پرسش:
معنای دو اصطلاح «بقیة السلف» و «سلف صالح» که در برخی متون دینی مشاهده می‌شود، چیست، و برای چه کسانی به کار می‌رود؟
پاسخ:
واژه «سَلَف»، در لغت به معنای چیزی است که گذشت و جلوتر رفت؛ یعنی شخص و چیزی که در گذشته بود و اکنون دیگر نیست.
در همین راستا و در زبان عرب، به اموات از نیاکان، پدران و بستگان، اساتید و …، همچنین به هر کاری که قبلًا انجام شده و انسان جلوتر از خویش و قبل از مرگش فرستاده باشد، «سلف» می‌گویند.[۱]
به عنوان نمونه، عبارت «قَد سَلَفَ لَهُ عَمَلٌ صَالِح»؛ برای افرادی مورد استفاده قرار می‌گیرد که پیش از مرگشان کار نیکی انجام داده و پیشاپیش آن‌را به سرای آخرت فرستاده‌اند.
به پدران و نیاکان انسان که از نظر سن و فضل برتر بودند و اکنون در دنیا نیستند، «سلف صالح» گفته می‌شود.
اما در مورد عبارت «بقیة السلف» باید گفت؛ معنایش «باقیمانده از گذشته» است و در محاورات و نوشتجات معمولا این اصطلاح در مورد عالمانی به کار گرفته می‌شود که آنان را ادامه‌دهنده راه دانشمندان نسل گذشته می‌دانیم و یا دانشمندانی که بیشتر افراد هم‌نسل آنان از دنیا رفته‌اند؛ از این‌رو به معدود دانشمندانی که متعلق به نسل گذشته بوده؛ اما همچنان در قید حیات هستند، از باب تکریم و احترام «بقیة السلف» گفته می‌شود.
[۱]. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق، داودی، صفوان عدنان، ص ۴۲۰، دمشق، بیروت، دارالقلم، الدار الشامیة، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.
