حضرت عباس(ع) در روز عاشورا، قبل از حضرت سیدالشهداء به شهادت رسیدند، نه در روز تاسوعا. امروزه رسم است که روز تاسوعا را به حضرت ابوالفضل اختصاص می‌دهند، و مصیبت خوانی ها درباره آن حضرت است، همان طور که هشتم محرم درباره حضرت علی‌اکبر است که این امری دیگر است. تنها یک قرارداد نانوشته بین اهل عزا است، که به عادات و سابقه بازمی گردد، و معنای دیگری ندارد.
وقایع تاسوعای سال ۶۱ هجری
روز نهم ماه محرم الحرام سال ۶۱ هجری که معروف به تاسوعا است، آخرین روزی بود که امام حسین (ع) و یارانش شبانگاه آن را درک کرده بودند و این روز به شب عاشورا پیوند خورد. بدین جهت در نزد مسلمانان و محبان اهل بیت (ع) از اهمیت بالایی برخوردار است. در این روز مهم، چند رویداد سرنوشت ساز در سرزمین کربلا واقع گردید که به آن ها اشاره می کنیم:
در این روز لشکر مجهزی به دستور ابن زیاد از کوفه وارد کربلا شد، و شمر نامه ابن زیاد را آورد. (۴)
در این روز شمر ملعون برای حضرت عباس (ع) و برادرانش امان نامه آورد. (۵) آن لعین خود را نزدیک خیام با جلالت حضرت اباعبدالله الحسین (ع) رسانید و بانگ برآورد: «أین بنو اختنا»؛ پسران خواهر ما کجایند؟ ولی آن بزرگواران جواب ندادند. امام حسین (ع) فرمودند: جواب او را بدهید اگر چه فاسق است.
حضرت عباس (ع) در جواب فرمودند: چه می گویی؟ شمر گفت: من از جانب امیر برای شما امان نامه آورده ام. شما خود را به خاطر حسین (ع) به کشتن ندهید.
حضرت عباس (ع) با صدای بلند فرمود: “لعنت خدا بر تو و امیر تو (و برامان تو) باد. ما را امان میدهید در حالیکه پسر رسول خدا را امان نباشد!؟ “(۶)
امام صادق (ع) فرمودند: تاسوعا روزی بود که حسین (ع) و اصحابش را در کربلا محاصره کردند و سپاه شام بر قتل آن حضرت اجتماع نمودند، و پسر مرجانه و عمر سعد به خاطر کثرت سپاه ولشکری که برای آنها جمع شده بود خوشحال شدند، و آن حضرت و اصحابش را ضعیف شمردند و یقین کردند که یاوری از برای او نخواهد آمد و اهل عراق حضرتش را مدد نخواهند نمود. (۷)
وقتی عمر سعد لشکر را آماده جنگ با امام (ع) نمود و معلوم شد که قصد جنگ دارد، حضرت به برادرش عباس (ع) فرمود : نزد دشمنان برو و به آنها بگو امشب را به ما مهلت بدهند چرا که : «و هو یعلم انی احب الصلاه له و تلاوه کتابه» (خداوند می داند و گواه است که من و نماز و تلاوت قرآن را دوست دارم).
پس حضرت عباس(ع) نزد سپاهیان دشمن بازگشت و ازآنها شب عاشورا را برای نماز وعبادت مهلت خواست عمربن سعد درموافقت با این درخواست مردد بود وسرانجام ازلشکریان خود پرسید که: “چه باید کرد؟ ”
عمروبن حجاج گفت:” سبحان الله اگر اهل دیلم (کنایه ازمردم بیگانه) و کفار از تو چنین تقاضائی میکردند سزاوار بود که با آنها موافقت کنی. ”
قیس بن اشعث گفت: “درخواست آنها را اجابت کن به جان خودم سوگند که آنها صبح فردا با تو خواهند جنگید. ”
ابن سعد گفت:”بخدا سوگند که اگربدانم چنین کنند هرگز با درخواست آنها موافقت نکنم. “(۸)
و عاقبت فرستاده ابن سعد به نزد حضرت عباس بن علی (ع) آمد و گفت:
“ما به شما تا فردا مهلت میدهیم اگرتسلیم شدید شما را به نزد عبیدالله بن زیاد خواهیم فرستاد واگر سرباز زدید، دست ازشما برنخواهیم داشت. “(۹)
در عصر این روز امام حسین (ع) در جمع یاران خطبه ای قرائت فرمودند، و اصحاب اعلام وفاداری نمودند. (۱۰)
منابع:
۱. نفس المهموم، شیخ عباس قمی، مکتبه بصیرتی، ۱۴۰۵ ق، ص ۳۳۲.
۲.اعیان الشیعه، سید محسن امین، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، ۱۴۰۶ ق، ج ۷، ص ۴۲۹.
۳. خصائص العباسیه، محمد ابراهیم کلباسی، مؤسسه انتشارات خامه، ۱۴۰۸ ق، صص ۱۱۹ و ۱۲۰.
۴. اعلام الوری، ج۱، ص۴۵۵؛ فیض العلام، ص۱۴۶.
۵.همان؛ بحار الانوار، ج۴۴، ص۳۶۱.
۶.از مدینه تا مدینه، صص۳۸۱_۳۸۲.
۷.کافی، ج۴، ص ۱۷۴.
۸.مقتل الحسین مقرم، ص ۲۱۲.
۹.الارشاد مفید، ج۲، ص۹۱.
۱۰.مناقب ابن شهر آشوب، ج۴، ص۱۰۷.
