمان خود در این خطبه به آسیب شناسی جامعه پرداخته و ضمن برشمردن مشکلات و ریشه یابی آنها راهکارهای خروج از وضعیت نامطلوب را بیان می کنند ولیکن متاسفانه این مباحث تاریخی و مورد نیاز جوامع اسلامی به علت طرح بحث از مسئله فدک در انتهای خطبه تحت تاثیر آن قرار گرفته و این پیش فرض برای اکثریت ایجاد شده است که گویا دغدغه آن حضرت (س) صرفا باز پسگیری میراث پدری بوده و به همین دلیل به حاکم وقت جامعه اسلامی اعتراض نموده است. در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل محتوا و تکنیک تحلیل مقوله ای تلاش گردیده با شناسایی دقیق موضوعات اصلی و فرعی خطبه، مقوله های مهم مطرح شده در متن را کشف کرده و ساختار هندسی محتوای خطبه را ترسیم کنیم. نتایج تحقیق نشان می دهد که اصلی ترین مقوله های این خطبه، آسیب شناسی جامعه اسلامی و بیان راهکارهای خروج از آن می باشد و تنها بخش اندکی از خطبه که در واقع پاسخ اجباری به سوال ابوبکر بوده به موضوع فدک و اثبات حق ارث فرزندان انبیاء اختصاص دارد. ره آورد استفاده از روش تحلیل محتوای مقوله ای در این پژوهش ترسیم دقیق محتوای خطبه به همراه تشریح ابعاد مختلف هر بخش به منظور فهم دقیق و کامل نصوص دینی است.
کلید واژه ها: آسیب شناسی جامعه اسلامیل، تحلیل محتوی مقوله ای، حضرت زهرا (س)، خطبه فدکیه، ساختار هندسی.
