پرسش:
آیا کسانی بودهاند که قائل باشند امام حسن عسکری(ع) فرزند نداشته است؟
پاسخ:
بله؛ برخی این مسأله را مطرح نمودند که امام حسن عسکری(ع) فرزند نداشته است، این امر از یک سو توسط مدعیان امامت مانند جعفر کذاب مطرح گردید تا از این طریق به امامت برسد. او چه هنگام زنده بودن برادرش امام حسن و چه هنگام شهادت برادرش ادعا میکرد که امام حسن(ع) عقیم بوده وهیچ فرزندی نداشته است، ازسوی دیگر این امر توسط حکومتهای معاصر امام حسن عسکری مطرح میشد تا این فضا به وجود آید که شیعیان بعد از امام حسن(ع) امام ندارند.
این در حالی است که دلایل قوی درباره ولادت، زنده بودن و دیگر مسائل مربوط به امام زمان وجود دارد. از جمله: وقتی امام عسكری(ع) را كفن كرده و در تابوت گذاشته بودند جعفر پیش رفت تا بر جنازه امام نماز گزارد، وقتی خواست تكبیر نماز را بگوید، ناگاه كودكی گندمگون و سیاه موی كه دندانهای پیشینش قدری با هم فاصله داشت بیرون آمد و لباس جعفر را گرفت و او را كنار كشید و گفت: عمو! كنار برو، من باید بر پدرم نماز بخوانم. جعفر، در حالی كه قیافهاش دگرگون شده بود، كنار رفت. آن كودك بر جنازه امام نماز خواند.(۱)
همچنین دشمنان از زنده بودن امام زمان(ع) احساس خطر و درصدد ضربه زدن به امام زمان بودند.(۲) اگر امام زمان نبود برای چه دشمنان احساس خطر میکردند؟ از همه مهمتر در روایات متعدد تصریح شده است که امام زمان ظهور و حکومت جهانی تشکیل خواهد داد و جهان خالی از حجت نیست. «احمد بن اسحاق»، یكی از یاران خاص و گرانقدر امام عسكری(ع) میگوید: به حضور امام عسكری(ع) رسیدم میخواستم درباره امام بعد از او بپرسم، حضرت پیش از سؤال من فرمود: ای «احمد بن اسحاق»! خداوند از زمانی كه آدم را آفریده تا روز رستاخیز، هرگز زمین را از «حجت» خالی نگذاشته و نمیگذارد. خداوند از بركت وجود «حجت» خود در زمین، بلا را از مردم جهان دفع میکند.(۳)
پیامبر اکرم و امامان معصوم از تولد فرزندی برای امام حسن عسکری خبر میدهند که بعد از به دنیا آمدن از دیدگان پنهان میشود و زمین را پر از قسط و عدل خواهد کرد. شیخ صدوق، در کمال الدین، این احادیث را در ابواب زیر تنظیم کرده است:
اخبار پیامبر اکرم(ص) از حضرت مهدی(عج): ۴۵حدیث
اخبار امام علی(ع)
اخبار حضرت فاطمه(علیهاالسّلام) از امام مهدی: ۴حدیث
اخبار امام حسن از امام مهدی: ۲حدیث
اخبار امام حسین از امام مهدی: ۵حدیث
اخبار امام سجاد از امام مهدی: ۹حدیث
اخبار امام باقر از امام مهدی: ۷حدیث
اخبار امام صادق از امام مهدی: ۵۷حدیث
به عنوان نمونه، شیخ صدوق به روایت عبدالرحمان بن سَمُره از پیامبر(ص) نقل كرده است كه: امام امام زمان از نسل امام حسین است و زمین را از قسط و عدل پر میكند…(۴) باز شیخ صدوق از امام حسین(ع) پنج حدیث نقل نموده كه آن حضرت فرموده است، امام قائم از فرزندان من میباشد، او قائم اهل بیت ما است و او صاحب غیبت است.(۵) علما و محدثین امامیه، از جمله علامه مجلسی،(۶) شیخ مفید،(۷) شیخ صدوق(۸)… اتفاق دارند كه حضرت مهدی(عج) در نیمه شعبان سال ۲۵۵ در سامرا چشم به جهان گشود. و از علمای اهل سنت افراد متعددی این مطلب را نقل كردهاند كه میتوان به موارد ذیل اشاره كرد: ابن خلكان میگوید: “ابوالقاسم محمد فرزند حسن عسكری فرزند علی الهادی فرزند محمد جواد، دوازدهمین امام شیعه است. لقب معروف او “حجت” است… او در نیمه شعبان سال ۲۵۵ متولد شد… (۹)
ابن مسعود مورخ معروف میگوید: ابومحمد حسن بن علی العسكری، در هنگام وفات ۲۹ سال داشت او پدر مهدی منتظر است.(۱۰)
عبدالوهاب شعرانی آورده است: “مهدی از اولاد امام حسن عسكری(ع) است. او در نیمه ماه شعبان سال ۲۵۵ متولد شد. او زنده است تا این كه با عیسی بن مریم ملاقات كند. (۱۱) محمد شافعی،(۱۲) سبط ابن جوزی،(۱۳) شبلنجی(۱۴) نیز به این امر اعتراف نمودهاند.
نکته قابل دقت این است که دربرخی روایات به ویژگیها وخصوصیات امام زمان نیز اشاره شده است که جای شبهه باقی نمیگذارد. شیخ صدوق به رو ایت احمد بن اسحاق نقل میكند كه پس از حضور به خدمت امام حسن عسكری وسؤال از امام آینده… آن حضرت كودكی سه ساله را آورده كه چهره او مثل ماه میدرخشید و فرمود: اسم او اسم پیامبر(ص) و كنیه او كنیه آن حضرت است. بعد از من امام است و جهان را پر از عدل میكند….(۱۵) شیخ الاسلام جوینی (حموینی) در حدیث طولانی نقل میكند كه:… خداوند در صلب امام حسن عسكری نطفۀ پاك و مبارك قرار داده است كه امام تقی و نقی است و به عدل حكم میكند.(۱۶) همچنین برخی از آیات وجود دارد که بر ظهور و حکومت امام زمان(ع)… تأویل شده است.(۱۷)
پی نوشتها:
۱. مهدی پیشوایی، سیره پیشوایان، قم، مؤسسه امام صادق(ع)، ۱۳۷۹، چاپ یازدهم، ص۶۵۹.
۲. همان، ۶۶۱.
۳. همان، ۶۵۱.
۴. ابی جعفر محمد بن بابویه قمی (شیخ صدوق)، كمال الدین، اتمام النعمه، انتشارات جامعه مدرسین، قم، ۱۳۶۳. ج۲، باب ۲۴، ص۲۸۲.
۵. همان، ج۲، باب ۳۰، ص۳۲۸.
۶. محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، بیروت، مؤسسه الوفاء، ۱۹۸۳ م. ج۱۳ فصل بشارت حضرت مهدی(عج).
۷. محمد بن نعمان (مفید)، الارشاد فی حجج الله العباد، مؤسسه آل البیت، ۱۳۱۴ ه. ص۳۴۶.
۸. ابوجعفر محمد ابن بابویه قمی (صدوق)، كمال الدین اتمام النعمه، ترجمه منصور پهلوان، قم، نشر دارالحدیث، ۱۳۸۰. ج۲، باب ۴۲
۹. شمس الدین احمد بن خلكان، وفیات الاعیان، بیروت،دار صادر، ۱۹۷۸. ج۳، ص۳۱۶.
۱۰. ابی الحسن ابن مسعود، مروج الذهب، قم، انتشاراتدار الهجرت، ۱۳۶۳ ش. ج۴، ص۱۹۹.
۱۱. عبدالوهاب شعرانی، الیواقیت و الجواهر، چ مصر، ۱۳۰۷ ق؛ و ر.ك: محی الدین عربی، فتوحات مكیه، ج۳، باب ۳۶۶، بیروت، مؤسسه اعلمی؛ و بشراوی، عبدالله، الاتحاف بحب الاشراف، ص۱۷۸، چ مصر، ۱۳۱۶ ق.
۱۲. محمد بن طلحه شافعی، المطالب السئول فی مناقب آل الرسول، بیروت، مؤسسهام القراء،، ۱۴۲۰. ص۸۸.
۱۳. سبط ابن جوزی، تذكرة الخواص، بیروت، مؤسسه اهل البیت۱۹۸۱ م.، ص۸۸.
۱۴. شیخ مؤمن شبلنجی شافعی، نور الابصار، بیروت،دار الفكر، ۱۹۷۹ م. ص۱۸۵.
۱۵. ابوجعفر ابن بابویه قمی، كمال الدین تمام النمعة،قم، ترجمه منصور پهلوان، نشردار الحدیث۱۳۸۰. ج۲، باب ۳۸، ص۸۰.
۱۶. شیخ الاسلام ابراهیم محمد جوینی شافعی، فرائد السمطین بیروت، مؤسسه طبع و نشر،، ط اول، ۱۹۷۸م.، ج۲، باب ۳۵.
۱۷. نور (۲۴) آیه ۵۵.
