پرسش:
چرا امام صادق علیه‌السلام را رئیس مذهب جعفری می‌نامند؟
پاسخ:
در پاسخ باید دقت کنیم که چرا ما شیعیان را «شیعه‌ی جعفری» می‌نامند، در حالی که ما شیعه‌ی امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب و سایر ائمه‌ی اطهار هستیم؟
اصل ریشه را می‌توان در حکومت جایرین به نام اسلام بر جوامع اسلامی و تلاش برای تحریف و سپس به نابودی کشاندن معارف و اندیشه‌ی اسلامی در تمامی سطوح اصول و فروع آن دانست.
به ویژه پس از شهادت حضرت امیرالمؤمنین امام علی علیه‌السلام، قدرت در جهان اسلام به صورت مطلق به بنی‌امیه و سپس بنی‌العباس و … رسید. اشخاص و دودمانی که نه تنها شیعه یا سنی مذهب نبودند، بکله اساساً مسلمان نبودند و نسبت به اسلام نیز بغض و کینه‌ی عجیب و بی‌بدیلی داشتند. (مانند وهابیت امروز).
بدیهی است که آنان نمی‌توانستند کفر خود را آشکار کرده و نام کفر بر مردم مسلمان حکومت کنند، لذا ضمن تمسک به نفاق و مسلمان و خلیفة المسلمین نامیدن خود، سعی بسیار و هم جانبه‌ای در تحریف، شایع نمودن خرافات و در نهایت زدودن معارف اسلامی نمودند و در این راه از هیچ خیانت و جنایتی، از صرف هزینه‌ی کلان گرفته تا قتل عام‌های فردی یا دسته جمعی فروگذار ننمودند که شهادت اهل بیت علیهم‌السلام و از جمله حضرت امام صادق علیه‌السلام، از جمله نمودهای بارز آن می‌باشد.
اگر این جو اسلام زدایی توسط حکام جور با شدت تمام از همان ابتدا حاکم بوده (و هنوز هم هست)، اما این جو در شرایط متفاوت دچار فراز و نشیب‌های فراوانی شد. به ویژه پس از قائله‌ی کربلا و شهادت سیدالشهداء امام حسین علیه‌السلام، این جو به خاطر فریب اذهان عمومی و در نتیجه جلوگیری از هوشیاری و اعراض و قیام مردم، تا حدودی فروکش نمود.
در دوره‌ی امام باقر و امام صادق علیهما‌السلام، اوضاع نابسامان سیاسی و حکومتی در بلاد اسلامی، زمینه را برای فعالیت و نشر فرهنگ اصیل اسلام ناب محمدی (ص) مساعدتر نمود، لذا آن دو امام بزرگوار (ع) در اولین اقدام به تبیین و نشر اسلام راستین و تعلیم شاگردان عام و خاص قیام نموده و اسلام و مسلمین را از عدم دسترسی به معارف و منابع صحیح و عدم شناخت اسلام واقعی نجات دادند.
دوران امام باقر علیه‌السلام، آغاز این فرصت بود. لذا ایشان بیشتر به تبیین مبانی و معارف اصول عقاید پرداختند، اما در دوران امام صادق علیه‌السلام شرایط مساعدتر گشت و ایشان ضمن اصول به تبیین و تدوین احکام و نشر آنها توسط شاگردان عام (دانشگاه امام صادق علیه‌السلام) و شاگردان خاص پرداختند. لذا آن چه که اکنون از مبانی تفسیر، معارف، فقه و اصول، حدیث و … در اختیار شیعیان قرار گرفته است، از برکت وجود آن امام همام می‌باشد.
اگر چه مذهب معنای عام دارد، اما در عرصه‌ی فقه، مذهب به مجموعه‌ی احکام بیان می‌شود و اگر چه مذاهب دیگر اسلامی حتی در بینش اصول عقاید (حتی توحید) تفاوت‌هایی دارند، ولی عمده‌ی دسته‌بندی آنها به خاطر تفاوت در احکام (فقه) است و چون مذهب شیعه، عمده مبانی فقه و احکام خود را از امام صادق علیه‌السلام اخذ نموده است، به «شیعه جعفری» ملقب شده است و به همین دلیل ایشان را «رئیس مذهب شیعه» می‌نامند.
