اهتمام فقه اسلامی به نجات و درمان جان انسانها بر کسی پوشیده نیست اما میزان اهتمام فقه به نجات و درمان حیوانات و جواز صرف بیتالمال در این خصوص، محل تأمل و پرسش است. این تحقیق به روش توصیفی ـ تحلیلی و به اتکای مصادر فقه و مراجعه به مدارک مکتوب، با استناد به ادلۀ معتبر و شواهد فقهی از دیدگاه فریقین به بررسی نجات جانِ حیوان، قلمروی نجات و صرف بیتالمال در حفظ، درمان و نجات حیوانات، پرداخته است. بررسیها نشان داد که نجات جانِ حیوان محترم، واجب است. قدرمتیقن در قلمروی نجات حیوانات، شامل حیوانات اهلی دارای ارزش مالی و در اختیار انسان است. در دوره حاضر عدم نجات اغلب حیوانات وحشی به خاطر استفاده در امور علمی و تحقیقاتی یا حفظ حیاتوحش طبیعی یا منافع مقصوده محلَّله دیگر، تضییع مال محسوب میشود و حتی نجاست حیوانات غیرمحترم نیز مانع از نجات نمیشود. همچنین حفظ حیوانات در معرض انقراض، واجب و ذبح آنها حتی برای خوردن،حرام است. تشکیل نهادهای حفاظت از حیوانات و خدمات درمانی برای حیوانات، مقابله با حیوان آزاری، آموزش و نگهداری از حیوانات امدادی و… از مصارف جایز بیتالمال است بلکه در مواردی باید از آن هزینه شود.
