پرسش:
نیچه می‌گوید: «هنوز مشخص نشده که در آن دنیا، سوختن ستمگر چه سودی برای ستم‌دیدگانِ این دنیا دارد» پاسخ چیست؟
پاسخ:
1- برای ما نیز مشخص نشده که سند انتساب این بیان به “نیچه” کدام است؟ چرا که در فضای مجازی، هر مطلبی را به نام هر کسی که بخواهند منتشر می‌کنند! البته در مقام پاسخ، مهم نیست که این سخن را چه کسی گفته؟!
2- مگر نیچه یا هر کافر دیگری، آن دنیا و در آتش جهنم سوختن ظالمان را قبول دارند که راجع چگونگی‌ها، حکمت‌ها و سود و زیان‌هایش چون و چرا می‌نمایند»؟!
آیا او به حشر، آن دنیا، قیامت، حساب و کتاب، ثواب و عقاب، و بهشت و جهنم اعتقاد دارد و حالا فقط برایش فقط فایدۀ سوختن ظالمان برای مظلومان روشن نشده است؟!
●- باید عوامی در نام‌گرایی را کنار گذاشت؛ صرف این که نام “نیچه” یا هر شخصیت مشهور دیگری آورده شود، دلیل نمی‌شود که نظرش مهم، منطقی و درست باشد!
روشن نشدن یک مطلب برای شخصی چون “نیچه”، دلیل نمی‌شود تا اصل موضوع در ابهام باشد. به قول حکما: «عَدَمُ الوِجدانِ لا یدلُّ عَلی عَدم الوُجود»، یعنی: «نشناختن، دلیل بر وجود نداشتن نیست». اگر مطلبی برای کسی روشن نشده است، باید خودش برود مطالعه کند تا برایش روشن شود، نه این که از موضع تکبر بگوید: «هنوز برای من روشن نشده است» و دیگران خود را موظف بدانند که پاسخ دهند!
بنابراین، اگر کسی مدعی شود: «چون من حقیقت امری را ندانستم، نفهمیدم و برای من روشن نشده، پس کلاً نامعلوم و مبهم است!»، نشان از جهل و تکبرش دارد که خودش را ملاک گرفته است!
●- “نیچه” یا هر کسی که چنین می‌گوید، مسئله را مادی و آن هم بسیار سطحی در نظر گرفته است. او گمان دارد که “مجازاتِ مجرم” حتماً باید سودی ظاهری برای صاحب حق داشته باشد! و اگر این منطق درست باشد، بسیاری از مجازات‌های دنیوی نیز سودی برای صاحب حق ندارند؛ چنان که اعدام یا حبس ابدِ قاتل، هیچ سودی برای مقتول و حتی بازماندگانش ندارد – یا حبس متجاوز، هیچ سودی برای قربانی ندارد! و هم چنین بازداشت، محاکمه و حبس جنایتکاران جنگی، هیچ سودی برای قربانیان، مجروحان، آوارگان و … ندارد! پس لابد باید مجازات‌ها کنار گذاشته شوند تا فاسدان، مجرمان، جنایتکاران و …، با خیال راحت به جرم خود ادامه دهند و بیفزایند!
●- بنابراین، مکافات عمل، چه ثواب باشد و چه عقاب و عذاب، نتیجۀ عمل خود شخص می‌باشد، نه پاسخ و نتیجه‌ای به سود یا ضرر دیگران.
آیا به بهشت رفتن یک شهید، ضرری به قاتل او می‌رساند که به جهنم رفتن ظالم، سودی برای شهید داشته باشد؟!
●- قیامت، روز “تُبلی السّرائر” است، یعنی تمامی اسرار، آنجا آشکار می‌شود؛ خواه نیّات و عملکردهای پنهانی خوب و بد باشند، و خواه نتیجۀ هر عملی که در خودش مستور می‌باشد و آنجا آشکار می‌گردد.
به عنوان مثال: حقیقت کتمان آیات الهی و فروش آنها برای لقمه‌ای بیشتر و چرب‌تر، آتش است و در قیامت این حقیقت، بیرون می‌ریزد و روی باطنی‌اش آشکار می‌گردد:
«إِنَّ الَّذِينَ يَكْتُمُونَ مَا أَنْزَلَ اللَّهُ مِنَ الْكِتَابِ وَيَشْتَرُونَ بِهِ ثَمَنًا قَلِيلًا أُولَئِكَ مَا يَأْكُلُونَ فِي بُطُونِهِمْ إِلَّا النَّارَ وَلَا يُكَلِّمُهُمُ اللَّهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَلَا يُزَكِّيهِمْ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ» (البقره، 174)
– كسانى كه كتمان مى‌كنند آنچه را خدا از كتاب نازل كرده، و آن را به بهاى كمى مى‌فروشند، آنها جز آتش چيزى نمى‌خورند؛ (و هدايا و اموالى كه از اين رهگذر به دست مى‌آورند، در حقيقت آتش سوزانى است) و خداوند، روز قيامت، با آنها سخن نمى‌گويد؛ و آنان را پاكيزه نمى‌كند؛ و براى آنها عذاب دردناكى است.
جزای محق و مظلوم:
بنابراین، جزای مجرم، به خاطر تلافی و سود رساندن به مُحق، مظلوم و صاحب حق نمی‌باشد، بلکه جزا و نتیجۀ عملکرد خودش می‌باشد. ثواب (پاداش) مؤمنی که مُحق، مظلوم و صاحب حق می‌باشد را نیز با جزای مجرم نمی‌دهند، بلکه اجر و پاداش مضاعفی است که بابت ایمان، تقوا، عمل صالح، صبر و مجاهدتش در راه بندگی خدا به او می‌دهند:
«إِنِّي جَزَيْتُهُمُ الْيَوْمَ بِمَا صَبَرُوا أَنَّهُمْ هُمُ الْفَائِزُونَ» (المؤمنون، 109 – 111)
– ولى من امروز آنها را بخاطر صبر و استقامتشان پاداش دادم؛ آنها پيروز و رستگارند!
●- دقت شود که نمی‌فرماید: «به خاطر مسخره کردن یا آزار کفار و ظالمان، به آنها پاداش می‌دهم؛ بلکه می‌فرماید: «به خاطر صبر، استقامت و پایداریشان به آنها پاداش می‌دهم».
●- بنابراین، اگر چه قیامت “يَوْمُ التَّغَابُنِ – روز پشیمانی” و نیز “يَوْمَ الْحَسْرَةِ – روز حسرت خوردن” نیز هست، اما فرد مؤمن، صالح و صابر را به خاطر دماغ سوخته دادن به کافر، فاسد و مجرم به بهشت نمی‌برند و عذاب آنها نیز برای فایده بردن صاحب حق نمی‌باشد، بلکه هر کسی به نتیجه و سزای اعمال خودش می‌رسد.
فایده عدالت:
اما در عین حال، عدالت سراسر فایده است و فایده عدالت نیز عمومی می‌باشد. وقتی اهل بهشت به اهل جهنم می‌نگرند و یا از احوال آنان باخبر می‌شوند، نمی‌گویند: «به‌به، چه خوب شد که آنها معذب شده‌اند»، بلکه می‌گوید: «چه خب شد که من از آنها نبودم – چه خوب شد که فریب آنها را نخوردم – الحمدلله که ما را به صراط مستقیم هدایت نمود و به سعادت ابدی رساند»:
«إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ يَهْدِيهِمْ رَبُّهُمْ بِإِيمَانِهِمْ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهِمُ الْأَنْهَارُ فِي جَنَّاتِ النَّعِيمِ * دَعْوَاهُمْ فِيهَا سُبْحَانَكَ اللَّهُمَّ وَتَحِيَّتُهُمْ فِيهَا سَلَامٌ وَآخِرُ دَعْوَاهُمْ أَنِ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ» (یونس علیه السلام، 9 و 10)
– (ولى) كسانى كه ايمان آوردند و كارهاى شايسته انجام دادند، پروردگارشان آنها را در پرتو ايمانشان هدايت مى‌كند؛ از زير (قصرهاى) آنها در باغهاى بهشت، نهرها جارى است * گفتار (و دعاى) آنها در بهشت اين است كه: «خداوندا، منزهى تو!» و تحيّت آنها در آنجا: سلام؛ و آخرين سخنشان اين است كه: «حمد، مخصوص پروردگار عالميان است!»
و وقتی اهل جهنم به جایگاه و اوضاع خود می‌نگرند، و در مقابل، بهشتی که از آن محروم شده‌اند را می‌فهمند، می‌گویند: ای کاش اسیر هوای نفس نمی‌شدیم – ای کاش تسلیم شیاطین جنّ و انس نمی‌شدیم و ولایت آنان را بر خود مستولی نمی‌نمودیم – ای کاش به دعوت فرستادگان خداوند سبحان توجه می‌نمودیم – ای کاش برای دنیای فانی، این همه ظلم،گناه و فساد نمی‌کردیم – ای کاش با آن افراد منحرف و گناهکار، رفاقت نمی‌نمودیم … و کارمان به اینجا ختم نمی‌شد:
«وَيَوْمَ يَعَضُّ الظَّالِمُ عَلَى يَدَيْهِ يَقُولُ يَا لَيْتَنِي اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِيلًا * يَا وَيْلَتَى لَيْتَنِي لَمْ أَتَّخِذْ فُلَانًا خَلِيلًا * لَقَدْ أَضَلَّنِي عَنِ الذِّكْرِ بَعْدَ إِذْ جَاءَنِي وَكَانَ الشَّيْطَانُ لِلْإِنْسَانِ خَذُولًا» (الفرقان، 27 تا 29)
– و (به خاطر آور) روزى را كه ستمكار دست خود را (از شدّت حسرت) به دندان مى‌گزد و مى‌گويد: «اى كاش با رسول (خدا) راهى برگزيده بودم (تبعیت می‌نمودم) * اى واى بر من، كاش فلان (شخص گمراه) را دوست خود انتخاب نكرده بودم * به راستی که او مرا از يادآورى (حق) گمراه ساخت بعد از آنكه (ياد حق) به سراغ من آمده بود!» و شيطان هميشه خواركنند انسان بوده است!
●- بنابراین، عدالت همیشه مفید است، همیشه به خیر بشر است، همیشه نتایج و فواید بسیاری دارد که سبب شناخت، هدایت، رشد و تعالی کسانی می‌شود که طالب هدایت و عدالت‌اند.
بهشتیان، خدا و تحقق وعده‌هایشان را می‌بینند و از سعادت ابدی و نعمات دائمی خداوند منّان بهره‌مند می‌گردند؛ و جهنمیان نیز با این عدالت، خدا و خود و صدق آن چه به آنها وعده داده شده بود را می‌شناسند و می‌بینند؛ اگر چه دیگر نجات‌شان نمی‌دهد؛ چون باید در دنیا می‌شناختند، ایمان می‌آوردند و عمل صالح می‌نمودند – و البته بهشتیان، علاوه بر عدل الهی، از رحمت و فضل او نیز بهره‌مند می‌گردند، اما در مورد اهل جهنم، عدالت رعایت می‌شود و عذاب اضافی به آنها نمی‌دهند:
«وَلِلَّذِينَ كَفَرُوا بِرَبِّهِمْ عَذَابُ جَهَنَّمَ وَبِئْسَ الْمَصِيرُ» (الملک، 6)
– و براى كسانى كه به پروردگارشان كافر شدند عذاب جهنّم است، و بد فرجامى است!
«فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ فَيُوَفِّيهِمْ أُجُورَهُمْ وَيَزِيدُهُمْ مِنْ فَضْلِهِ وَأَمَّا الَّذِينَ اسْتَنْكَفُوا وَاسْتَكْبَرُوا فَيُعَذِّبُهُمْ عَذَابًا أَلِيمًا وَلَا يَجِدُونَ لَهُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَلِيًّا وَلَا نَصِيرًا» (النساء، 173)
– اما آنها كه ايمان آوردند و عمل صالح انجام دادند پاداش آنها را بطور كامل خواهد داد و از فضل و بخشش خود بر آنها خواهد افزود و اما آنها را كه استنكاف كردند و تكبر ورزيدند، مجازات دردناكی خواهد كرد و براي خود غير از خدا سرپرست و ياوری نخواهند يافت!
«مَنْ جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا وَمَنْ جَاءَ بِالسَّيِّئَةِ فَلَا يُجْزَى إِلَّا مِثْلَهَا وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ» (الأنعام، 160)
– هر كس كار نيكی بياورد ده برابر آن پاداش خواهد داشت و هر كس كار بدی بياورد جز به مقدار آن كيفر نخواهد ديد و ستمی بر آنها نخواهد شد.
●- بنابراین، بهشت یا جهنم، نتیجۀ مواضع و عملکردهای خوب یا بد هر کسی می‌باشد؛ نه رساندن فایده یا ضرر به دیگران!
