پرسش:
شیعه یعنی چه و شیعه واقعی چه ویژگیهایی دارد؟
پاسخ:
شیعه در لغت به معنای پیرو و تابع است. اصطلاحاً به پیروان خاندان عصمت و طهارت شیعه میگویند. اصطلاح شیعة علی یا شیعة اهل بیت در سخنان پیامبر(ص) بسیار دیده میشود.
در حدیث ام سلمه از رسول خدا(ص) آمده است: “شیعَةُ عَلیٍّ هُمُ الْفائِزونَ یَومَ الْقیامَةِ؛ پیروان علی تنها کسانیاند که در روز قیامت اهل نجاتند “.
جابربن عبدالله انصاری میگوید: نزد رسول خدا(ص) بودم که علی(ع) از دور نمایان شد. پیغمبر فرمود: “سوگند به آن که جانم به دست او است! این شخص و شیعیانش در قیامت رستگار خواهند بود”.
ابن عباس میگوید: موقعی که آیه “إنَّ الّذینَ آمَنوا وَ عَمِلواالصّالِحاتِ اولئکَ هُم خَیرُالبَرِیّةِ” نازل شد، پیغمبر(ص) به علی(ع) فرمود: “مصداق این آیه تو و شیعیانت میباشید که در قیامت خشنود خواهید بود و خدا هم از شما راضی است”.
روایاتی که از ائمه معصومین(ع) درباره علائم شیعه واقعی در کتابهای حدیثی نقل شده، بهترین معیار برای ارزیابی شیعیان است، به گونهای که در کتاب «صفات شیعه» از شیخ صدوق در این زمینه احادیث بسیاری ذکر شده است.
امام جعفر صادق(ع) فرمود: «من امام کسی هستم که از من پیروی کند».
پیروان و شیعیان ائمه معصومین(ع) زمانی میتوانند خود را شیعه راستین و پیرو واقعی بدانند که به دستورات آنان جامه عمل پوشانده و به فرموده امام صادق(ع) زینت امامان خود باشند.
آن حضرت خطاب به شیعیان فرمود: ای گروه شیعه، زینت ما باشید نه باعث ملامت و سرزنش ما، با مردم نیکو سخن بگویید و زبانتان را حفظ کنید و آن را از زیاده روی و زشت گویی بازدارید.
ابو اسامه بن زید یکی از یاران امام ششم میگوید: امام صادق(ع) فرمود سلام مرا به هر کسی که پیرو ماست و به گفتههای ما گوش میکند، ابلاغ کن و از طرف من بگو که شما را به پرهیزکاری در دینتان، و تلاش و کوشش در راه خدا، و راستگویی و امانت داری و سجدههای طولانی و نیکو همسایه داری سفارش میکنم. امام ششم در ادامه فرمود: زیرا هر گاه کسی از شما در دینش ورع داشته باشد و راست بگوید و امانت را رد کند و اخلاقش را با مردم نیکو گرداند، مردم میگویند «این، جعفری مذهب است و این، مرا شادمان میسازد و از بابت آن شادمان میشوم» و میگویند «این است روش ادب و تربیت جعفر صادق»، ولی اگر برخلاف این باشد، گرفتاری آن به من میرسد و گفته میشود که این هم اثر تربیتی اوست!
امام صادق(ع) در روایتی دیگر به شیعیان سفارش کردند: با رفتارتان دعوت کننده دیگران باشید تا آنان از شما پرهیزکاری و تلاش و نماز و نیکی بینند که این، بیشتر دیگران را دعوت میکند.
ایشان همچنین حفظ نماز و اسرار و مواسات (به هم کمک کردن) را از ویژگیهای پیروان خود دانسته و فرمود: شیعیان ما را در سه وقت امتحان کنید؛ در وقت نماز که چگونه بر آن محافظت میکنند، در نزد اسرار آنها که چگونه آن را از دشمنان ما حفظ میکنند و در نزد اموالشان که چگونه بوسیله آن با برادران خویش همدردی میکنند.
همچنین امام صادق(ع) به شیعیان سفارش کردند تا عفت و حیا را سرمشق خود سازند و فرمود: همانا شیعه علی(ع) کسی است که عفت شکم و دامن دارد، تلاشش زیاد و عملش برای خدا باشد و امید ثواب از او داشته باشد و از عقابش بترسد. پس اگر چنین افرادی را دیدی آنها شیعیان جعفر(ع) میباشند.
در روایتی دیگر امام صادق(ع) اینگونه شیعیان را خطاب کردند: ای گروه شیعه، زینت ما باشید نه باعث ملامت و سرزنش ما، با مردم نیکو سخن بگویید و زبانتان را حفظ کنید و آن را از زیاده روی و زشت گویی بازدارید.
هشتمین معصوم(ع) درباره صفات شیعیان فرمود: کسی که به زبان (شیعه بودن را) اظهار کند و در رفتار مخالف ما و رفتار ما باشد؛ از شیعیان ما نیست؛ شیعه کسی است که با زبان و قلبش موافق ما باشد و از آثار ما پیروی نماید و طبق رفتار ما رفتار کند.
همچنین آن حضرت گروهی را مورد لعن و نفرین قرار داده و فرمود: گروهی خیال میکنند که من امام آنها هستم. به خدا قسم من امام آنها نیستم. نفرین خدا بر آنها باد. (زیرا) هر گاه رازی را پنهان میکنم؛ آنها آشکار میکنند. من میگویم چنین و چنین است و آنها میگویند چنین و چنان اراده کرده است. همانا من امام کسی هستم که از من پیروی کند.
ایشان در روایتی دیگر فرمودند: دروغ گفته است کسی که میپندارد از شیعیان ماست ولی چنگ به ریسمان دیگران میزند.
زمانیکه گروهی از شیعیان در نزد امام صادق(ع) مورد تعریف و تمجید قرار گرفتند، آن حضرت پرسید «عیادت ثروتمندان آنها از فقرا چگونه است؟» گفته شد که کم است و امام سووال کردند «دیدن و سر زدن ثروتمندان آنها از فقرا چگونه است؟» که عرض کردند اندک است و آن حضرت پرسیدند «کمک کردن ثروتمندان آنها نسبت به فقرایشان چگونه است؟» گفتند که شما اخلاقی را بیان میکنید که نزد ما کم است و امام در کمال تعجب پرسیدند «پس چگونه آنها خود را شیعه میپندارند؟»
پی نوشت:
تمامی احادیث برگرفته از کتاب «صفات الشیعه » اثر عالم بزرگ شیعه شیخ صدوق است.
