پرسش:
آیا فرزند و همسر فرزند انسان نیز به حكم آیه (و قولوا للناس حسنا) جزیی از كلمه ناس تلقی میشوند و احتراز از غیبت و ظن و گمان در خصوص آنان نیز واجب است و یا در صورت دلسوزی، پدر و مادر میتوانند در خصوص ایشان غیبت یا ظن و گمان داشته باشند؟
پاسخ:
این دستور قرآن عمومی است و هیچ آیه و روایتی نداریم که غیبت زن و فرزند را استثنا کرده و مجاز شمرده باشد. از لحاظ فقهی و اصولی این خطاب و آیه سخن گفتن نیکو را با همه مردم (ناس) لازم شمرده و غیبت را به طور عام و مطلق جز در موارد استثنایی و محدود که در جای خود ذکر شده و دلیل خاص دارد (که در آن موارد انگیزه و اثر مثبت هست)منع کرده و تا زمانی که دلیل بر استثنای موارد دیگر نداشته باشیم، منع بر عمومیت خود باقی و موارد ممنوع میباشند و تا به حال دلیلی بر استثنای زن و فرزند ارائه نشده است. ما نباید عیب پنهان هیچ مؤمنی را نزد دیگران آشکار کرده و او را تحقیر و بیآبرو سازیم؛ همچنین باید به همه انسانهای مؤمن تا ممکن است خوش گمان باشیم و کار آنان را بر وجه صحیح حمل کنیم و در این وظیفه فرقی نیست که طرف مقابل همسر، فرزند ما یا دیگری باشد.
وقتی کسی دلسوز دیگری است در حفظ آبروی او تلاش بیشتر دارد و تذکر عیب فرد به خود فرد در تنهایی برای اصلاح او، اصلا غیبت نیست تا بگوییم این غیبت نسبت به فرزندان جایز است. چنین تذکری نسبت به همه لازم است و اختصاص به زن و فرزند ندارد و ناشی از دلسوزی و تعهد ایمانی است و کرامت و شخصیت فرد هم لکهدار نمیشود.
غیبت، افشای عیب پنهانی فرد نزد دیگران برای بیآبرو کردن و تحقیر نمودن اوست نه تذکر به فرد در تنهایی و دور از چشم دیگران و یا در صورت لزوم نزد دیگران تا اصلاح شود. تذکر دلسوزانه و دور از چشم دیگران و در صورت لزوم جلوی چشم دیگران، نسبت به همه افراد پسندیده و مصداق امر به معروف و نهی از منکر است.
