پرسش:
آیا ولایت غیر خدا در قرآن کریم به عنکبوت و لانه‌اش تشبیه شده است؟
پاسخ:
تعصب بی‌جا [در هر امری]، چشم را نابینا، گوش را ناشنوا و قلب را نافهم می‌گرداند.
این استناد و استدلال آن دوست سنّی، پیش از هر چیزی بیانگر آن است که نه تنها قرآن کریم را با دقت، تفکر و تعقل نخوانده است، بلکه معنای واژگان را نیز نمی‌داند! و بدتر آن که آیات قرآن مجید را در پشت سر قرار داده و دنبال رأی خود می‌کشاند و برای توجیه نظر نادرست خود، به آیات استناد می‌نماید!
معنی ولایت
ولایت را دوستی معنا کرده‌اند تا از پذیرش حقیقتش فرار کنند، هر چند که بسیاری، همان حدّ دوستی را نیز رعایت نکرده و نمی‌کنند!
ولایت، که در لغت به معنای «نزدیکی بدون فاصله» می‌باشد، در فرهنگ قرآنی و اسلامی به معنای «سرپرستی» آمده است، حال موضوع و مصداقش هر چه می‌خواهد باشد، از ولایت خداوند سبحان گرفته، تا ولایت پدر و مادر، یا والیان شهر و ..، یا حتی ولایت طاغوت!
عمومیت ولایت
در عالم هستی، هیچ انسانی وجود ندارد که هیچگونه ولایتی را نپذیرفته باشد و از ولایت‌پذیری گریزی نیست. لذا هر کسی که ولایت الله را نپذیرفته باشد، حتماً ولایت طاغوت‌های گوناگون را گردن نهاده است، حال خواه طاغوت نفس خودش باشد که طغیان کرده و یا طاغوت‌های متعدد بیرونی؛ چنان که فرمود:
«اللَّهُ وَلِيُّ الَّذِينَ آمَنُوا يُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ وَالَّذِينَ كَفَرُوا أَوْلِيَاؤُهُمُ الطَّاغُوتُ يُخْرِجُونَهُمْ مِنَ النُّورِ إِلَى الظُّلُمَاتِ أُولَئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ» (البقره، 257)
– خداوند، ولی و سرپرست كسانی است كه ايمان آوردهاند، آنها را از ظلمتها، به سوی نور بيرون میبرد. (اما) كسانی كه كافر شدند، اوليای آنها طاغوتها هستند، كه آنها را از نور، به سوی ظلمتها بيرون میبرند، آنها اهل آتش‌اند و هميشه در آن خواهند ماند.
«ولیّ»، به کسی می‌گویند که عهده‌دار [متولّیِ] امور تحت ولایت خود باشد، مانند والدین که «ولیّ» فرزندان می‌باشند، یا «اولیای مدرسه و شهر» که ولیّ امور مدرسه و شهر می‌باشند.
خداوندی که خالق، مالک، ربّ و رازق همگان است، می‌فرماید: «من فقط ولایت بندگان مؤمنم را بر عهده می‌گیرم؛ متولی امور آنان می‌گردم و آنان را از ظلمات به نور خارج می‌سازم».
ولایت جریان دارد
ولایت، یک واژه و معنای موهوم و بی‌مصداق نیست؛ بلکه «سرپرستی» است و سرپرستی امری است که در مجرای مشخص خود، جریان دارد. به عنوان مثال: کسی که ولایت الله جلّ جلاله را بپذیرد، به حکم عقل، ولایت رسول الله و اهل عصمت صلوات الله علیهم اجمعین و سایر اولیا در آن راستا را می‌پذیرد؛ و کسی که ولایت طاغوت را گردن نهاده باشد، ولایت عوامل، نمایندگان، کارگزاران، متحدان، دوستان و طرفداران طاغوت را نیز گردن می‌نهد.
ولایت در قرآن مجید
خداوند سبحان در قرآن مجید، امر ولایت را به صورت مشروح و مفصل (فصل‌بندی شده)، تشریح نموده است، لذا این دوست سنّی [و البته هر مسلمانی]، باید با آیات قرآن کریم در این باره آشنا شود.
از آنجا که ولایت‌پذیری، امر اجتناب ناپذیر می‌باشد و هر کسی ولایت حق یا ولایت باطلی را می‌پذیرد، در قرآن کریم به هر دو وجه «سلبی و ایجابی» آن تصریح شده است، یعنی فرموده است که ولایت چه کسانی نپذیرید و ولایت چه کسانی را بپذیرید و همین خود دلیلی محکم بر جریان داشتن ولایت می‌باشد:
سلبی:
«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَتَّخِذُوا الَّذِينَ اتَّخَذُوا دِينَكُمْ هُزُوًا وَلَعِبًا مِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ مِنْ قَبْلِكُمْ وَالْكُفَّارَ أَوْلِيَاءَ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ» (المائدة، 57)
– ای كسانيكه ايمان آورده‌ايد، افرادی كه آئين شما را بباد استهزاء و بازی میگيرند از اهل كتاب و مشركان، ولیّ (سرپرست، دوست و تكيه گاه) خود نگیرید، و از خدا بپرهيزيد اگر ايمان داريد.
«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَتَّخِذُوا الْيَهُودَ وَالنَّصَارَى أَوْلِيَاءَ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ وَمَنْ يَتَوَلَّهُمْ مِنْكُمْ فَإِنَّهُ مِنْهُمْ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ» (المائدة، 51)
– ای كسانی كه ايمان آورده‌ايد! هرگز يهود و نصاری را ولیّ (سرپرست و تكيه گاه) خود قرار ندهيد، آنها تكيه گاه يكديگرند و كسانی كه از شما به آنها تكيه كنند از آنها هستند؛ خداوند جمعيت ستمكار را هدايت نمیكند.
… و آیات متعدد دیگر.
ایجابی:
«إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُونَ» (المائدة، 55)
– سرپرست و رهبر شما تنها خدا است، و پيامبر او، و آنها كه ايمان آوردهاند و نماز را بر پا میدارند و در حال ركوع زكات میپردازند.
«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ فَإِنْ تَنَازَعْتُمْ فِي شَيْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسُولِ إِنْ كُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ ذَلِكَ خَيْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِيلًا» (النساء، 59)
– ای كسانی كه ايمان آورده‌ايد! اطاعت كنيد خدا را و اطاعت كنيد پيامبر خدا و صاحبان امر (اولیایی که خدا برایتان منصوب نموده است) را، و هر گاه در چيزی نزاع كرديد آنرا به خدا و پيامبر ارجاع دهيد اگر ايمان به خدا و روز رستاخيز داريد، اين برای شما بهتر و عاقبت و پايانش نيكوتر است.
«وَالْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَيُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَيُطِيعُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ أُولَئِكَ سَيَرْحَمُهُمُ اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ» (التوبة، 71)
– مردان و زنان با ايمان ولی (سرپرست، دوست و ياور) يكديگرند، امر به معروف و نهی از منكر میكنند، و نماز را بر پا میدارند، و زكات را میپردازند، و خدا و رسولش را اطاعت مینمايند، خداوند به زودی آنها را مورد رحمت خويش قرار میدهد خداوند توانا و حكيم است.
تمامی این آیات، حاکی از آن است که خداوند متعال، در راستای ولایت خودش، اولیای حق را معرفی نموده و امر به اطاعت از آنان نموده است، چرا که ولایت جریان دارد.
درس توحید و ولایت، به خدا و رسول؟!
حتی در صدر اسلام، افرادی بودند که صحابه شمرده می‌شدند، اما از روی جهل، تکبر و نفاق قلبی، به خدا و رسول صلوات الله علیه و آله نیز درس توحید و ولایت می‌دادند و می‌گفتند: «خدا چنین فرموده و نباید چنان کنید» یا «فلان امر خدا، با توحید منافات دارد و ما زیر بار نمی‌رویم!»
اکنون، در عین حال که خداوند متعال در آیات گوناگونی تصریح نموده که ولایت، مثبت و منفی دارد – ولایت جریان دارد – در مسیر ولایت حق قرار بگیرید – ولایت حق را بپذیرید و ولایت باطل را نپذیرید و …؛ یک عده می‌گویند: «فقط ولایت خدا، وگرنه مثل خانه‌سازی عنکبوت می‌شود!»
*- پیامبر اکرم صلوات الله علیه و آله، در بیانات متعددی و از جمله غدیر خم [که در منابع معتبر اهل سنّت نیز آمده است]، بارها تصریح نموده که «من از جانب خداوند سبحان، مولا و ولیّ شما هستم، و پس از من علی علیه السلام و امامان از فرزندان او، اولیای شما هستند». اما یک عده می‌خواهند به ایشان نیز قرآن مجید، اسلام، ولایت و … را بشناسانند!
