پرسش:
اگر مسلمان یا مومن گناهکاری با حالت نا امیدی از رحمت خداوند از دنیا برود عاقبت وی چه خواهد شد؛ در حالی که او میداند که به سبب گناهانش عاقبت خوبی ندارد و خداوند هم دوستش ندارد؟
پاسخ:
مسلمان، اگر مسلمان و مؤمن باشد، هرگز از رحمت و مغفرت الهی ناامید نمیگردد و با توجه به گناهانش، خود را قضاوت میکند، نه این که بگوید: «چون من گناه دارم، پس رحمت او آنقدر نیست که شامل من گردد!»
خداوند رحمان و رحیم، به بندگان گناهکارش فرمود:
«قُلْ يَا عِبَادِيَ الَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنْفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعًا إِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ» (الزّمر، 53)
– بگو: اى بندگان من كه بر خويشتن زياده روى روا داشتهايد، از رحمت خدا نوميد مشويد در حقيقت خدا همه گناهان را مىآمرزد كه او خود آمرزنده مهربان است.
دقت شود که فرمود: «إِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِيعًا – همانا خداوند، تمامی گناهان را میبخشد»؛ اما شرطش امیدوار بودن به رحمت إلهی است که منجر به «استفغار و توبه» میگردد. البته لطف و رحمت خداوند سبحان، بسیار فراتر از این مقدار است، لذا متذکر شد که با توبه (بازگشت از گناه به سوی او) و عمل صالح، حتی بدیهای واقع شده را مبدل به خوبیها میسازد؛ چرا که غفور (بخشنده و پوشش دهنده) و رحیم است.
«إِلَّا مَنْ تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ عَمَلًا صَالِحًا فَأُولَئِكَ يُبَدِّلُ اللَّهُ سَيِّئَاتِهِمْ حَسَنَاتٍ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَحِيمًا» (الفرقان، 70)
– مگر كسی كه توبه كند و ايمان آورد و عمل صالح انجام دهد كه خداوند بدیهای اين گروه را به حسنات تبديل میكند؛ و خداوند آمرزنده و رحیم است.
الف – کسی که از رحمت خداوند متعال ناامید باشد، در واقع او را نشناخته است، بلکه یک خدایی را در ذهن خود ساخته و ذهن و قلبش متوجه خدای کاذبی است که مخلوق خودش میباشد! حال سرنوشت دینوی و اخروی کسی که او را نشناخته، نمیشناسد و زحمتی هم برای شناخت به خود نمیدهد، چگونه باید باشد؟!
ب – بیتردید، کسی که خدا را نشناخته است، ایمانی نیز به او ندارد و خودش را در پناه او و در سایۀ رحمت واسعۀ او، در امان نمیبیند! حال اگر با این مواضع از دنیا برود، چه عاقبتی متوجه این فرد خدانشناس و بی ایمان خواهد بود؟!
ج – کار فقط به نشناختن و ایمان نیاوردن ختم نمیشود، بلکه ناامید از رحمت او، دانسته و ندانسته، تهمتها و افتراهای سنگینی را به او نسبت میدهد؛ از جمله آن که:
1- میگوید: رحمت خداوند متعال، آنقدر هم واسعه نیست که مرا نیز شامل گردد!
2 – گناهان من، بزرگتر، سنگینتر و بیشتر از رحمت و مغفرت او میباشد!
3- با خود میگوید: اگر چه به صراحت فرمود: «به شرط امید به رحمتم و استغفار و توبه، تمامی گناهان را میبخشم» اما چنین نیست؛ مرا نمیبخشد!» در واقع او آیات قرآن کریم را تکذیب مینماید و به خداوند متعال، تهمت خلف وعده میدهد!
●- بیتردید کسی که از رحمت و مغفرت الهی ناامید میباشد، مشمول رحمت و مغفرت او نمیگردد؛ مضافاً بر این این بدبینیها و افتراهای سنگین به او، در دنیا بازتاب و در آخرت عقوبت دارد.
●- کسی که از رحمت و مغفرت او ناامید باشد، از فلاح و رستگاری ابدی در بهشت نیز ناامید خواهد بود، لذا هیچ حرکتی در جهت رشد، کمال، اصلاح و قُرب نمینماید!
●- کسی که از رحمت و مغفرت او ناامید باشد، انگیزه و امیدی برای دعا، استغفار و توبه نخواهد داشت؛ لذا بدون هیچ طلب بخشش و بازگشتی، به انحرافات و گناهان خود ادامه میدهد تا به جهنم برسد.
●- کسی که از رحمت و مغفرت او ناامید باشد، انگیزه، امید، هدف و برنامهای برای زندگی دنیوی خود نیز نخواهد داشت؛ لذا با منفیبافی و سیاهنمایی، با افسردگی و بینشاطی، به زندگی نباتی و حیوانی مشغول میشود!
انشاهای تخیلی و احساسی
کسی که شناخت، ایمان و امیدی به رحمت و مغفرت و نظر لطف الهی ندارد، به جای تفکر، تعقل، تصمیم و همّت، برای خودش انشاء میبافد و گمان میکند که این انشاهای خیالی و احساسی، برایش فایدهای خواهد داشت؛ در حالی که زندگی جدی است و آخرت حقیقت دارد و واقع خواهد شد و خداوند متعال، نه تنها به این انشاءها وقعی نمیدهد، بلکه مورد سؤال، بازخواست و عقوبت قرار میدهد.
در انشای خیالی میگوید: «میدانم بسیار گناهکارم – خدا مرا نمیبخشد – مرا دوست ندارد!»
به فرض که برخی از گناهان خود را بدانی [و البته از بیشترشان غافلی]، اما از کجا میدانی که اگر استغفار و توبه کنی، تو را نمیبخشد؟! و از کجا میدانی که تو را دوست ندارد؟! آیا اینها افترای به او نیست؟!
بدگمانی به خداوند سبحان
بدگمانی به خداوند سبحان، از «کفر، شرک و نفاق» نشأت میگیرد، لذا خداباور و مؤمن، باید با جدیت و با شدت تمام، از بدگمانی نسبت به او که وسوسۀ ابلیس لعین و سایر شیاطین جنّ و انس میباشد، اجتناب ورزد و به رحمت و مغفرت او امیدوار باشد و وعدههای او را تصدیق نماید:
«وَيُعَذِّبَ الْمُنَافِقِينَ وَالْمُنَافِقَاتِ وَالْمُشْرِكِينَ وَالْمُشْرِكَاتِ الظَّانِّينَ بِاللَّهِ ظَنَّ السَّوْءِ عَلَيْهِمْ دَائِرَةُ السَّوْءِ وَغَضِبَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ وَلَعَنَهُمْ وَأَعَدَّ لَهُمْ جَهَنَّمَ وَسَاءَتْ مَصِيرًا» (الفتح، 6)
– و نيز مردان و زنان منافق و مردان و زنان مشرك را كه به خدا گمان بد میبرند مجازات كند، حوادث سوئی (كه برای مؤ منان انتظار میكشند) تنها بر خودشان نازل میشود، خداوند آنها را غضب كرده، و آنها را از رحمت خود دور ساخته، و جهنم را برای آنها آماده كرده، و چه بد سرانجامی است.
غفلت و تنبلی
گاه فرد مسلمان، از روی غفلت و تنبلی که شیاطن نیز از همین راه بر او وارد میشوند، اوهام را بر «تفکر، عزم، استغفار و توبه» ترجیح میدهد. او نمیخواهد باز گردد، از گناهانش دست بکشد، اظهار ندامت کند، طلب مغفرت نماید، روی به خداوند رحمان، رحیم، غفار، ستار و رئوف (مهربان) برگرداند (توبه کند) و اقدام به اصلاح دنیا و آخرت خود نماید، لذا به خدا افترا میبندد و میگوید: «رحمت و مغفرتش شامل من نمیگردد – مرا نمیبخشد – مرا دوست ندارد و …!»
«إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَالَّذِينَ هَاجَرُوا وَجَاهَدُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ أُولَئِكَ يَرْجُونَ رَحْمَتَ اللَّهِ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ» (البقره، 218)
– كسانی كه ايمان آورده و كسانی كه هجرت كرده و در راه خدا جهاد نمودهاند، آنها اميد به رحمت پروردگار دارند و خداوند آمرزنده و رحیم است.
بنابراین، با تنبلی، بی تحرکی، بی خیالی، بی بصیرتی و بی غیرتی، امید به رحمت و مغفرت الهی، ایجاد نمیشود!
چند حدیث:
پیامبر اکرم صلوات الله علیه و آله:
«بَابُ اَلتَّوْبَةِ مَفْتُوحٌ لِمَنْ أَرَادَهَا، فَتُوبُوا إِلَى اَللّٰهِ تَوْبَةً نَصُوحاً عَسىٰ رَبُّكُمْ أَنْ يُكَفِّرَ عَنْكُمْ سَيِّئٰاتِكُمْ» (تفسير نور الثقلين، جلد۵، صفحه۳۷۴)
– درب توبه همیشه باز است، برای کسی که بخواهد؛ پس توبه کنید به سوی خدا، توبۀ نصوح؛ باشد که پروردگارتان بدیهای شما را ببخشد (بپوشاند).
«اَلتّوبةُ معَروضَةٌ فیالجَسَدِ مادامَ الروُّحُ فیها» (بحار، ج ٦٣، ص ٢٢٠)
– تا زمانی که روح در بدن آدمی است (انسان زنده است)، هنوز جای توبه برایش باقی است.
امیرالمؤمنین، امام علیه السلام:
«التّوبَةُ نَدَمٌ بِالْقَلْبِ وَ اسْتِغْفارٌ بِاللِّسانِ وَ تَرْكٌ بِالْجَوارِحِ، وَ اِضمارٌ أنْ لایَعُودَ» (فهرست غرر، ص ٣٩)
– توبه عبارت است از: پشیمانی در دل، استغفار با زبان، ترک گناه در عمل و تصمیم بر عدم ارتکاب مجدّد آن.
حضرت امام رضا علیه السلام:
«لَیسَ شَیءٌ اَحبُّ اِلَی اللهِ مِن مُؤْمِنٍ تائِبٍ أَو مؤْمِنَةٍ تائِبَةٍ» (سفینه، ج ١، ص ١٢٦)
– چیزی در نزد خدا محبوبتر از یک مرد یا یک زن توبهکننده نیست.
حضرت امام جواد علیه السلام:
«تَأخیرُ التّوبَةِ إِغترارٌ» (تحفالعقول، ص ٤٨٠)
– (سهلانگاری در توبه) و به تأخیر انداختن آن، یک خُدعه و عمل فریبکارانه است.
مشارکت و همافزایی – پرسش و نشانی پیوند پاسخ، جهت ارسال و انتشار؛ متشکریم .
