چکیده
تعارض منافع، وضعیتی است که فرد در آن منافع شخصیِ خود را با منافعی که مسئول آنهاست در تعارض میبیند؛ این موقعیتها در حوزههای مختلفِ روابط حقوقی وجود دارد و عدم‌مدیریت آنها سبب بروز تالی فاسدهایی خواهد شد؛ ازین‌رو حاکم موظف به شناسایی این موقعیتهاست و برای مدیریت آنها و در راستای پرهیز از مفاسد یا جبران آنها باید مقررهگذاری کند. اکنون سؤال این است که مبانی فقهی حل مسئله تعارض منافع و لزوم مدیریت آن چیست؟ قواعد فقهی متعددی به‌عنوان مبنا و مستند دخالت و مقررهگذاری حاکم در زمینهٔ مدیریت تعارض منافع وجود دارد که عبارت‌اند از: وجوب دفع ضرر محتمل، تقدم اهم بر مهم، اولویت دفع مفسده بر جلب منفعت، کارکرد شرعی حسبه و وجوب دفع منکر. باتوجه‌به اینکه موقعیتهای تعارض منافع، از بسترهای مهم فساد به شمار میرود، سه قاعدهٔ نخست، مستندات محکمی برای دخالت و مقررهگذاری در زمینهٔ پیشگیری از این موقعیتها و نیز لزوم خروج از آنهاست. قاعدهٔ حسبه و نیز وجوب دفع منکر نیز از منظر پیشگیری (دفع) و ازبین‌بردن (رفع) زمینهٔ ارتکاب منکر که همان موقعیتهای تعارض منافع‌اند، درخورِ استفاده است.
کلیدواژه‌ها
- تعارض منافع، مدیریت حقوقی، اهم و مهم، ضرر محتمل، حسبه
