این دعا برای عموم مؤمنین بوده و اختصاصی به مردان ندارد؛ «شیبه» در لغت به معنای موی سفید است که کنایه از پیری و ناتوانی است، البته به «مو» به طور مطلق هم گفته می‌شود.(۱) بنابراین تعبیر «حَرِّمْ شَیْبَتی عَلَی النّار» می‌تواند در وهله اول ناظر به پیری و ناتوانی باشد به این معنا که خدایا ناتوانی من در برابر آتش دوزخ را بنگر و آتش دوزخ را بر این ناتوان حرام گردان، و نیز می‌تواند به معنای مطلق مو باشد که خداوندا موهای من را از آتش دوزخ دور نگه بدار.
در هر صورت طبق هر دو تحلیل گرفتن مو در دست اختصاصی به ریش ندارد تا مختص آقایان باشد و خانم‌ها می‌توانند به جای ریش و محاسن، درصورت امکان بخشی از موهای خود را بگیرند. علاوه بر اینکه گرفتن مو در هنگام خواندن این دعا، همچون اصل خواندن این دعا مستحب است، بنابراین چه خانم‌ها و چه کسانی که اصلا مو ندارند هم می‌توانند بدون اینکه محاسن یا موی خود را در دست بگیرند این دعا را بخوانند.
آیت الله جوادی آملی معتقد است، امام صادق(ع) دست را بر چانه گذاشت نه بر ریش؛ زیرا انسان وقتی مضطر می‌شود دست به چانه می‌گذارد؛ بنابراین این دعا را زن‌ها و جوان‌ها هم می‌توانند بخوانند. به گفته وی در تعبیرات عرفی نیز، هنگام عذرخواهی دست را بر چانه می‌گذارند.(۲) به گفته برخی دیگر، کاری که در کنار خواندن دعا از امام صادق(ع) گزارش شده، گزارش راوی از حال امام بوده و دستوری در متن دعا نیست؛ بنابراین انجام آن لزومی ندارد.(۳)
پی نوشت‌ها:
۱. ابن منظور، لسان العرب، ج۱، ص۵۱۲.
۲. جوادی، [https://www.eshia.ir/feqh/archive/text/javadi/feqh/89/900311/صادقیه درس خارج فقه مبحث بیع، ۱۱ خرداد ۱۳۹۰ش]، مدرسه فقاهت.
۳. پیشگر، «گونه‌ها، اعتبار و ساختار دعای یا من ارجوه»، ص۷۰.
