پرسش:
چرا خدا باید منتقم باشد؟ چرا یکی از خصوصیات خدا منتقم است؟ مگر انتقام کار زشتی نیست؟ مگر بزرگان دین، بر انتقام نگرفتن از ظالم، توصیه نکرده‌اند؟
پاسخ:
آیا خداوند متعال در قرآن کریم، و بزرگان دین فرموده‌اند که در برابر ظلم و ظالم، بی‌تفاوت، تسلیم و راضی باشید؟!
- -ابتدا یک حکم قطعی صادر می‌کنند که “انتقام زشت است”، سپس می‌پرسند: «چرا یکی از اسم‌های خدا منتقم است؟!»، در حالی که اصل آن حکم خطاست.
ظالمان، با چنین تعاریف نادرستی می‌خواهند القا کنند که ما هر بلایی که دلمان بخواهد بر سر شما می‌آوریم، هر گونه ظلم و جنایتی که بخواهیم علیه شما انجام می‌دهیم، شما هم خفه و تسلیم شوید و مبادا به فکر انتقام بیفتید که کار خیلی زشت و بدی است!
- -واژۀ “خصوصیات” نسبت به خداوند سبحان، زیاد صحیح نیست، بهتر است گفته شود که یکی از اسمای الهی “منتقم” است، چرا که “انتقام” یک فعل است، یک کاری در مقابل کار دیگر است.
همین که “مُنتقم” از اسمای الهی و هم چنین از القاب مبارک حضرت امام مهدی علیه السلام می‌باشد، معلوم می‌شود که مطلق “انتقام” نه تنها بد و مذموم نیست، بلکه بسیار عالی، لازم و ضروری می‌باشد، وگرنه حق و باطل مساوی می‌شوند و هر دو به یک نتیجۀ پوچ می‌رسند.
آیا خداوند سبحان در قرآن کریم، نامی زشت روی خود گذاشته و کار خود را بدان توصیف نموده است؟!
- -“انتقام”، معانی و مصادیق گوناگونی دارد که از جمله آنها: برپا کردن عدل – گرفتن حق – کیفر ظلم – بازگرداندن نتیجۀ کار بد به انجام دهندۀ آن – مجازات مجرم – برگرداندن نقمت به ایجاد کنندۀ آن و …، می‌باشد.
«وَمَنْ يَهْدِ اللَّهُ فَمَا لَهُ مِنْ مُضِلٍّ أَلَيْسَ اللَّهُ بِعَزِيزٍ ذِي انْتِقَامٍ» (الزّمر، 37)
– و هر كس را خدا هدايت كند، هيچ گمراه كننده‌اى نخواهد داشت آيا خداوند توانا و داراى مجازات (کیفر) نيست؟!
«وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ ذُكِّرَ بِآيَاتِ رَبِّهِ ثُمَّ أَعْرَضَ عَنْهَا إِنَّا مِنَ الْمُجْرِمِينَ مُنْتَقِمُونَ» (السجدة، 22)
– چه كسى ستمكارتر است از آن كس كه آيات پروردگارش به او يادآورى شده و او از آن اعراض كرده است؟! مسلّماً ما از مجرمان انتقام خواهيم گرفت (آنها را کیفر خواهیم داد).
«مِنْ قَبْلُ هُدًى لِلنَّاسِ وَأَنْزَلَ الْفُرْقَانَ إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا بِآيَاتِ اللَّهِ لَهُمْ عَذَابٌ شَدِيدٌ وَاللَّهُ عَزِيزٌ ذُو انْتِقَامٍ» (آل عمران، 4)
– پيش از آن، براى هدايت مردم فرستاد؛ و (نيز) كتابى كه حق را از باطل مشخّص مى‌سازد، نازل كرد؛ كسانى كه به آيات خدا كافر شدند، كيفر شديدى دارند؛ و خداوند (براى كيفرِ بدكاران و كافران لجوج،) توانا و صاحب انتقام (کیفر و مجازات) است.
نکته:
هر صفت، ویژگی و توانی در انسان، می‌تواند ظهور، بروز و استفادۀ به حق یا به باطل – به عدل یا به ظلم – خوب یا بد داشته باشد؛ لذا از ظهور و بروز و استفادۀ نادرست آنها منع شده است، نه آن که مطلق آن را بد و مذموم گفته باشند. بدیهی است که اگر هر کدام از این صفات و نیروها بد بود، خداوند متعال نمی‌آفرید و در وجود آدمی نهادینه نمی‌نمود.
چه چیزی برای انسان، بهتر از علم، قدرت، توانگری (غنا) و شهرت می‌باشد؟ اینها همه عواملی برای رشد شخص و جامعه می‌باشند، اما می‌توان از تمامی این دارایی‌ها و توان‌ها، استفادۀ نادرست نمود و آنها را وسیله‌ای جهت تحمیل ظلم به دیگران قرار داد.
- -“انتقام” نیز یکی از همین صفات و کارهاست. “انتقام” می‌تواند نتیجۀ “کینه‌توزی”، آن هم بیشتر در مسائل شخصی باشد. یکی به دیگری بدی کرده، او به جای احقاق حق و یا گذشت، کینۀ او را به دل بگیرد تا سر فرصت پدرش را درآورد!
این نوع “کینه‌توزی” و این مصداق “انتقام” بد است و از آن نهی شده است. اما نه خداوند سبحان کینه‌توز است، و نه امام مهدی علیه السلام و نه انسان‌های مؤمن کینه‌توز هستند؛ اما این دلیل نمی‌شود که در مقابل انحراف، ظلم، جنایت و تعدی، سکوت کنند، تسلیم شوند، احقاق حق نکنند، مجازات و کیفر ننمایند و بگویند: «انتقام بد است»!
