پرسش:
چگونه می‌توانم جلوی ظلم به خودم را بگیرم؟ چه راه‌هایی وجود دارد؟ یا نکند تنها یک راه وجود دارد و آن هم راه نظامی و جنگ است؟
پاسخ:
البته که تنها راه سعادت فردی و اجتماعی، دنیوی و اخروی، «جهاد در راه خدا» می‌باشد و «جهاد» فقط جنگ نیست، بلکه جهاد یعنی تلاش «دشمن ستیز» نه هر گونه تلاشی (سعی‌ای)؛ حال خواه این جهاد در عرصۀ علم باشد، یا اقتصاد، یا فرهنگ و یا جنگ میدانی علیه دشمنان و یا جهاد درونی علیه هوای نفس و وساوس شیاطین جنّ و انس، که فرموده‌اند: «این جهاد اکبر» است.
در مورد تلاش (سعی) که آن هم باید طبق نقشۀ راهی که خداوند علیم و حکیم تبیین و ابلاغ نموده و به امر او و در راه او باشد، فرمود:
«وَأَنْ لَیسَ لِلْإِنْسَانِ إِلَّا مَا سَعَى * وَأَنَّ سَعْيَهُ سَوْفَ يُرَى* ثُمَّ يُجْزَاهُ الْجَزَاءَ الْأَوْفَى» (النّجم، 39 تا 41)
– و اینكه براى انسان جز حاصل تلاش او نیست * و [نتیجه] كوشش او به زودى دیده خواهد شد * سپس به او جزای كافی داده خواهد شد.
اما، در مورد مجاهدت با مال و جان در راه خدا و مقام مجاهدان، آیات متعددی وجود دارد، از جمله:
«لَا یسْتَوِی الْقَاعِدُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ غَیرُ أُولِی الضَّرَرِ وَالْمُجَاهِدُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ فَضَّلَ اللَّهُ الْمُجَاهِدِینَ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ عَلَى الْقَاعِدِینَ دَرَجَةً وَكُلًّا وَعَدَ اللَّهُ الْحُسْنَى وَفَضَّلَ اللَّهُ الْمُجَاهِدِینَ عَلَى الْقَاعِدِینَ أَجْرًا عَظِیمًا» (النساء، 95)
– افراد با ایمانی كه بدون بیماری و ناراحتی (بدون عذر شرعی) از جهاد باز نشستند با مجاهدانی كه در راه خدا با مال و جان خود جهاد كردند یكسان نیستند، خداوند مجاهدانی را كه با مال و جان خود جهاد نمودند بر قاعدان برتری بخشیده و به هر یك از این دو دسته (به نسبت اعمال نیكشان) خداوند وعده پاداش نیك داده و مجاهدان را بر قاعدان برتری و پاداش عظیمی بخشیده است.
بنابراین، از آنجا که آدمی در هر لحظه با دشمنان درونی و بیرونی مواجه است، رشد و کمال او نیز مرهون مجاهدت او خواهد بود.
ظلم به خود
بدیهی است که تا کسی حق را نشناسد، باطل را نیز نخواهد شناخت و تا نفهمد «عدل» چیست، «ظلم» را تشخیص نخواهد داد!
«عدل» قرار دادن هر چیزی در جای خودش می‌باشد و «قسط»، پیاده کردن عدل نسبت به خود و دیگران می‌باشد و نقطۀ مقابل هر دو، «ظلم» است که ریشه در جهل [بی‌خردی و نادانی] و تکبر دارد. فرمود:
«لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَيِّنَاتِ وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَالْمِيزَانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ …» (الحدید، 25)
– به راستى [ما] پيامبران خود را با دلايل آشكار روانه كرديم و با آنها كتاب و میزان (ترازوی سنجش با تراز حق) را فرود آورديم تا مردم به انصاف برخيزند … .
بنابراین، تشخیص حق و باطل و میزان آنها نیز در گرو اطلاع از وحی و اطاعت از پیامبر اکرم و جانشینان علیهم السلام می‌باشد.
*- اما، همین که آدمی بفهمد به خودش ظلم کرده و می‌کند، گام بسیار بزرگی در شناخت می‌باشد که سبب رشد، کمال، پرهیز از ظلم به خود و دیگران و خوشبختی دنیا و سعادت ابدی در آخرت می‌گردد. انحرافات و گناهان به این دلیل است که آدمی نمی‌داند، نمی‌فهمد و یا توجه ندارد که چه ظلم‌های بزرگی به خود و دیگران می‌کند!
ذکر یونسیه
به «ذکر یونسیه»، که ابتدا به حضرت آدم علیه السلام آموخته شد و تمامی انبیا و اولیای الهی به آن توجه داشتند و مداومت می‌نمودند، دقت نماییم که مشتمل بر سه رکن می‌باشد: 1- توحید (لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ)؛ 2- تسبیح (سُبْحَانَكَ)؛ 3- توجه و اقرار به ظلم در حق خود «إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ» (الأنبیاء، 87)
رشد و مقام در معرفت، درک، فهم و اقرار به آن، آنقدر والاست که بدون هیچ استغفاری که در تعقیب آن بیاید، خداوند منّان فرمود: «نه تنها او را بخشیدم، بلکه تمامی مؤمنان را نیز این چنین می‌بخشم و نجات می‌دهم»:
«فَاسْتَجَبْنَا لَهُ وَنَجَّيْنَاهُ مِنَ الْغَمِّ وَكَذَلِكَ نُنْجِي الْمُؤْمِنِينَ» (همان، 88)
– پس [دعاى] او را برآورده كرديم و او را از اندوه رهانيديم و مؤمنان را [نيز] چنين نجات مىدهيم.
- -بنابراین، هر کسی باید هر لحظه بر معرفت و شناخت خود بیفزاید – ایمان و تقوای خود را تقویت کند – واجبات را به انجام رساند و از محرمات دوری نماید – و در هر کجا و کاری که هست، در راه خدا با جان و مال مجاهدت نماید، تا نه تنها از ظلم به خود و دیگران دور بماند، بلکه به مقامات قُرب برسد.
