پرسش:
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمود: «مَن صَلّی عَلَیکِ غَفَرَ اللهُ لَهُ وَ اَلحَقَهُ بیحَیثُ کُنْتُ مِنَ الْجَنَّهِ؛ ای فاطمه! هر که بر تو صلوات فرستد؛ خدای متعال همه گناهان او را، بدون استثناء، میبخشد و هر جا که من در بهشت باشم؛ خدا او را در بهشت به من ملحق میکند.» (بحارالانوار، جلد ۴۳، ص۵۵) اینجا سؤالی پیش میاد، اینکه ما بریم گناه کنیم و بعد صلوات بفرستیم بر حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) همه گناهانمون بخشیده میشه؟
پاسخ:
برای اینکه فهم صحیحی از کلام معصومین (علیهم السلام) داشته باشیم، لازم است تمام آیات و روایات را به عنوان یک مجموعه در نظر بگیریم. در این صورت بعضی از آیات و روایات، بعضی دیگر را تفسیر میکند. چند دسته آیات و روایات در ارتباط با سؤال مذکور را مورد بررسی قرار میدهیم:
دسته اول. تمام اعمال انسان محاسبه میشود و آن اعمال را به صورت کامل دریافت میکند: «مَنْ یَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّهٍ شَرًّا یرَهُ؛ هر کس هموزن ذرّهای کار بد کرده آن را میبیند»(۱)
دسته دوم. آنچه بر بخشیده شدن گناهان به صورت مطلق دلالت دارد؛ مانند «إِنَّ اللَّهَ یغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعًا؛ خداوند همه گناهان را میبخشد»(۲) درباره محبت داشتن به اهل بیت (علیهم السلام) و اظهار آن از راههای مختلف (مانند صلوات فرستادن، اشک بر مصائب، زیارت) نیز آثار ویژهای در روایات بیان شده است؛ مانند بخشیده شدن تمام گناهان.
دسته سوم. آنچه بخشش گناهان را به داشتن شرایطی محدود کرده است. در واقع چگونگی جمع میان دسته اول و دوم را بیان نموده است؛ مانند: «إِنَّ اللَّهَ لَا یغْفِرُ أَنْ یشْرَکَ بِهِ وَیغْفِرُ مَا دُونَ ذَلِکَ لِمَنْ یشَاءُ؛ خداوند (هرگز) شرک را نمیبخشد! و پایینتر از آن را برای هر کس (بخواهد و شایسته بداند) میبخشد»(۳) بر اساس آن، خداوند شرک را نمیبخشد و گناهان دیگر را نیز در صورتی که شایسته بداند، میبخشد؛ یعنی اگر آن شخص شرایط بخشیده شدن را داشته باشد که از شرایط آن توبه است.(۴) توبه هم به معنای پشیمانی از گناه و قصد ترک همیشگی آن گناه است.
بنابراین، روایتی که در سؤال بیان شده اینچنین تبیین میشود: کسی که بر حضرت زهرا (سلام الله علیها) صلوات بفرستد؛ یعنی با اهل بیت (علیهم السلام) ارتباط برقرار کند، به خاطر پیوند محکم با اهل بیت (علیهم السلام) اقتضای اولیه این را دارد که مورد شفاعت قرار گیرد و گناهان او بخشیده شود؛ اما او باید این صلاحیت و شایستگی را در خودش حفظ کرده و گناهانی که انجام داده را جبران کند. چرا که شفاعت و آمرزش با شرایطی به او تعلّق میگیرد؛ همانگونه که در آیه فرمود، با انجام توبه حقیقی که قصد بازگشت به گناه را ندارد، آمرزیده میشود.
برخی گناهان مانند ستم کردن و سبک شمردن نماز(دقت کنید: سبک شمردن نماز) نیز شایستگی شفاعت را از انسان سلب میکند.(۵)
پینوشتها:
(۱) زلزال، ۸.
(۲) زمر، ۵۳.
(۳) نساء، ۴۸.
(۴) طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان، ج۴، ص۳۸۰.
(۵)کلینی، محمد، کافی، ج۳، ص۲۷۰.
