*روش تحصیل حوزوی
روش خاصّ تحصیل سنّتی مرسوم در حوزه های علمیّه شیعه، روش موفقی بوده که در دوران مختلفی که حوزه به خود دید، جایگزین قوی تری نداشته و روشی نتوانسته جایگزین آن شود؛ همین موضوع، نشان از قوت و مثمر بودن این روش دارد. لکن در گذر زمان، امروز شاهد کم توجهی یا بی توجهی به این روش یا بخشی از آن هستیم که دلائل خود را دارد و قصد ورود به آن را نداریم؛ اما این یک نقص مهم و اساسی کار امروز است؛ حال آن که امروز، در مراکز پیشرفته علمی دنیا، پیرامون این روش تحقیق می شود!
روش تحصیل سنّتی حوزوی، پنج مرحله دارد: پیش مطالعه، حضور فعال در کلاس، پس مطالعه، مباحثه، تقریر
هر کدام از این مراحل، جایگاه و اهمیت خود را در موفقیت در تحصیل دارد؛ مثلاً در مباحثه و تقریر، در واقع فرد با گفتار یا نوشتار به تدریس مباحث آن روز درسی می پردازد که مباحثه و تقریر، علاوه بر تقویت و تثبیت علمی، توان بیان و نوشتن و تدریس فرد را هم تقویت می کند.
*اهمیت تقریر:
همه تجربه کرده ایم که وقتی از درس گرفتن مبحثی، مدت کوتاهی می گذرد، دیگر شاید تنها کلّیاتی از آن مبحث، در ذهن ما باقی مانده؛ لذا این همه تلاش ما از کف می رود؛ مگر آن که دستاوردهای درس را در همان زمان نوشته باشیم و ثبت و ضبط کرده باشیم. یعنی به این فرمایش مولا امیر المومنین علیه السلام که “قیّدوا العلم بالکتابۀ” عمل کنیم. از این درّ گهربار، اهمیت نوشتن روشن است. با نوشتن، هر زمان که به مطالب مراجعه کنید، مطلب را با تمام جزئیات در زمانی کوتاه، به یاد می آورید. ضمن اینکه توان شما در نوشتن و نیز در تدریس تقویت خواهد شد.
از همین رو در سنّت تحصیل حوزوی، تقریر گنجانده شده؛ اما امروزه متاسفانه چندان شاهد عمل به این سنّت حسنه سلف صالح نیستیم و این مسأله، از انتقادات اساتید است؛
*روش تقریر:
اما چگونه درس را تقریر کنیم؟ در یک کلام، بعد از طی کردن چهار مرحله اول تحصیل، گوئی قصد دارید آن بحث را به کسی تدریس کنید و آموزش بدهید؛ چه منابعی را می بینید، چطور مطلب را دسته بندی می کنید، چه روشی را برای بیان آن ها انتخاب می کنید؛ … حالا همان محتوای تدریس را بنویسید. اگر نیاز شد می توانید به متن کتاب هم مراجعه کنید.
*حقیر هم در راستای عمل به سنّت سلف صالح و بهره مندی از مزایای این روش و بر اساس تاکید اساتید معظم، سعی نمودم در حدّ توان، دروس مختلف اعمّ از ادبی، منطقی، کلامی، فقهی و اصولی را تقریر نموده و حاصل تلاش ایام درسی را ثبت و ضبط نمایم.
از جمله توفیق تلمّذ و تقریر کلّ کتاب اصول فقه مرحو م مظفر در محضر استاد معظم شیخ شهاب الدین علائی نژاد در مدرسه علمیه معصومیه قم (سلام الله علیها) نصیب این حقیر شد؛
با توجه به استقبال برخی دوستان، تقریر، چکیده و نمودار مباحث مقصد ثالث (حجج و امارات) و مقصد رابع (اصول عملیه) از کتاب اصول فقه تقدیم علاقه مندان و اهل علم می گردد؛ تقریر عمده مباحث دیگر هم انجام شده و ان شاالله به زودی تقدیم خواهد شد؛ شاید که قابل استفاده و کارگشا باشد.
