پرسش:
روایتی هست مبنی بر این که اگر فرد گناهکاری در این دنیا حد (شلاق، اعدام) بر او جاری شد، دیگر در آن دنیا به خاطر آن گناه دنیوی‌اش، عقوبت نمی‌شود. اما آیه‌ای هم هست که می‌فرماید اگر کسی، شخصی را عامدانه بکشد، سزایش خلود در عذاب یا جهنم هست. آیا در این حدیث و آیه تناقضی هست یا خیر؟
پاسخ:
برخی همیشه به دنبال این هستند که در آیات تناقض پیدا کنند و یا بین آیات و احادیث تناقض پیدا کنند، تا هر دو را تسخیف کنند! اما شما مطمئن باشید که بین آیات الهی و یا آیات با احادیث معتبر، هیچ تناقضی وجود ندارد.
«إِنَّ الَّذِينَ يَكْفُرُونَ بِاللَّهِ وَرُسُلِهِ وَيُرِيدُونَ أَنْ يُفَرِّقُوا بَيْنَ اللَّهِ وَرُسُلِهِ وَيَقُولُونَ نُؤْمِنُ بِبَعْضٍ وَنَكْفُرُ بِبَعْضٍ وَيُرِيدُونَ أَنْ يَتَّخِذُوا بَيْنَ ذَلِكَ سَبِيلًا» (النساء، 150)
ترجمه: كسانى كه خدا و پيامبرانِ او را انكار مى‌كنند، و مى‌خواهند ميان خدا و پيامبرانش تبعيض قائل شوند (فاصله ایجاد کنند)، و مى‌گويند: «به بعضى ايمان مى آوريم، و بعضى را انكار مى‌كنيم» و مى‌خواهند در ميان اين دو، راهى براى خود انتخاب كنند.
- -زود برای هر تفاوتی که به نظر می‌رسد، واژه‌ی “تناقض” را به کار نبریم. آیا اگر بگوییم: «شب هوا تاریک است و صبح روشن است، تناقض دارند»؟ خیر. تناقض وقتی صدق دارد که دو حالت ضد و نقیض، در یک چیز و در یک زمان جمع شوند، مثلاً بگویید: «این درخت در حالی که هست، نیست»، اما اگر بگویید: «این شخص تا لحظه‌ای پیش حیات دنیوی داشت و اکنون مُرد» که تناقض نیست.
پس این که در روایتی چیزی گفته شده باشد و در آیه قرآن چیز دیگری گفته باشد، اول باید دید که آیا اصلاً چنین روایتی وجود دارد یا خیر؟ و اگر وجود دارد معتبر هست یا خیر؟ سپس باید دید که آیا عیناً درباره‌ی یک موضوع می‌باشند، یا هر کدام به جنبه‌ای اشاره دارند؟
- -حال در کدام حدیث یا روایت چنین تصریح شده که اگر کسی بابت جرمی در دنیا مجازات شده باشد، در آخرت بخشوده خواهد بود و دیگر درباره‌ی آن جرم پاسخگو نخواهد بود و به عذاب الهی مجازات نمی‌شود؟!
- -فرض کنید که فاسد، مفسد و یا مجرمی را دستگیر کردند و او را مجازات نیز نمودند، به زندان انداختند و یا حتی اعدام کردند، آیا اگر پشیمان نشده باشد، استغفار و توبه نکرده باشد، مورد عفو و مغفرت قرار می‌گیرد؟!
- -ممکن است مجرمی در این دنیا، با مجازات یا حتی بدون هیچ مجازاتی، از کرده‌اش پشیمان شود، استغفاری (طلب بخشش و پوششی) صادقانه و توبه‌ای (بازگشتی) حقیقی بنماید، پس نه تنها بخشوده می‌شود، بلکه با مراتب والایی از رشد و جایگاه ارزشمندی می‌رسد، مانند: “حُر، رحمة الله علیه”. و ممکن است مجرمی را به اشدّ مجازات برسانند، اما نه پشیمان شده باشد، نه استغفار کند و نه توبه (بازگشتی) بنماید مانند فرعونیان. آیا کم بوده و هستند زندانیانی که در زندان نیز پشیمان نشده و هم چنان به فساد مشغولند و با توجه به تجربیات حاصله در زندان، نقشه‌های مجرمانه‌تری برای پس از آزادی می‌کشند و پس از آزادی نیز جرم‌های سنگین‌تری انجام می‌دهند.
- -بله، مکافات‌های دنیوی، شاید سبب تخفیفی در عذاب اخروی شود، اما الزاماً و برای همگان چنین نیست، چنان که در قرآن کریم، مکرر تصریح نموده است که «این تازه عذاب دنیای آنها بود، و البته عذاب آخرت‌شان شدیدتر است»، و تصریح شده که حتی عذاب الهی در دنیا، سبب بخشودگی در آخرت نمی‌گردد؛ و یقیناً احادیث، هیچ گاه خلاف آیات را بیان نمیدارند:
«فَأَرْسَلْنَا عَلَيْهِمْ رِيحًا صَرْصَرًا فِي أَيَّامٍ نَحِسَاتٍ لِنُذِيقَهُمْ عَذَابَ الْخِزْيِ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَلَعَذَابُ الْآخِرَةِ أَخْزَى وَهُمْ لَا يُنْصَرُونَ» (فصلت، 16)
ترجمه: سرانجام تندبادى شديد و هول انگيز و سرد و سخت در روزهايى شوم و پرغبار بر آنها (قو عاد) فرستاديم تا عذاب خواركننده را در زندگى دنيا به آنها بچشانيم؛ و عذاب آخرت از آن هم خواركننده‌تر است، و (از هيچ طرف) يارى نمى‌شوند!
احادیث:
احادیثی که در این زمینه وارد شده، همه درباره‌ی زنان و مردان مؤمن می‌باشد؛ وگرنه کافر، مشرک و منافق، قبل از مکافات عمل، به خاطر همان کفر، شرک و نفاق وارد جهنم می‌گردد و البته عذاب اعمال مجرمانه، جداگانه است؛ چنان که مؤمن به خاطر ایمانش وارد بهشت جاودان می‌گردد و البته پاداش اعمال خوبش جداگانه است.
خداوند متعال، بندگان مؤمنش را دوست دارد و مشتاق وارد نمودن آنها به بهشتش می‌باشد، لذا نه تنها استغفار، توبه، نیکی به پدر و مادر، نماز اول وقت، دعا و سایر عبادات فردی و اجتماعی و یا احیاناً مجازات‌های دنیوی را سبب بخشش گناهانشان قرار می‌دهد، بلکه کمترین زحمت، ناراحتی، بیماری، غم و غصه‌ی آنان را نیز جزای گناهانشان محسوب می‌نماید.
همین قدر که مؤمن در ماه مبارک رمضان، کمی از گرسنگی یا تشنگی اذیت می‌شود، نه تنها ثواب می‌دهد، بلکه می‌گوید: این اذیت، پاک کننده‌ی گناهان تو بود – همین قدر که برای صله‌ی ارحام، زحمتی می‌کشد، به راهی می‌رود، خسته می‌شود و …، می‌فرماید: این پاک کننده‌ی گناهان تو شد. آری، حساب و کتاب آنجا خیلی دقیق است، و البته او با بندگان مؤمنش، بر اساس فضل، جود، کرم، لطف و رحمتش رفتار می‌نماید.
- -پیامبر اکرم صلوات الله علیه و آله فرمودند:
«لا یَزالُ البَلاءُ فی المؤمِنِ والمؤمِنَةِ فی جَسَدِهِ ومالِهِ وَوَلدِهِ حَتّى یَلقَى اللّه َ وَما علَیهِ مِن خَطیئَةٍ» (بحار الأنوار : 67/236/54)
ترجمه: زن و مرد مؤمن پيوسته در جان و مال و فرزندش گرفتار بلا مى‌شود تا آن كه بدون گناه خدا را ديدار كند.
- -حضرت امام رضا علیه السلام فرمودند:
«اَلْمَرَضُ لِلْمُؤْمِنِ تَطْهِیرٌ وَ رَحْمَةٌ وَ لِلْكَافِرِ تَعْذِیبٌ وَ لَعْنَةٌ وَ إِنَّ اَلْمَرَضَ لاَ یَزَالُ بِالْمُؤْمِنِ حَتَّى لاَ یَكُونَ عَلَیْهِ ذَنْبٌ» (ثواب الأعمال و عقاب الأعمال،جلد۱،صفحه۱۹۳)
ترجمه: بيمارى براى مؤمن پاك شدن و رحمت، و براى كافر عذاب و لعنت است. همانا بيمارى از مؤمن زدوده نشود تا آنگاه كه همه‌ی گناهانش پاك شود و گناهى بر او باقى نماند.
- ●●-اگر دقت شود، در تمامی این احادیث، بر “مؤمن و مؤمنه” تأکید شده است؛ لذا گرفتاری، بیماری، مشکلات، عذاب‌های دنیوی [جنگ، فقر، تحریم و …] و حتی مجازات‌های دنیوی، فقط برای مؤمنان سبب پاکی از گناهان می‌گردد، نه برای کافران، مشرکان، منافقان، ظالمان و مجرمانی که معرفت، ایمان، استغفار و توبه نداشته‌اند.
